Làm thế nào để phân biệt giữa Front-End, Back-End và Full Stack?

• Hành trình từ chưa biết gì đến trở thành kỹ sư phần mềm tại San Francisco trong 12 tháng
• Người mới bắt đầu học lập trình máy tính cần tập trung vào những gì?
• 9 lý do bạn nên trang bị một chút kiến thức về HTML và CSS

Chỉ cần mở tab trình duyệt mới, gõ vào một địa chỉ URL và nhấn Enter. Trang web đó sẽ được tải ngay lập tức. Bạn sẽ cảm thấy bất ngờ với cách bày trí layout gọn gàng, các trang được xây dựng tốt và hình ảnh ấn tượng.

Vậy người chịu trách nhiệm cho mọi trải nghiệm đó là ai? Chính là các nhà phát triển web (Web developer).

Tính đến tháng 7 năm 2017, Internet chứa hơn 4 tỷ trang web. Và hiện con số đó đang ngày càng tăng. Hôm nay, Quản Trị Mạng sẽ cùng bạn tìm hiểu về một số công việc bảo mật quan trọng đối với các lập trình viên web, người chịu trách nhiệm lập trình, xây dựng, phân tích và duy trì tất cả những trang web đó.

Các trang web hiện nay là một phần quan trọng đối với bất kỳ doanh nghiệp nào khi muốn cạnh tranh trên thị trường. Các xu hướng phát triển web và những hiệu ứng tốt nhất thường thay đổi liên tục, vì vậy các lập trình viên không bao giờ lo thiếu việc làm.

Tuy nhiên, làm sao biết chính xác các kiểu công việc phát triển web để tìm kiếm và đào tạo? Nếu bạn thường truy cập vào các trang web việc làm hoặc duyệt qua các khóa học trực tuyến, bạn có thể nhận thấy nhà phát triển web được chia thành 3 nhóm chính: Front-End, Back-End và Full Stack.

Nếu bạn đã biết qua HTML, JavaScript hoặc một chút về Python nhưng không chắc chắn về con đường đi tiếp thì bài viết này dành cho bạn.

Lập trình viên Front-End (Front-End Developer)

Front End Developer là người tập trung vào mảng phát triển xây dựng giao diện và trải nghiệm cho người dùng. Tất cả mọi thứ bạn nhìn thấy khi điều hướng trên Internet, từ font chữ, màu sắc cho tới các menu thả xuống và các thanh trượt, là sự kết hợp của HTML, CSS và JavaScript được điều khiển bởi trình duyệt máy tính.

Kỹ năng Front-End

Các lập trình viên front-end chịu trách nhiệm phần giao diện trang web và kiến trúc trải nghiệm người dùng. Để thực hiện mục tiêu đó, các lập trình viên front-end phải thành thạo 3 ngôn ngữ lập trình chủ đạo: HTML, CSS và JavaScript.

Ngoài việc thông thạo các ngôn ngữ đó, lập trình viên front-end cần phải làm quen với các framework khác như Bootstrap, Foundation, Backbone, AngularJS và EmberJS để đảm bảo nội dung luôn hiển thị tốt trên mọi thiết bị khác nhau. Các thư viện như jQuery và LESS, đóng gói code vào trong một hình thức giúp tiết kiệm thời gian và hữu dụng hơn.

Rất nhiều công việc dành cho lập trình viên front-end cũng yêu cầu kinh nghiệm với Ajax, một kỹ thuật được sử dụng rộng rãi bằng cách dùng JavaScript cho phép các trang load tự động, tải dữ liệu máy chủ ở phần background.

Sử dụng những công cụ này, các lập trình viên front-end làm việc chặt chẽ với các designer hoặc nhà phân tích trải nghiệm người dùng để mang những mock-up (mô hình thu nhỏ) hoặc wireframe, từ phát triển tới phân phối sản phẩm thực tế. Các lập trình viên front-end giỏi cũng có thể xác định chính xác những vấn đề cụ thể trong trải nghiệm người dùng, cung cấp các khuyến nghị và giải pháp được hệ thống hóa để điều chỉnh thiết kế cho phù hợp. Điều quan trọng là họ có khả năng hợp tác với các nhóm khác trong công ty để hiểu rõ mục đích cụ thể, nhu cầu và cơ hội, sau đó thực hiện theo những chỉ dẫn đó.

Công việc front-end bao gồm rất nhiều trách nhiệm nhưng nó là việc đáng làm. Mikey Ilagan - một lập trình viên front-end với 8 năm kinh nghiệm cho biết: "Tôi là người làm kỹ thuật nhưng có con mắt thẩm mỹ và có thể thao tác với những gì nhìn thấy và tương tác với các nền tảng kỹ thuật số thông qua việc đánh dấu và viết mã một cách tự nhiên. Vì điều đó, tôi muốn có khả năng tạo ảnh hưởng lên giao diện người dùng, các khía cạnh của một ứng dụng hoặc trang web mà người dùng tương tác và nhìn thấy."

Nhìn chung, lập trình viên front-end chịu trách nhiệm thiết kế nội thất cho một ngôi nhà đã được xây dựng bởi lập trình viên back-end. Các khiếu thẩm mỹ và phong cách trang trí được quyết định bởi chủ nhà. Theo Greg Matranga, Giám đốc tiếp thị sản phẩm tại Apptix, nói về cả hai nhóm lập trình viên front-end và back-end mà ông giám sát rằng: "Các lập trình viên làm việc trên front-end đôi khi hào hứng nhiều hơn về những gì họ làm bởi vì họ thực sự có thể tận dụng khả năng sáng tạo của mình."

Tất cả mọi thứ bạn đang nhìn thấy trên trang web này đều có thể được thực hiện bởi lập trình viên front-end. Một designer tạo ra logo và đồ họa, một photographer cung cấp hình ảnh, một copywriter viết nội dung. Nhưng một lập trình viên front-end kết hợp tất cả những mảnh ghép đó lại và chuyển nó thành ngôn ngữ web, tạo ra trải nghiệm người dùng khi bạn duyệt qua mỗi trang. Để lấy một ví dụ cụ thể, khi bạn cuộn chuột lên xuống ở trang chủ của website Download.com.vn (https://download.com.vn/zalo/download). Bạn có để ý thấy chữ "Tải về" xuất hiện khi cuộn chuột xuống phần nội dung, và lại biến mất khi bạn trở về đầu trang không? Đó là tác phẩm của lập trình viên front-end.

• 13 kỹ năng cần có để trở thành Frontend Developer

Lập trình viên Back-End (Back-End Developer)

Thế nhưng điều gì giúp phần front-end của một trang web có thể hoạt động được? Tất cả dữ liệu sẽ được lưu trữ ở đâu? Đó là phần việc của lập trình viên back-end. Nếu Front-End developer có quyền lực kiến tạo nên vẻ đẹp của trang web thì Back-End developer là người xử lý mọi logic nghiệp vụ phức tạp ở ẩn ở phía sau giúp hệ thống hoạt động trơn tru. Phần back-end của một trang web bao gồm một máy chủ, một ứng dụng và một cơ sở dữ liệu. Lập trình viên back-end xây dựng và duy trì công nghệ mà sức mạnh của những thành phần đó, cho phép phần giao diện người dùng của trang web có thể tồn tại.

Back-End developer là người quyết định cách thức website được vận hành. Người vô cùng quan trọng.

Kỹ năng Back-End

Để máy chủ, ứng dụng và cơ sở dữ liệu có thể giao tiếp được với nhau, các lập trình viên back-end sử dụng các ngôn ngữ server-side như PHP, Ruby, Python, Java và .Net để xây dựng một ứng dụng. Các công cụ như MySQL, Oracle và SQL Server để tìm kiếm, lưu trữ hoặc thay đổi dữ liệu và phục vụ người dùng trong phần front-end.

Các thông báo tuyển dụng lập trình viên back-end thường yêu cầu kinh nghiệm về các framework PHP như Zend, Symfony và CakePHP; có kinh nghiệm với các phần mềm quản lý phiên bản như SVN, CVS hoặc Git; và kinh nghiệm với Linux trong việc phát triển và triển khai hệ thống.

Các lập trình viên back-end sử dụng những công cụ này để tạo ra hoặc đóng góp vào các ứng dụng web với code sạch, portable và được viết tài liệu chu đáo. Tuy nhiên trước khi viết code, họ cần phối hợp với bên liên quan về nghiệp vụ để hiểu các nhu cầu cụ thể, sau đó chuyển thành yêu cầu kỹ thuật và đưa ra các giải pháp hiệu quả nhất cho việc kiến trúc công nghệ.

JP Toto, một lập trình viên back-end lâu năm, hiện làm việc tại công ty Wildbit cho biết: "Tôi ưa thích việc phát triển back-end bởi tôi yêu công việc thao tác với dữ liệu. Thời gian gần đây, các giao diện lập trình ứng dụng (Application Programming Interface hay API) public và private đã trở thành một phần thiết yếu của việc trao đổi dữ liệu giữa các thiết bị di động, các trang web và các hệ thống được kết nối khác. Việc làm ra các API khiến cộng đồng cảm thấy hữu ích là một phần tạo ra sự thỏa mãn trong công việc của tôi."

Khi điều hướng tới trang web, các máy chủ của Quantrimang.com gửi thông tin tới máy tính hoặc thiết bị di động của bạn, rồi chuyển thành trang web mà bạn đang nhìn thấy bây giờ. Quá trình đó là kết quả công việc của một lập trình viên back-end. Ngoài ra, nếu bạn ghi danh vào một khóa học, chẳng hạn như của Udacity hoặc một khóa nanodegree, việc lưu trữ thông tin cá nhân - thực tế mỗi lần quay trở lại trang web và đăng nhập, dữ liệu của bạn sẽ xuất hiện trở lại - là một phần công việc của lập trình viên back-end.

Lập trình viên Full Stack (Full Stack Developer)

Thường không có sự phân biệt rõ ràng giữa phát triển front-end và back-end. Matranga nói: "Các lập trình viên front-end cần phải tìm hiểu thêm những kỹ năng back-end và ngược lại, đặc biệt trong giai đoạn kinh tế hiện nay. Các lập trình viên cần phải có nhiều kỹ năng khác nhau và có kiến thức tổng hợp."

Lập trình viên full stack là những người đa năng, có thể làm cả front-end lẫn back-end.

Lập trình viên full stack là vai trò được phổ biến cách đây 7 năm bởi bộ phận kỹ thuật của Facebook. Lập trình viên full stack có thể làm việc liên chức năng trên "stack" công nghệ, tức là cả front end lẫn back end. Lập trình viên full stack làm việc giống các lập trình viên back-end ở phía máy chủ lập trình web và có thể thành thạo các ngôn ngữ front-end để điều khiển nội dung ở phía giao diện trang web.

Federico Ulfo, một lập trình viên full stack tại công ty Grovo có nói: "Làm việc chuyên nghiệp trên cả server-side và client-side mở ra nhiều cơ hội. Dĩ nhiên, phát triển full stack không phải không có những thách thức. Để làm ra một món ăn ngon, bạn có thể giỏi nấu hoặc giỏi nướng, nhưng để làm chủ cả hai kỹ năng này cần có thời gian và kinh nghiệm. Tôi không nói về việc cứ làm theo một công thức nào đó, vì bất kỳ ai cũng có thể làm như vậy. Tôi đang nói về việc có các thành phần nguyên liệu để chuẩn bị cho một cái gì đó thực sự tốt."

Kỹ năng Full Stack

Các lập trình viên full stack làm việc giống các lập trình viên back-end ở phía máy chủ lập trình web nhưng họ có thể thành thạo các ngôn ngữ front-end để điều khiển nội dung ở phía giao diện trang web. Họ là những người đa năng.

Để minh họa sự phức tạp ngày càng tăng của phát triển full stack, dưới đây là ví dụ về những yêu cầu mà một full stack phải có trong vài năm trước và so sánh với yêu cầu hiện nay:

Yêu cầu kỹ năng cho một lập trình viên full stack vài năm trước. Nguồn ảnh: TechCrunch

Yêu cầu kỹ năng cho lập trình viên full stack hiện nay. Nguồn ảnh: TechCrunch

Bất kể sử dụng công cụ xác định nào, tùy thuộc vào dự án và khách hàng, các lập trình viên full stack nên có kiến thức ở mọi cấp độ về cách web hoạt động: cài đặt và cấu hình các máy chủ Linux, viết các API server-side, nhảy vào phần JavaScript client-side của một ứng dụng và cần có "con mắt thẩm mỹ" với CSS.

Để sử dụng những công cụ này, các lập trình viên full stack cần có khả năng xác định trách nhiệm của client-side hay server-side và trình bày rõ ràng về ưu nhược điểm của các giải pháp khác nhau.

Lập trình viên full stack sẽ chịu trách nhiệm toàn bộ luồng trải nghiệm của bạn với bài viết blog này, từ thời gian tải và bố cục cho tới tính tương tác và cấu trúc của nó.

Điểm mấu chốt

Phát triển web có rất nhiều mặt khác nhau. Không quan trọng kiểu phát triển nào mà bạn đang theo đuổi, các kỹ năng mềm như chú ý đến chi tiết, khả năng học hỏi nhanh chóng, khả năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả và khả năng giao tiếp sẽ bổ trợ rất nhiều cho những kỹ năng cứng nêu trên.

Thật may mắn khi chưa bao giờ có thời điểm nào tốt hơn để theo đuổi nghề phát triển web như lúc này. Số lượng việc làm của các lập trình viên web được dự đoán sẽ tăng 27% trong giai đoạn 10 năm từ 2014-2024, nhanh hơn tỉ lệ trung bình của tất cả các ngành nghề khác.

Tác giả: Michael Wales

Tham khảo thêm một số bài viết:

• 7 lý do bạn nên học ngôn ngữ lập trình Swift
• Hình thành cách tư duy như một lập trình viên
• 11 nguyên tắc cơ bản mà mọi lập trình viên đều nên tuân theo

Chúc các bạn vui vẻ!