Các thuật ngữ phổ biến về Blockchain và Cryptocurrency mà bạn cần biết

Phạm Hải

Nếu bạn là một “lính mới tò te” mới chân ướt chân ráo đến với thế giới tiền điện tử và blockchain, bạn sẽ dễ dàng bị choáng ngợp khi gặp phải hàng tá các từ và cụm từ, các thuật ngữ chuyên ngành hoàn toàn xa lạ. Ví dụ như hash là gì? Hoặc thế nào là một DApp? Và "hodl" có nghĩa là gì? Cũng đừng dại mà chỉ tra các từ này bằng từ điển thông thường, chúng sẽ chỉ khiến bạn thấy rắc rối hơn mà thôi.

Dưới đây là hệ thống các thuật ngữ phổ biến thường dùng trong blockchain và cryptocurrency mà bạn sẽ cần đến.

Blockchain

51 Percent Attack

Tấn công 51%. Một trong những điểm yếu lớn nhất của blockchain đến từ quan điểm bảo mật. Một thực thể trên blockchain chỉ cần 50% + 1 để kiểm soát toàn bộ hệ thống mạng, cho phép chúng thực hiện hầu hết mọi điều mà chúng muốn, có thể kể đến như gian lận trong chi tiêu coin, ngăn chặn sự xác thực của các giao dịch nhất định, gây ảnh hưởng đến các miner…

Block

Đúng như tên gọi, Blockchain được tạo thành từ các block (khối). Mỗi block về cơ bản giống như một trang trên sổ kế toán giấy truyền thống, nó chứa danh sách các giao dịch gần đây. Khi một block được hoàn thành, nó sẽ được thêm vào phía cuối của block trước đó, tạo thành một chuỗi block (blockchain). Mỗi block cũng chứa các giải pháp cho vấn đề về toán học trên block đó. Nếu không có được các giải pháp này, block đó không thể được thêm vào chuỗi. Các loại tiền điện tử khác nhau sử dụng các block có độ lớn khác nhau. Ví dụ hiện tại Bitcoin sử dụng một khối có độ lớn là 1 MB.

Block Height

Block height là số lượng các block riêng lẻ trong một blockchain. Khối đầu tiên được gọi là Height 0. Nó còn có tên gọi khác là Genesis Block.

Blockchain

Blockchain là một cuốn sổ kế toán phân phối ghi lại tất cả các giao dịch và hợp đồng thông minh cho một nền tảng tiền điện tử hoặc nền tảng. Sổ này được chia sẻ cho những người tham gia vào mạng lưới. Điều này cho thấy rằng trong toàn bộ hệ thống không phải chỉ có một vị trí duy nhất, một tài liệu có thể làm căn cứ đáng tin (authority) duy nhất, vì những lần sao chép cùng một phiên bản sổ cái được đặt ở nhiều nơi.

Mời bạn tham khảo chi tiết hơn về Blockchain ở bài viết Blockchain là gì? Blockchain hoạt động như thế nào? Ưu, nhược điểm của blockchain?

Cold Storage

Bạn không thể giữ tiền điện tử trong tài khoản ngân hàng hoặc trong ví của bạn được. Thay vào đó, bạn cần giữ chúng trong cold storage. Cold storage có nghĩa là giữ ví tiền số ở dạng offline tức là không có kết nối với mạng Internet. Cold storage thường có ba dạng chính: Dạng mã in QR mà bạn có thể cất giữ được ở đâu đó an toàn, ổ USB hoặc ví cứng chuyên dụng (hardware wallet).

Confirmation

Một giao dịch sẽ nhận được xác nhận khi nó được băm (hash, hàm hash là một hàm số toán học ánh xạ từ dữ liệu có độ dài bất kỳ thành dữ liệu có độ dài cố định) thành công và được thêm vào blockchain. Thông thường trong thế giới tiền điện tử thì cứ sau một khoảng thời gian nhất định, máy đào sẽ thực hiện xác nhận các giao dịch trong một khối. Một giao dịch càng được nhiều xác nhận thì giao dịch đó càng an toàn. Đối với Bitcoin, hầu hết các công ty sẽ yêu cầu khoảng 6 xác nhận trước khi tiến hành xử lý giao dịch.

Cryptocurrency

Tiền điện tử. Một loại tiền kỹ thuật số phi tập trung có thể được sử dụng cho giao dịch hàng hóa, dịch vụ và chuyển giao tài sản. Tiền điện tử xuất hiện đầu tiên trên thế giới là Bitcoin. Đồng Bitcoin được phát hành vào tháng 1 năm 2009.

DApp

DApp là viết tắt của cụm từ “decentralized app” (ứng dụng phi tập trung). Không giống như một ứng dụng thông thường (sử dụng các máy chủ tập trung để chạy mã của ứng dụng), một DApp sẽ chạy trên một mạng ngang hàng phi tập trung (decentralized peer-to-peer network). Một ví dụ nổi tiếng có thể kể đến là CryptoKitties, một trò chơi nuôi mèo. Sàn giao dịch nổi tiếng EtherDelta cũng là một dạng DApp.

Các DApp cũng cần có front-end để hoạt động. Yêu cầu này giúp phân biệt chúng với các hợp đồng thông minh, chỉ chạy trên back-end.

Fiat

Fiat là một loại đơn vị tiền tệ quốc gia thông thường như đô la Mỹ, bảng Anh và đồng euro. Nó được chính phủ tuyên bố phát hành và công nhận hợp pháp nhưng không được hỗ trợ chuyển đổi thành các tài sản vật chất như vàng.

Fork

Fork là một từ kỹ thuật thường được dùng bởi các nhà phát triển của Bitcoin nói riêng hay trong giới lập trình nói chung mà cụ thể là trong các dự án mã nguồn mở. Nó đơn giản chỉ là sử dụng mã nguồn của một phần mềm trước đó sau đó thay đổi đi để tạo ra một chức năng khác. Ví dụ khi bạn cập nhật một ứng dụng trên chiếc smartphone thì bạn đã có được một bản Fork từ phiên bản cũ, thì khái niệm “Fork” trong Bitcoin cũng tương tự như vậy.

Một blockchain fork có thể phát sinh vì nhiều lý do. Có thể là do các yêu cầu về bảo mật an ninh, cũng có thể một phần trong cộng đồng muốn đưa dự án theo một hướng khác, hoặc có lẽ có một vài các quy tắc quản trị mới được thêm vào mã của blockchain. Một hardfork (bản cập nhật phần mềm bắt buộc và sẽ gây xung đột với phiên bản cũ hơn) sẽ làm cho các block, giao dịch không hợp lệ trước đó biến thành hợp lệ, trong khi một SoftFork (bản cập nhật phần mềm không gây xung đột với phiên bản cũ hơn, không bắt buộc và cho phép mạng điều chỉnh thêm các tính năng mới trong khi đang xử lý) sẽ làm cho các block hợp lệ trước đây trở thành không hợp lệ.

Halving

Mã của Bitcoin quy định chỉ có 21 triệu coin có thể tồn tại. Để quản lý dòng coin, phần thưởng cho các thợ mỏ khi đào được một block hợp lệ sẽ được điều chỉnh tại một số thời điểm nhất định. Đợt đầu tiên diễn ra vào cuối năm 2012, 210.000 khối đầu tiên sẽ cho phần thưởng là 50 coin, nhưng đến khối thứ 210.001 thì phần thưởng đã giảm xuống còn 25 coin cho mỗi khối. Đợt thứ 02 diễn ra vào giữa năm 2016 tại số khối 420.001, và phần thưởng giảm xuống còn 12,5 coin. Và điều này sẽ lặp lại cho đến năm 2140, khi tất cả 21 triệu Bitcoin được đào hết.

Nếu số lượng coin được tạo ra quá nhanh và không có một giới hạn cho số lượng tối đa Bitcoin được tạo ra. Giá Bitcoin sẽ bị lạm phát và sẽ có giá trị rất thấp khi có quá nhiều Bitcoin lưu thông trên thị trường.

Hash Rate

Hash Rate là đơn vị đo lường khả năng tính toán của thiết bị dùng để khai thác, hoặc đào Bitcoin và các đông tiền kỹ thuật số khác. Hash Rate cho chúng ta biết mức độ thường xuyên tham gia vào mạng Bitcoin của các máy đào cùng sức mạnh đào của chúng. Có thể hiểu nôm na là Hash Rate là một thuật ngữ để chỉ số lượng hash mà một thợ đào tiền điện tử có thể thực hiện mỗi giây.

Hashing

Hashing là một thuật ngữ mật mã dùng để chỉ kỹ thuật dùng 1 công thức Toán học nào đó để biến đổi một đối tượng, hay 1 khóa (Key)... tóm lại là những dữ liệu đầu vào có độ dài bất kỳ thành dữ liệu đầu ra có độ dài cố định. Trong thế giới của blockchain, đầu vào là mọi giao dịch đã từng xảy ra, có nghĩa là đầu ra là một kết quả phản ánh trực tiếp trạng thái hiện tại của blockchain. Một thay đổi đối với đầu vào (chẳng hạn như một giao dịch đã chỉnh sửa) sẽ làm thay đổi đáng kể kết quả đầu ra và cảnh báo mọi người về những cố gắng gian lận đã được thực hiện.

Hodl

Hodl là một thuật ngữ được sử dụng trong tiền điện tử để chỉ khi một người nắm giữ một coin nào đó mà không bán ra, bất kể giá bị xuống như thế nào. Thuật ngữ này bắt nguồn từ khi một bài đăng của thành viên có nick Game Kyuubi trên bitcointalk, với tiêu đề: “I AM HODLING”, được đăng vào ngày 18 tháng 12 năm 2013.

Hot Wallet

Ví nóng (hot wallet) là một thuật ngữ đề cập đến bộ nhớ tiền điện tử được kết nối với Internet. Coin được giữ trong một sàn giao dịch tiền điện tử sẽ thuộc loại này. Sự bảo mật và an toàn của ví nóng phụ thuộc vào thói quen của người sử dụng và bên thứ ba. Do đó, để tránh các nguy cơ về bảo mật, bạn không nên giữ một lượng lớn coin trong ví nóng.

Người sử dụng tiền ảo thường giữ một số tiền nhỏ trong ví nóng để mua sắm trao đổi và số còn lại được cất trong ví lạnh.

ICO

Khi tiền điện tử trở lên phổ biến hơn, số lượng các start-up về tiền điện tử cũng tăng theo. Những đồng tiền mới này sẽ được công bố công khai thông qua ICO (Initial Coin Offering). ICO là một hình thức kêu gọi vốn đầu tư khá phổ biến trong các dự án tiền điện tử kỹ thuật số (Cryptocurrency). Khi một công ty hay nhóm phát hành ra cryptocurrency của riêng họ, họ thường tạo ra một số lượng Token nhất định và bán ra những mã token này cho các nhà đầu tư trong nhiều đợt Crowdsale khác nhau. Chúng giống như phiên bản mã hóa của một thị trường chứng khoán IPO.

Lambo

Đó là một cụm từ có thể bạn sẽ thấy xuất hiện rất nhiều trong các diễn đàn và phòng chat. Thực ra thì từ này không bao hàm ý nghĩa về kỹ thuật mà chỉ là một cách nói vui gợi sự liên tưởng khi ai đó trở lên giàu có nhờ vào tiền điện tử, đến mức họ có thể mua được những chiếc Lamborghini.

Lightning Network

Lightning Network là một giải pháp mở rộng của Bitcoin, giúp mạng lưới Bitcoin hoạt động linh hoạt hơn cải thiện tốc độ giao dịch cũng như chi phí giao dịch. Sử dụng chức năng hợp đồng thông minh, Lightning Network cho phép các khoản thanh toán có thể thực thi ngay lập tức. Nó thậm chí cho phép thanh toán chéo trong blockchain, miễn là cả hai đều sử dụng cùng một mật mã hàm băm. So với hệ thống tiền ảo Bitcoin, Lightning Network vẫn còn trong giai đoạn trứng nước.

Mining

Do tính chất mã hóa của tiền điện tử, việc xác minh các giao dịch đòi hỏi một sức mạnh tính toán cực lớn cũng như hệ thống phần cứng chuyên dụng. Những người sử dụng sức mạnh tính toán để giải quyết được các giao dịch sẽ nhận được một số tiền điện tử như một khoản tiền thưởng. Quá trình này được gọi là mining, hay nói một cách dân dã hơn là đào coin.

Mooning

Có nghĩa là giá sẽ tăng lên rất cao. Trong năm 2017, dường như chỉ qua một đêm giá trị của các đồng tiền điện tử đã tăng một cách chóng mặt. Vốn hóa thị trường của toàn ngành đã tăng từ 15 tỷ USD trong tháng 1 lên 600 tỷ USD trong tháng 12. Ripple là đồng tiền có được sự tăng trưởng ấn tượng nhất. Giá của nó tăng lên tới 28,963% trong 12 tháng. Hiện tượng được gọi là mooning.

Node

Là một nút mạng tức là một phần mềm chạy trên một máy tính tham gia vào mạng lưới với các máy tính khác cũng chạy cùng phần mềm đó trên mạng ngang hàng. Trên mạng ngang hàng thì mỗi một node (nút) được coi ngang hàng với nhau. Nó có trách nhiệm xác minh các giao dịch và giúp sổ kế toán phân phối luôn được cập nhật.

Permissioned Ledger

Hầu hết các blockchains, bao gồm cả Bitcoin, đều cho phép bất kỳ ai cũng có thể tham gia vào thị trường. Điều này mang đến một số rủi ro nhất định. Blockchain có thể sẽ dễ bị tấn công 51% hơn. Permissioned ledger có nghĩa là những người được xác minh để có thể tham gia vào hệ thống blockchain.

Private Key

Có nghĩa là khoá cá nhân hay khoá bí mật. Nếu bạn muốn gửi hoặc rút tiền, bạn cần sử dụng chìa khóa riêng của mình. Bất cứ ai biết được chìa khóa này có thể truy cập vào ví tiền của bạn, vì vậy bạn cần phải cẩn thận. Nếu bạn làm mất khóa cá nhân (private key), bạn sẽ mất quyền truy cập vào ví tiền của mình mãi mãi.

Public Key

Public key là chìa khoá dùng để mã hoá thông tin. Nếu bạn muốn nhận tiền điện tử, hoặc từ trao đổi với những người khác, bạn cần phải cung cấp cho họ khóa công khai của bạn (còn được gọi là địa chỉ công cộng). Chia sẻ khóa không dẫn đến những nguy cơ về bảo mật.

Satoshi

Một Satoshi - được đặt tên theo người sáng lập Bitcoin Satoshi Nakamoto - là đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin mà có thể được ghi lại trên blockchain. Nó có giá trị 0.00000001 BTC.

Smart Contracts

Hợp đồng thông minh. Đây là một khái niệm mới về việc nhúng những đoạn mã có thể thực thi như các chương trình phần mềm, nó được nhúng vào trong các giao dịch để tuỳ tình huống mà giao dịch đó có thể thực thi theo các điều kiện khác nhau. Ngoài các đồng tiền kỹ thuật số, một số blockchains cũng hỗ trợ các hợp đồng thông minh. Mạng hợp đồng thông minh nổi bật nhất là Ethereum.

Hợp đồng thông minh cho phép tài sản không phải tiền tệ có thể được trao đổi liền tay trên blockchain mà không cần qua một trung gian nào cả. Tài sản có thể bao gồm hồ sơ thành viên, bảo hiểm hoặc thậm chí là cả bất động sản.

Còn thuật ngữ nào chưa được đề cập tới?

Tất nhiên, đây chỉ là những thuật ngữ phổ biến nhất trong thế giới blockchain mà các newbie thường hay gặp phải. Nếu bạn càng đi sâu vào thế giới tiền ảo, bạn càng gặp thêm nhiều thuật ngữ hơn nữa. Không còn cách nào khác ngoài việc trau dồi và học hỏi thêm. Chúc các bạn thành công!

Xem thêm:

Thứ Năm, 13/09/2018 15:45

5 ★ 1 👨 3.601