Tính năng nhận dạng khuôn mặt phá hủy sự riêng tư của bạn như thế nào?

Công nghệ nhận dạng khuôn mặt đã nhanh chóng chuyển từ việc chỉ có trong phim khoa học viễn tưởng thành hiện thực. Trong vài năm qua, các công ty đã chạy đua để phát hành những sản phẩm có tính năng nhận dạng khuôn mặt. Bây giờ, bạn có thể mở khóa điện thoại, lên máy bay và vào nhà mà không cần đụng đến ngón tay.

Các cơ quan thực thi pháp luật trên thế giới cũng nhanh chóng theo đuổi xu hướng nhận diện khuôn mặt và bắt đầu triển khai các sản phẩm giám sát. Nhưng, với sự phát triển với tốc độ chóng mặt và quá ít quy định kiểm soát như hiện nay, liệu các công nghệ nhận dạng khuôn mặt có đặt dấu chấm hết cho quyền riêng tư cá nhân không?

Tính năng nhận diện khuôn mặt hoạt động như thế nào?

Sự hiện diện của các camera an ninh và thiết bị giám sát video đã phổ biến hơn bao giờ hết, kể từ khi một số mẫu CCTV đầu tiên được tung ra vào giữa những năm 1990. Những camera này ghi lại các sự kiện, giúp phát hiện, truy tố tội phạm và khiến nhiều người cảm thấy an toàn hơn.

Trong những thập kỷ khi mà phần cứng và phần mềm máy tính được cải tiến nhanh chóng. Tiếp theo đó là sự phổ biến của điện thoại thông minh, thứ mà chúng ta sử dụng để chụp và đăng hàng triệu ảnh, cũng như video mỗi ngày.

Hệ thống nhận dạng khuôn mặt sử dụng sự phong phú của dữ liệu hình ảnh này. Các bức ảnh và video được phân tích bằng phần mềm, thường chứa các yếu tố liên quan đến machine learning và trí tuệ nhân tạo (AI). Các thuật toán này tìm kiếm, phân tích và lưu trữ thông tin nhận dạng khuôn mặt.

Giống như việc trình duyệt web có thể được sử dụng để nhận diện bạn, dữ liệu về khuôn mặt cũng vậy. Thông tin này được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu nhận dạng khuôn mặt và sử dụng để so sánh với những hình ảnh và video mới. Những cơ sở dữ liệu này thường gây tranh cãi vì không có cách nào để bạn tự thoát khỏi chúng. Các cơ sở dữ liệu có thể được vận hành bởi những công ty tư nhân hoặc một tổ chức nào đó.

Chụp hình và gắn thẻ ảnh

Facebook là một trong những trang web đầu tiên phổ biến ý tưởng gắn thẻ ai đó trong một bức ảnh. Trong những ngày đầu, đây là một quy trình thủ công, trong đó bạn phải nhấp qua ảnh của mình và nhập tên của từng người bạn.

Công ty này sớm nhận ra rằng họ có thể làm điều đó thay cho người dùng một cách tự động. Facebook đã tích lũy một cơ sở dữ liệu lớn về các khuôn mặt, được gắn thẻ là những cá nhân cụ thể nào đó và có thể phân tích được. Bây giờ, nếu bạn upload ảnh lên Facebook, mạng xã hội này sẽ tự động đề xuất ai là người trong ảnh bằng cách sử dụng tính năng tìm kiếm nhận dạng khuôn mặt của Facebook.

Một số người đã xem đây là một việc làm xâm phạm quyền riêng tư, vì người dùng được đăng ký tự động vào tính năng này. EU thậm chí còn phán quyết rằng Facebook phải tắt tính năng này ở các quốc gia thành viên của tổ chức.

Tuy nhiên, sau khi EU triển khai GDPR vào năm 2018, Facebook đã bật lại tính năng này. Nếu bạn không thích Facebook nhận diện khuôn mặt của mình, bạn có thể muốn xem các cài đặt bảo mật trên Facebook mà người dùng nên biết.

Facebook không phải là công ty công nghệ lớn duy nhất thử nghiệm tính năng nhận dạng khuôn mặt trong ảnh của bạn. Apple và Google đều cung cấp các tính năng tương tự trong bộ lưu trữ ảnh đám mây của mình. Tuy nhiên, một trong những khác biệt chính là Facebook xác định người trong ảnh, còn Google và Apple nhóm các khuôn mặt tương tự với nhau để bạn gán tên.

Nhận diện khuôn mặt trong kinh doanh

Gần đây, việc nhận dạng khuôn mặt cũng đã bắt đầu xâm nhập vào cuộc sống ngoại tuyến. Nhà bán lẻ lớn nhất thế giới, Amazon, đã mở rộng sang các cửa hàng vật lý với việc mua lại Whole Food và các cửa hàng tạp hóa Amazon Go. Các cửa hàng Amazon Go không có quầy thu tiền, và mặc dù chúng phụ thuộc vào camera, nhưng theo báo cáo, chúng không sử dụng tính năng nhận dạng khuôn mặt.

Công ty này đã phát triển một sản phẩm nhận dạng khuôn mặt, được đặt tên là Amazon Rekognition. Amazon đã đệ đơn xin cấp phép sản phẩm này tới các cơ quan thực thi pháp luật tại Hoa Kỳ và việc này đã được đưa ra thảo luận, ngay khi Quốc hội xem xét soạn thảo quy định về việc sử dụng tính năng nhận diện khuôn mặt.

Các nhóm tự do dân sự vận động mạnh mẽ phong trào chống lại việc áp dụng một hệ thống như vậy. Tuy nhiên, việc làm này dường như không có kết quả. Tại thời điểm bài viết, quốc hội đã từ chối việc tiết chế sử dụng tính năng nhận dạng khuôn mặt và hội đồng quản trị Amazon đã bỏ phiếu để tiếp tục bán phần mềm Amazon Rekognition. Sự thiếu minh bạch khiến Amazon nằm trong danh sách những công ty không thực sự quan tâm đến vấn đề bảo mật của người dùng.

Tính năng nhận dạng khuôn mặt cũng đang được sử dụng ngay cả tại địa điểm tổ chức những sự kiện âm nhạc trực tiếp. Một hệ thống nhận dạng khuôn mặt đã được áp dụng trong buổi hòa nhạc Rose Bowl của Taylor Swift vào tháng 5 năm 2018. Theo Rolling Stone, một ki-ốt được thiết lập, cho phép người hâm mộ xem đoạn ghi âm buổi diễn tập của Swift, có một camera nhận dạng khuôn mặt được giấu bên trong.

Mỗi khuôn mặt được gửi đến bộ chỉ huy ở Nashville. Ở đó, quá trình tìm kiếm nhận dạng khuôn mặt đã được thực hiện, dựa trên cơ sở dữ liệu của những kẻ theo dõi Taylor Swift đã biết. Việc thẳng thắn về việc sử dụng công nghệ này có thể đã làm giảm tính hữu dụng của nó, nhưng không đặt ra những nghi vấn về mặt đạo đức, xuất phát từ việc áp dụng tính năng nhận diện khuôn mặt mà không thông báo cho đại đa số người hâm mộ được quét.

Bạn có thể tự bảo vệ mình khỏi việc bị nhận diện khuôn mặt không?

Nếu đứng độc lập, hệ thống nhận dạng khuôn mặt có vẻ hữu ích. Về lý thuyết, chúng có thể giúp xác định tội phạm, cho phép người dùng đăng nhập liên tục vào thiết bị của mình và tự động sắp xếp các bộ sưu tập ảnh. Tuy nhiên, nếu không có những quy định, chúng có thể góp phần làm xói mòn quyền riêng tư của người dùng. Tốc độ thay đổi nhanh chóng trong công nghệ khiến các cơ quan quản lý khó mà theo kịp được.

Những sản phẩm áp dụng tính năng nhận dạng khuôn mặt thường được bán cho người dùng dưới vỏ bọc bảo mật. Tuy nhiên, bạn có thể tự hỏi liệu sự đánh đổi hiện tại có đáng để hy sinh quyền riêng tư của bạn hay không.

Nếu bạn không muốn khuôn mặt của mình có thể bị quét ở bất cứ đâu, hãy cân nhắc sử dụng một trong những kỹ thuật này để tránh nhận dạng khuôn mặt trực tuyến và ở nơi công cộng.