Đại dương đang mất đi "hơi thở"

Ở các vùng nước ven biển, bao gồm cả các cửa sông và vùng biển, các khu vực có oxy thấp đã tăng gấp 10 lần từ năm 1950. Các nhà khoa học tin rằng lượng oxy trong đại dương tiếp tục giảm khi nhiệt độ nước biển ấm dần lên.

Để ngăn chặn sự suy giảm này, thế giới cần phải kiềm chế cả sự thay đổi khí hậu và ô nhiễm dinh dưỡng, một nhóm các nhà khoa học quốc tế bao gồm Lisa Levin, một nhà địa lý sinh học tại Viện Hải dương học Scripps thuộc Đại học California San Diego, khẳng định trong một bài báo mới đăng trên Tạp chí Khoa Học.

Denise Breitburg, tác giả chính và nhà sinh thái học biển thuộc Trung tâm Nghiên cứu Môi trường Smithsonian nói: "Oxy là nền tảng của sự sống ở các đại dương. Sự suy giảm oxy đại dương nằm trong số những ảnh hưởng nghiêm trọng nhất của hoạt động con người đối với môi trường trên trái đất".

Levin cho biết: "Đây là một tổn thất to lớn đối với tất cả các dịch vụ hỗ trợ liên quan tới biển, dựa vào các hoạt động giải trí và du lịch, khách sạn, nhà hàng... Những phản ứng của các hệ sinh thái không lành mạnh trong đại dương có thể là rất lớn".

Nghiên cứu đến từ một nhóm các nhà khoa học từ GO2NE, một nhóm làm việc mới được thành lập năm 2016 bởi Uỷ ban Hải dương Liên Chính phủ Liên hiệp quốc. Báo cáo đánh giá này là lần đầu tiên xem xét sâu rộng về các nguyên nhân, hậu quả và giải pháp cho lượng oxy thấp trên toàn thế giới, đặc biệt là ở cả vùng biển mở và vùng nước ven biển. Bài báo nhấn mạnh những nguy hiểm lớn nhất đối của đại dương đối với xã hội.

Vladimir Ryabinin, thư ký điều hành của Ủy ban Hải dương học quốc tế, thành lập nhóm GO2NE cho biết, "Khoảng một nửa oxy trên trái đất xuất phát từ đại dương. Tuy nhiên, kết hợp các ảnh hưởng của việc nạp chất dinh dưỡng và biến đổi khí hậu đang làm tăng số lượng 'các vùng chết' ở đại dương và vùng biển ven bờ, nơi mà oxy quá thấp để hỗ trợ hầu hết sinh vật biển.

Ở những khu vực truyền thống gọi là "vùng chết", giống như ở Vịnh Chesapeake và Vịnh Mexico, lượng oxy giảm xuống mức thấp đến nỗi nhiều loài động vật ngạt thở và chết. Khi cá tránh những vùng này, môi trường sống của chúng sẽ co lại và chúng trở nên dễ bị tổn thương hơn đối với các loài ăn thịt khác hoặc nhu cầu đánh cá.

Ngay cả sự giảm oxy nhỏ hơn cũng có thể làm ảnh hưởng sự phát triển của động vật, cản trở sự sinh sản và dẫn tới bệnh tật hoặc thậm chí tử vong. Nó cũng có thể kích hoạt sự phóng thích các hóa chất nguy hiểm như oxit nitơ, khí nhà kính lên đến 300 lần mạnh hơn carbon dioxide và hydrogen sulfide độc. Trong khi một số động vật có thể phát triển mạnh ở vùng chết, đa dạng sinh học sẽ suy giảm.

Biến đổi khí hậu là thủ phạm chính gây ra vấn đề này trong đại dương. Sự ấm lên của các nguồn nước mặt làm khó hơn để oxy tồn tại đại dương. Hơn nữa, khi cả đại dương trở nên ấm hơn, nó sẽ giữ ít oxy hơn. Ở vùng nước ven biển, ô nhiễm dinh dưỡng dư thừa từ đất tạo ra sự nở hoa của tảo, làm giảm lượng oxy khi chúng chết và phân hủy.

Để khắc phục tình trạng oxy thấp trong biển, các nhà khoa học cho biết thế giới cần phải giải quyết vấn đề này từ ba góc độ:

Giải quyết các nguyên nhân: ô nhiễm dinh dưỡng và biến đổi khí hậu. Việc cắt giảm phát thải nhiên liệu hoá thạch không chỉ cắt giảm khí nhà kính và chống lại sự thay đổi khí hậu mà còn giảm thiểu các chất gây ô nhiễm không khí nguy hiểm như thủy ngân.

Bảo vệ sinh vật biển dễ bị tổn thương. Với một số lượng vùng oxy thấp là không thể tránh khỏi, nhóm GO2NE khuyên rằng chúng ta cần tạo ra các khu bảo tồn biển, di dời sinh vật có nguy cơ chết ở những vùng oxy thấp. Tăng cường giám sát, đặc biệt ở các nước đang phát triển, và các mô hình đại dương sẽ giúp xác định những nơi nào có nguy cơ cao nhất và xác định các giải pháp hiệu quả nhất để khắc phục vùng có oxy giảm.

"Đây là một vấn đề chúng ta có thể giải quyết," Breitburg nói. "Chấm dứt thay đổi khí hậu đòi hỏi một nỗ lực toàn cầu, nhưng ngay cả hành động của các địa phương có thể giúp giảm tình trạng oxy giảm trong đại dương”.

Bằng chứng Breitburg cho thấy sự hồi phục liên tục của Vịnh Chesapeake, nơi mà ô nhiễm nitơ đã giảm 24% kể từ thời điểm cao điểm nhờ xử lý nước thải tốt hơn, các phương pháp canh tác tốt hơn và các luật thành công như Đạo Luật về Không khí sạch.

Bà nói thêm: "Giải quyết vấn đề thay đổi khí hậu có vẻ khó khăn hơn, nhưng làm điều đó rất quan trọng để ngăn chặn sự suy giảm oxy trong đại dương của chúng ta”.

Xem thêm:

• Điều gì xảy ra nếu thiên thạch rơi xuống đại dương?
• Điểm danh 10 loài sinh vật lớn nhất dưới đại dương
• Khám phá 12 kỳ quan bí ẩn nằm sâu dưới đại dương mà ít người đến