Chiêm ngưỡng hình ảnh một cụm sao cầu tuyệt đẹp nhưng cũng không kém phần bí ẩn qua con mắt của kính thiên văn Hubble

Kính viễn vọng không gian Hubble của NASA/ESA lại tiếp tục cho thấy tầm quan trọng của mình trong lĩnh vực nghiên cứu thiên văn học, khi mang về cho nhân loại bức ảnh có một không hai cho thấy một cụm sao cầu tuyệt đẹp, với số lượng hàng nghìn ngôi sao, và mang trong mình một bí ẩn chưa có lời giải đáp.

Cụm sao cầu (hay quần tinh cầu hoặc đám sao cầu) là một dạng thức hình thành thường thấy trong các thiên hà, trong đó hàng nghìn ngôi sao được nhóm chặt chẽ lại với nhau theo hình cầu.

Cụm sao cầu quay quanh tâm thiên hà như là một vệ tinh. Các ngôi sao trong cụm được liên kết rất chặt bởi lực hấp dẫn, khiến chúng có dạng hình cầu và mật độ tương đối cao khi hướng dần về tâm của cụm. Các cụm sao cầu thường quan sát thấy trong vầng thiên hà.

Cái tên cụm sao cầu (globular cluster) xuất phát từ từ “Globulus”, trong tiếng Latinh có nghĩa là hình cầu nhỏ. Tuy nhiên, khi quan sát nhìn gần hơn, những cụm tinh cầu này là những mảng sáng chói lọi có thể bao gồm hàng trăm nghìn ngôi sao đang tỏa sáng rực rỡ. Điều khiến giới nhà khoa học quan tâm đến các cụm sao cầu là chúng có thể chứa đựng những vật thể lâu đời nhất trong các thiên hà của mình. Nghiên cứu về điều này sẽ đóng vai trò rất hữu ích trong việc ước tính độ tuổi của một thiên hà nhất định.

Cụm sao cầu đặc biệt này được gọi là Ruprecht 106, và ẩn chứa trong mình một điều bất thường. Ruprecht 106 trên thực tế là một cụm sao toàn cầu, một dạng thức hiếm gặp, trong đó tất cả các ngôi sao đều có cùng tuổi và được hình thành vào cùng một thời điểm.

“Mặc dù phần lớn các ngôi sao trong một cụm sao cầu được hình thành ở cùng một vị trí và thời gian, nhưng hầu như tất cả chúng đều chứa ít nhất hai nhóm sao với các thành phần hóa học khác nhau. Những ngôi sao mới hơn sẽ có cấu tạo hóa học khác, bao gồm các nguyên tố được xử lý bởi các cụm sao lớn, cũ hơn cạnh chúng”, các nhà khoa học Hubble giải thích. “Một số ít các cụm sao cầu không sở hữu nhiều quần thể sao, và Ruprecht 106 là một thành viên của “hội nhóm” bí ẩn này”.

Thông thường, trong một quần tinh cầu, bạn sẽ thấy nhiều thế hệ sao. Vì một số ngôi sao đã đi hết vòng đời của chúng và có cả những ngôi sao mới đã được sinh ra. Các nhà nghiên cứu thiên văn có thể phân biệt giữa những ngôi sao này dựa trên thành phần của chúng. Về cơ bản, các ngôi sao trẻ hơn sẽ sở hữu nhiều nguyên tố hơn và nặng hơn. Nhưng trong cụm sao cầu Ruprecht 106, mọi thứ dường như thuộc về một thế hệ. Đây là điều sẽ chỉ có thể được giải thích qua các nghiên cứu chuyên sâu hơn trong tương lai.