Review Librem 13 - Chiếc laptop bảo mật nhất hiện nay

Bạn lo ngại về những nhược điểm liên quan đến bảo mật và quyền riêng tư kỹ thuật số? Bạn cảm thấy như thể mình liên tục phải chịu sự tấn công của tội phạm mạng và các tổ chức bất chính? Dữ liệu của bạn rất quan trọng, nhưng bạn không thể làm gì để bảo vệ chúng.

Vậy có giải pháp nào cho vấn đề này không? Nhà sản xuất phần cứng Linux Purism đã phát hành một bộ đôi máy tính xách tay tập trung vào bảo mật. Librem 13 và Librem 15 chạy bản phân phối PureOS, đồng thời sở hữu các tính năng bảo mật phần cứng.

Để tìm hiểu thêm, hôm nay Quantrimang.com sẽ review cho bạn đọc về Librem 13, một ultrabook gọn nhẹ, được bán lẻ trực tiếp từ Purism với giá $1399 (32.387.000VND).

Thông số kỹ thuật của Librem 13

Có sẵn từ trang web Purism và bắt đầu với giá từ $1399, Librem 13 có các tùy chọn bộ nhớ, kết nối không dây và RAM có thể cấu hình. Thông số kỹ thuật của Librem 13 như sau:

• Hệ điều hành: PureOS
• Tuổi thọ pin: Khoảng 7 đến 9 giờ
• Bộ xử lý: Intel Core i7 6500U (Skylake)
• RAM: 4GB (dung lượng tới 16GB có sẵn) DDR4 ở tốc độ 2133 MHz
• Dung lượng lưu trữ: 120GB (tùy chọn lên tới 4TB có sẵn. Bạn có thể lựa chọn dung lượng bộ nhớ M.2 lên đến 2TB)
• Card đồ họa: Card đồ họa Intel HD 520
• Màn hình: 13,3″ IPS
• Khung: Khung nhôm anod hóa màu đen với quạt ít tiếng ồn
• Webcam: 720p 1.0 megapixel
• Kích thước: 325×219×18mm
• Cân nặng: 1,4kg
• Kết nối không dây: Ăngten kép 802.11n (không có tùy chọn không dây khả dụng)
• Cổng âm thanh: 1 giắc cắm đầu ra tai nghe
• Cổng USB: 2 cổng USB 3.0 (1 cổng USB type-C),
• Đầu ra bên ngoài: 1 cổng HDMI (có khả năng 4K)
• Đầu đọc thẻ: SD/MMC 2 trong 1

Ngoài ra, Librem 13 còn sở hữu một bàn phím có đèn nền với hai cài đặt độ sáng và bàn di chuột đa điểm Elantech ấn tượng.

Bài viết sẽ xem xét các thông tin về quyền riêng tư và bảo mật của Librem 13 trong phần sau. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, bạn nên biết rằng nó có Trusted Platform Module (TPM), một con chip đặc biệt có thêm các tính năng bảo mật.

Bạn cũng sẽ tìm thấy hai kill switch (chi tiết được xem xét bên dưới). Đi kèm trong hộp là bộ sạc và hướng dẫn sử dụng nhanh.

Đôi điều về Purism

Được đăng ký với vai trò là tập đoàn hoạt động vì mục đích xã hội, Purism được thành lập bởi Todd Weaver vào năm 2014 và sản xuất thiết bị tập trung vào ba giá trị quan trọng:

• Tính tự do nguồn mở của phần mềm (tên tiếng Anh là “Software Freedom”)
• Bảo mật máy tính
• Quyền riêng tư trên Internet

Purism tuyên bố rằng tối đa hóa lợi nhuận không phải là mục đích kinh doanh chính.

Để tìm hiểu thêm, Purism đã xuất bản các phần có liên quan trong Articles of Incorporation (link tham khảo: https://puri.sm/about/social-purpose/). Bạn có thể quan tâm đến các tuyên bố như “Tập đoàn sẽ chỉ sử dụng và phân phối phần mềm miễn phí, mã nguồn mở” và “tôn trọng quyền riêng tư, bảo mật, cũng như sự tự do của người dùng”.

Máy tính xách tay Librem 13 là một trong những thiết bị được Purism thiết kế cho mục đích này. Máy tính này dựa vào phần cứng đáng tin cậy và chạy mà không cần firmware hay driver độc quyền. Ví dụ, Librem 13 sử dụng firmware Coreboot, thay cho Intel Management Engine. Coreboot về cơ bản là một BIOS nhẹ, bảo mật, được nêu trên trang web của Purism.

Liệu máy tính xách tay Linux này có lo ngại bảo mật trực tuyến không?

Duy trì bảo mật trực tuyến và bảo vệ quyền riêng tư đã trở nên quan trọng giống như việc đảm bảo bạn có thiết bị mới và kết nối Internet nhanh nhất.

Trong những năm gần đây, trách nhiệm bảo mật trực tuyến ngày càng được đặt nhiều vào tay người dùng. Ngoài các triển khai tương đối cơ bản của những tiêu chuẩn mạng không dây mới nhất, việc bảo mật trên PC hoặc máy tính xách tay còn phụ thuộc vào chính bạn và hệ điều hành đang sử dụng.

Cùng với phần mềm diệt virus, có tùy chọn bảo mật kết nối với VPN và hình thành thói quen để đảm bảo bạn luôn an toàn khi trực tuyến.

Chắc hẳn bạn đã biết những điều như: Tránh ransomware, không mở các file đính kèm email không mong muốn, không chia sẻ chi tiết đăng nhập, v.v… Nhưng đó chưa phải là tất cả.

Trang web của Purism mô tả Librem 13 là “chiếc laptop ultraportable 13 inch đầu tiên được thiết kế để bảo vệ cuộc sống kỹ thuật số của bạn”. Nhưng điều đó có nghĩa là gì, và làm thế nào để máy tính xách tay này đạt được những gì bạn kỳ vọng?

Tôn trọng quyền riêng tư và bảo mật

Purism mô tả máy tính này đã được thiết kế với mục đích tôn trọng quyền riêng tư, bảo mật và tự do của người dùng đến từng chi tiết. Mọi thành phần phần cứng và phần mềm đều phù hợp với nguyên tắc này.

Điều này được thể hiện theo nhiều cách. Rõ ràng nhất là các kill switch, được gắn ở phía bên trái của máy tính xách tay, bên cạnh cổng âm thanh. Hai công tắc này dành cho radio (không dây và Bluetooth), cũng như webcam và mic tích hợp.

Tất cả những gì bạn cần làm là đảm bảo các công tắc này được tắt nếu bạn không sử dụng những tính năng đó.

Một tính năng bảo mật quan trọng khác là trình duyệt, PureBrowser, dựa trên Mozilla Firefox.

Ngoài ra còn có TPM. Trusted Platform Module là một con chip trên bo mạch chủ Librem 13, giúp tích hợp các tính năng khác nhau trên máy tính. Chúng bao gồm mã hóa GPG, phát hiện giả mạo và các kill switch.

Librem là một máy tính xách tay Linux chạy PureOS siêu an toàn

Nếu đã từng sử dụng Linux trước đây, thì gần như chắc chắn bạn đã biết về Ubuntu.

Giống như Ubuntu, PureOS dựa trên Debian và có desktop GNOME 3. Tuy nhiên, PureOS hoàn toàn khác với Ubuntu. Mặc dù trông có vẻ giống nhau, nhưng về bản chất, chúng có một chút khác biệt.

Ví dụ, nếu thích chạy một số game trên Librem 13, rất tiếc bạn không thể lấy chúng từ Steam. Có phiên bản Linux, nhưng nó không thể chạy trên PureOS do không có sẵn một số gói.

Rốt cuộc, đây không phải là một máy tính xách tay chơi game. Tuy nhiên, bạn có thể cài đặt một hệ điều hành khác.

Mặc dù PureOS được cài đặt sẵn trên Librem 13, bạn vẫn có thể cài đặt một hệ điều hành Linux hoàn toàn mới. Bạn có thể sử dụng trên toàn bộ đĩa hoặc khởi động kép từ hai phân vùng. Ngoài ra, còn có tùy chọn khởi động kép bằng ổ đĩa thứ cấp, chẳng hạn như ổ đĩa M.2.

Purism cho biết họ mã hóa các phân vùng root và swap trên ổ HDD, khiến phân vùng /boot không được mã hóa để khởi động kép.

Nếu bạn chọn cài đặt lại PureOS, cài đặt mặc định sẽ kích hoạt lại mã hóa trên các phân vùng root và swap, do đó không cần cấu hình bổ sung.

Nói chung, sự lựa chọn rất rõ ràng: PureOS cho trải nghiệm điện toán bảo mật hơn hoặc còn việc cài đặt một bản phân phối mới mang lại cho bạn sự linh hoạt.

Lần đầu tiên sử dụng PureOS yêu cầu bạn đặt mật khẩu mã hóa. Sau này, bạn không thể khởi động máy tính xách tay mà không có mật khẩu, tài khoản này tách biệt với tài khoản người dùng tiêu chuẩn. Mức độ bảo mật này "thấm" sâu vào mọi trải nghiệm trên Librem 13.

Phần thân và thiết kế của Librem 13

Lớp vỏ nhôm anod hóa màu đen trên Librem 13 rất mát khi chạm vào, mang lại cho máy tính xách tay này một cảm giác chất lượng, phù hợp với những gì có bên trong.

Với hình dạng của một laptop ultraportable, Librem 13 có độ mỏng đáng kể, phù hợp với tất cả những loại túi đựng máy tính bảng và máy tính xách tay.

Một trong những điểm yếu chính của máy tính xách tay, ngoài việc dễ dàng bị đánh cắp, là phần bản lề. Nếu nó bị hỏng, máy tính sẽ không thể sử dụng tiếp. Có nhiều cách để kéo dài tuổi thọ của phần bản lề trên máy tính xách tay, chẳng hạn như mở bằng hai tay, mỗi tay ở một góc hoặc mở từ từ từ ở giữa.

May mắn thay, Librem 13 có một bản lề rất chắc chắn. Nó có khả năng giữ góc màn hình trong vòng cung 130 độ.

Bàn phím có phù hợp cho mục đích sử dụng không?

Khi nói đến việc sử dụng máy tính xách tay, trước tiên, bạn cần có một bàn phím nhạy, thoải mái, với mọi thứ cần có trong tầm tay. Chắc chắn, không có phím số (number pad) nào, nhưng nút FN sẽ phát huy tác dụng vì các phím số đã được sao chép ở giữa, hơi chếch sang phải trên bàn phím.

Như với bất kỳ bàn phím nào, sẽ cần thời gian để làm quen, nhưng nhiều người dùng đã đạt được tốc độ gõ thông thường chỉ trong vòng vài phút. Đây luôn là một điểm tốt!

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không có đèn LED Caps Lock hoặc Number Lock. Điều này không lý tưởng lắm.

Nhưng không phải là không có bất kỳ đèn LED nào trên bàn phím. Đèn báo WiFi, đèn sạc pin và đèn LED nguồn chính được tìm thấy ở phía trên bên phải.

Trong khi đó, bàn di chuột không trơn như một số máy khác, nhưng khá mạnh mẽ và có khả năng nhấp tốt. Bàn di chuột và PureOS hỗ trợ nhiều cử chỉ khác nhau, chẳng hạn như chạm hai ngón tay để hiển thị menu ngữ cảnh (nhấp chuột phải) hoặc kéo hai ngón tay lên xuống để cuộn.

Một máy tính xách tay phụ thuộc nhiều vào chất lượng của bàn phím và bàn di chuột. Librem 13 làm người dùng hài lòng với một bàn di chuột có chất lượng khá và bàn phím thoải mái đáng ngạc nhiên.

Có gì bên trong Librem 13?

Bên trong lớp vỏ màu đen được anot hóa, bạn sẽ tìm thấy một bộ sưu tập phần cứng mạnh mẽ. Bộ xử lý Skylake Intel Core i7 6500U được đi kèm với RAM DDR4 4GB và 120GB dung lượng lưu trữ. Có cả tùy chọn lưu trữ M.2 nhanh, tối đa lên tới 2TB. M.2 là một form factor (yếu tố hình thức) SSD kết nối trực tiếp với bo mạch chủ và cung cấp tốc độ lưu trữ nâng cao.

Librem 13 đi kèm với card đồ họa Intel HD 520, được hiển thị trên màn hình IPS 13,3 inch chất lượng tốt đáng ngạc nhiên, với lớp phủ mờ chống lóa.

Bạn cũng sẽ tìm thấy các tùy chọn kết nối thông thường. Cùng với kết nối mạng không dây, Librem 13 có hai cổng USB 3.0, cổng USB Type-C, cổng tai nghe, đầu ra HDMI tiêu chuẩn (có hỗ trợ 4K) và đầu đọc thẻ MMC/SD.

Ở phía bên trái, bạn sẽ tìm thấy các kill switch radio và đa phương tiện.

Phần mềm và các bản cập nhật Linux trên Librem 13

Sử dụng PureOS rất đơn giản. Bạn sẽ thấy desktop GNOME khi đăng nhập, thứ gần như có mặt trên khắp mọi máy tính Linux hiện nay. Có một phím được in hình chữ nhật màu trắng, phù hợp với logo Purism trên đó. Nó cho người dùng cái nhìn tổng quan, nơi chứa các ứng dụng đang mở, hộp tìm kiếm, dock và những desktop bổ sung đều có thể được truy cập.

Các ứng dụng mới có thể được tìm thấy thông qua công cụ Software, liệt kê những ứng dụng, tiện ích và game có thể chạy trên PureOS. Cài đặt phần mềm rất dễ dàng: Chỉ cần tìm kiếm, chọn và nhấp vào Install. Bạn cũng có thể cài đặt phần mềm thông qua dòng lệnh, như thường lệ với Linux.

Phần mềm tích hợp bao gồm LibreOffice, ToDo, Kodi, trình xem tài liệu tương thích với PDF và PureBrowser. Thay vì một cái gì đó mới, về cơ bản, Mozilla Firefox với tiện ích mở rộng HTTPS Everywhere và uBlock Origin được cài đặt sẵn.

Đáng chú ý là một số trang web không hoạt động theo mặc định trong trình duyệt này. Chẳng hạn, YouTube không phát video, nếu không vô hiệu hóa uBlock Origin.

Tuổi thọ pin

Trang web của Purism cho biết Librem 13 cung cấp thời lượng pin khoảng 7 đến 9 giờ.

Thiết bị thử nghiệm đã được sử dụng thường xuyên trong một tuần, chủ yếu để duyệt web và xử lý văn bản khi đang di chuyển. Thời lượng pin vẫn nằm trong khoảng đã nêu, có lẽ ít hơn một chút. Chắc chắn đủ tốt để không phải lo lắng về các chuyến đi dài khoảng 3 giờ đến quán cà phê yêu thích mà không cần cắm sạc.

Mặc dù có thể cần phải thực hiện các tác vụ chuyên sâu, nhưng về tổng thể, Librem 13 lý tưởng cho việc sử dụng khi di chuyển trên đường.

Trong khi đó, mã hóa toàn bộ ổ đĩa có nghĩa là nếu máy tính xách tay bị đánh cắp khi bạn ra ngoài, không ai có thể truy cập dữ liệu của bạn.

Bạn có cần Librem 13 không?

Librem 13 siêu bảo mật, gọn nhẹ, mạnh mẽ và dễ sử dụng. Chắc chắn, có một vài bất tiện nếu bạn muốn sử dụng phần mềm nguồn đóng, nhưng nhìn chung Librem 13 là một trong những máy tính xách tay “quyến rũ” nhất hiện có.

Với bàn phím đáng tin cậy, thoải mái, màn hình IPS tuyệt đẹp, bàn di chuột nhạy, một loạt các tùy chọn lưu trữ và thời lượng pin cực kỳ ấn tượng, đây có lẽ là máy tính xách tay tốt nhất mà bạn từng sử dụng. Librem 13 không thể thay thế máy tính để bàn, cũng không phải là một máy tính xách tay chơi game, nhưng nó đủ mạnh để ngồi ngang hàng với Dell XPS hoặc MacBook Air.

Bây giờ, các tùy chọn bảo mật có thể không phù hợp với bạn. Bạn có thể thích giao diện của Librem 13 nhưng không thích hệ điều hành Pure. Điều đó chẳng sao cả, vì nó có thể được thay thế, mặc dù bạn sẽ đánh mất khả năng hỗ trợ TPM, và các kill switch không chắc chắn sẽ hoạt động.

Theo quan điểm của một người dùng máy tính xách tay, hâm mộ Linux và quan tâm đến bảo mật, đây là một cỗ máy tuyệt vời làm được khá nhiều thứ, mọi lúc mọi nơi. Khi nói đến máy tính xách tay, bạn không thể yêu cầu nhiều hơn thế.