10 hệ điều hành PC có thể thay thế cho Windows

Sự phổ biến của Linux khiến cho nhiều người lầm tưởng rằng nó là hệ điều hành trên PC duy nhất có thể thay thế cho Windows, đúng là Linux là kẻ thay thế xứng tầm cho Windows, nhưng vẫn còn rất nhiều “anh tài” khác cũng không hề lép vế. Một số hệ điều hành trong danh sách này được phát triển bởi các tập đoàn lớn, trong khi các hệ điều hành khác lại chỉ là những dự án nhỏ do người dùng tự mày mò sáng tạo, nhưng điều đó không quan trọng, cái chúng ta quan tâm là trải nghiệm thực tế mà những hệ điều hành này mang lại.

Tuy nhiên, bạn đừng nên cài đặt hầu hết các hệ điều hành trong danh này trên máy tính thực tế của mình. Nếu bạn đơn giản là muốn trải nghiệm chúng, bạn có thể cài đặt một chương trình máy ảo như VirtualBox hoặc VMware Player và cài các hệ điều hành trên trong máy ảo để thử nghiệm.

Linux, FreeBSD và nhiều hơn nữa

Đương nhiên rồi, danh sách các hệ điều hành PC thay thế cho Windows không thể không có sự góp mặt của cái tên sáng giá nhất: Linux. Linux có nhiều phiên bản khác nhau, được gọi là các bản phân phối của Linux. Ubuntu và Mint là hai trong số những bản phân phối phổ biến nhất của Linux. Nếu bạn muốn cài đặt một hệ điều hành không phải Windows trên máy tính của mình và thực sự muốn sử dụng nó lâu dài, có lẽ không còn cái tên nào xứng đáng hơn Linux nữa đâu!

Linux là một hệ điều hành dựa trên nền tảng của Unix, và ngoài ra, cũng có các hệ điều hành mã nguồn mở khác như FreeBSD. FreeBSD sử dụng một nhân (kernel) kiểu khác, nhưng cũng hỗ trợ nhiều phần mềm tương tự mà bạn có thể tìm thấy trên một bản phân phối Linux điển hình. Trải nghiệm sử dụng FreeBSD trên một máy tính để bàn sẽ khá giống với Linux.

Chrome OS

Hệ điều hành Chrome OS của Google trên thực tế được xây dựng dựa trên kernel của Linux, nhưng nó vẫn hoàn toàn có khả năng trở thành một hệ điều hành thay thế đáng để trải nghiệm. Chrome OS sẽ biến chiếc máy tính để bàn thành một thiết bị chuyên dụng chỉ có thể chạy trình duyệt Chrome và các ứng dụng Chrome.

Hệ điều hành Chrome không thực sự là một hệ điều hành máy tính đáp ứng những mục đích chung của đa số người dùng, thay vào đó, hệ điều hành này được thiết kế để được cài đặt sẵn trên các máy tính xách tay chuyên dụng, được gọi là Chromebook. Tuy nhiên, vẫn có nhiều cách để cài đặt Chrome OS trên máy tính của riêng bạn.

SteamOS

SteamOS là một hệ điều hành được phát triển bởi nhà sản xuất game nổi tiếng Valve. Về mặt kỹ thuật, hệ điều hành này cũng chỉ là một bản phân phối Linux và chứa đựng phần lớn các tính năng chuẩn trên Linux. Tuy nhiên, SteamOS đang được định hình như một hệ điều hành chuyên dụng cho việc chơi game trên PC.

Từ năm 2015, bạn đã có thể mua các máy tính được cài đặt sẵn SteamOS. Các thiết bị này được gọi là Steam Machines. Valve sẽ hỗ trợ bạn cài đặt SteamOS trên bất kỳ máy tính nào mà bạn thích, tuy nhiên mức độ phổ biến hiện nay của SteamOS thì như chúng ta đã biết, vẫn còn rất khiêm tốn.

Android

Android cũng là một hệ điều hành được xây dựng dựa trên nền tảng của Linux, nhưng trên thực tế Android mang đến cho người dùng những trải nghiệm rất khác so với các bản phân phối Linux điển hình. Android ban đầu được thiết kế dành riêng cho điện thoại thông minh, nhưng giờ đây bạn có thể mua máy tính xách tay Android và thậm chí cả máy tính để bàn chạy Android. Không ngạc nhiên khi một loạt các dự án đã được tiến hành để chạy Android trên các PC truyền thống. Intel thậm chí còn phát triển cổng Android của riêng họ cho phần cứng PC. Tuy nhiên, Android vẫn chưa phải là một hệ điều hành lý tưởng cho PC của bạn, nó vẫn chưa hỗ trợ cho phép bạn sử dụng nhiều ứng dụng cùng một lúc, nhưng bạn có thể cài đặt Android trên máy tính để trải nghiệm nếu muốn, cũng khá là thú vị.

Mac OS X

Mac OS X là một hệ điều hành của Apple, được cài đặt sẵn trên các máy Mac. Nhưng máy Mac xét cho cùng cũng chỉ là một loại PC có cùng phần cứng tiêu chuẩn bên trong. Điều duy nhất ngăn cản bạn cài đặt Mac OS X trên PC thông thường là thỏa thuận cấp phép của Apple và cái cách họ giới hạn phần mềm của họ. Mac OS X có thể chạy tốt trên các máy tính thông thường nếu bạn có thể vượt qua những hạn chế này.

Có một cộng đồng các nhà phát triển đang đẩy mạnh việc xây dựng các PC chạy Mac OS X, được gọi là hackintosh.

• Cách chạy macOS trên Windows 10 trong máy ảo

Haiku

BeOS là một hệ điều hành PC dạng nhẹ, được chuyển sang nền tảng Intel x86 vào năm 1998, nhưng nó không thể cạnh tranh được với Windows của Microsoft. Be Inc cuối cùng đã kiện Microsoft, cáo buộc họ gây áp lực cho Hitachi và Compaq để không thể phát hành phần cứng cho BeOS. Cuối cùng thì Microsoft đã phải bồi thường 23,5 triệu USD cho Be Inc nhưng không thừa nhận bất kỳ cáo buộc nào. Be Inc cuối cùng đã được mua lại bởi Palm Inc.

Haiku là một hệ điều hành mã nguồn mở của BeOS hiện đang trong giai đoạn alpha. Dưới đây là ảnh chụp nhanh về Haiku, một phần mềm đầy hứa hẹn và có thể đã không chết yểu nếu như Microsoft không sử dụng các hoạt động kinh doanh tàn nhẫn như vậy trong những năm 90.

eComStation

OS/2 là một hệ điều hành được tạo ra bởi sự hợp tác giữa Microsoft và IBM. IBM tiếp tục phát triển OS/2 sau khi Microsoft rời khỏi dự án này và OS/2 cạnh tranh trực tiếp với MS-DOS và các phiên bản gốc của Windows. Kết quả thì đã rõ ràng, Microsoft cuối cùng đã thắng, nhưng vẫn còn các máy ATM, PC cũ và các hệ thống khác hiện nay vẫn còn sử dụng OS/2. IBM từng tiếp thị hệ điều hành này với tên gọi OS/2 Warp.

IBM không còn phát triển OS/2 nữa, nhưng một công ty có tên Serenity Systems đã được cấp quyền để tiếp tục phân phối hệ điều hành này. Họ gọi hệ điều hành của họ là eComStation. Nó được phát triển dựa trên OS/2 của IBM và được bổ sung thêm các ứng dụng, trình điều khiển và các cải tiến khác.

Đây là hệ điều hành trả phí duy nhất trong danh sách này ngoài Mac OS X. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể tải xuống đĩa CD demo miễn phí để dùng thử.

ReactOS

ReactOS là một hệ điều hành mã nguồn mở miễn phí của kiến trúc Windows NT. Nói cách khác, đó là một nỗ lực để xây dựng một hệ điều hành nguồn mở tương thích với tất cả các ứng dụng và trình điều khiển Windows. ReactOS có chia sẻ một số mã với dự án Wine, cho phép bạn chạy các ứng dụng Windows trên Linux hoặc Mac OS X. Nó không được xây dựng dựa trên Linux, nó muốn trở thành một hệ điều hành nguồn mở được xây dựng giống như Windows NT (các phiên bản thương mại hiện đại của Windows đều đã được phát triển dựa trên nền tảng là Windows NT kể từ Windows XP).

Hệ điều hành này được coi là alpha. Mục tiêu hiện tại của nó là trở nên tương thích hơn với Windows Server 2003, vì vậy ReactOS sẽ còn cần một chặng đường dài nữa để phát triển.

Syllable

Syllable là một hệ điều hành nguồn mở được tách ra từ AtheOS (ban đầu được dự định như là một bản sao của AmigaOS). Đó là một hệ điều hành nhẹ “theo truyền thống của Amiga và BeOS, nhưng được xây dựng bằng nhiều phần từ GNU và Linux”. Giống như một số hệ điều hành nhỏ khác ở đây, chỉ có một số ít các nhà phát triển quan tâm đến hệ điều hành này.

SkyOS

Không giống như nhiều hệ điều hành khác ở danh sách này, SkyOS là một hệ điều hành độc quyền và không phải là nguồn mở. Ban đầu bạn sẽ phải trả tiền để truy cập, từ đó bạn có thể sử dụng phiên bản phát triển của SkyOS trên PC của riêng bạn. Phát triển trên SkyOS đã kết thúc vào năm 2009, nhưng phiên bản beta cuối cùng cũng đã được đem đến tay người dùng dưới dạng bản tải xuống miễn phí trong năm 2013.

Xem thêm:

• Bạn hiểu gì về hệ điều hành Windows
• “Ảo hoá” đa hệ điều hành
• Sử dụng lệnh và một số mẹo cho Mac OS X
• Cách lấy lại không gian ổ đĩa trên Windows đơn giản nhất