Robot NASA ‘đổ bộ’ thành công lên một tiểu hành tinh tí hon cách Trái đất 334 triệu km, lấy được 60g mẫu vật

Phạm Hải

NASA vừa thực hiện thành công một nhiệm vụ tưởng chừng như chỉ tồn tại trong các bộ phim giả tưởng: Cho tàu vũ trụ robot OSIRIS-REx hạ cánh xuống bề mặt của tiểu hành tinh có tên Bennu nhằm thu thập một số mẫu vật nghiên cứu cần thiết để mang về Trái đất, trong một sứ mệnh gọi là Touch-And-Go (TAG) diễn ra ngày 20/10 vừa qua. Điều đáng nói ở chỗ đây là một hành tinh cực kỳ nhỏ bé, đến nỗi có thể được xếp vào dạng một vật thể trôi nổi trong không gian, với chiều rộng chỉ khoảng 260 mét và nằm ở khoảng cách 334 triệu km (207 triệu dặm) tính từ Trái đất. Rõ ràng diện tích siêu nhỏ của tiểu hành tinh sẽ khiến việc tính toán kế hoạch tiếp đất khó khăn và chứa đựng nhiều rủi ro hơn đáng kể.

NASA đã làm gì với OSIRIS-REx?

Mục tiêu của NASA trong sứ mệnh này là thu thập ít nhất 60 gam đá trên tiểu hành tinh để đưa về Trái đất nghiên cứu, và họ đã làm được. đây là lần đầu tiên NASA thu thập được mẫu vật trên một tiểu hành tinh. Trong quá trình tiếp đất, tàu vũ trụ đã tạo ra một vụ nổ khí nitơ xuống phía bề mặt tiểu hành tinh để khuấy động cũng như làm vụn lớp đất đá. Sau đó, hệ thống Touch-And-Go Sample Acquisition Mechanism (TAGSAM) trang bị trên tàu vũ mới bắt đầu tiến hành thu thập mẫu vật.

Sau khi quá trình thu thập mẫu vật hoàn tất, tàu vũ trụ robot OSIRIS-REx vẫn phải nán lại trên hành tinh Bennu để đánh giá sơ bộ xem liệu bộ mẫu vật thu được ở lần đầu tiên có đạt yêu cầu hay không. Rất may mọi thứ đều diễn ra tương đối suôn sẻ, với 60g mẫu vật đã được thu thập đủ.

Ảnh mô phỏng tàu vũ trụ OSIRIS-REx chuẩn bị hạ cánh xuống tiểu hành tinh Bennu

Tuy nhiên, đang có một thách thức nhỏ mà các nhà khoa học phải đối mặt trong hành trình trở về Trái đất. Khi xem xét hình ảnh của tàu vũ trụ, nhóm OSIRIS-REx nhận thấy rằng một số hạt mẫu vật dường như đang bị rơi khỏi bộ thu mẫu vật và bay vào không gian thông qua một khe nứt nhỏ, khiến nguy cơ một lượng lớn mẫu vật bị thất thoát cho đến khi tàu vũ trụ trở về Trái đất là rất cao.

Việc khắc phục vấn đề không hề đơn giản chút nào. Do khoảng cách từ Trái đất đến tiểu hành tinh này quá xa, các chuyên gia NASA sẽ không thể trực tiếp điều khiển tàu OSIRIS-REx hoàn toàn theo thời gian thực. Thay vào đó, con tàu được lập trình để tự động điều hướng và tiếp cận Bennu bằng cách sử dụng một lộ trình được tính toán kỹ lưỡng từ trước, các nhà khoa học chi đưa ra những tác động khi cần thiết, với độ trễ tín hiệu là khoảng 18 giây.

Phương án khả thi nhất hiện nay là các nhà khoa học sẽ cố gắng điều khiển OSIRIS-REx trở về Trái đất một cách cẩn thận, với vận tốc chậm lại đôi chút và hạn chế tối đa hiện tượng rung lắc quá mức. Đồng thời cố gắng xếp gọn mẫu vật trong một kho chứa an toàn gọi là Sample Return Capsule để giảm thiểu hiện tượng rơi rớt trong khi được đưa trở lại Trái đất để nghiên cứu.

Việc phân tích thành phần của các tiểu hành tinh nguyên thủy như Bennu có thể đưa ra manh mối quan trọng về cách thức hình thành, phát triển của hệ mặt trời, và thậm chí là về nguồn gốc của sự sống trên Trái đất.