Trang web phi tập trung là gì? Web phi tập trung hoạt động như thế nào?

Bạn có biết Internet hoạt động như thế nào không? Các trang web bạn truy cập hàng ngày hoạt động như thế nào?

Các file website được upload lên máy chủ và được liên kết với tên miền mà mọi người sử dụng để truy cập trang web. Nếu máy chủ ngừng hoạt động, trang web sẽ không thể truy cập được vì nó được tập trung hóa.

Vì vậy, một trang web phi tập trung sẽ trông như thế nào? Nó sẽ hoạt động như thế nào và nó có lợi ích gì so với một trang web truyền thống?

Trang web phi tập trung là gì?

Website phi tập trung là một trang web được host trên một mạng phi tập trung. Nó có thể là một trang web tĩnh hoặc một thư mục phức tạp với các tính năng game hóa, nhưng miễn là nó được host trên một mạng lưới các node độc lập thì đó là một trang web phi tập trung.

Theo truyền thống, các trang web được host trên những máy chủ tập trung do một nhóm nhỏ các công ty cung cấp. Mặc dù hệ thống này vẫn hoạt động bình thường nhưng các máy chủ tập trung dễ gặp phải một điểm lỗi duy nhất và có thể bị kiểm duyệt.

Việc host web phi tập trung tồn tại như một giải pháp cho những thiếu sót này. Nó đảm bảo dữ liệu của trang web được phân phối trên hàng nghìn máy tính trên toàn cầu, điều đó có nghĩa là dữ liệu đó không thể bị kiểm duyệt và một node bị lỗi sẽ không ảnh hưởng đến khả năng truy cập trang web.

Một trang web phi tập trung hoạt động như thế nào?

Một trang web phi tập trung khác với các trang web truyền thống về cách host những file của nó. Thay vì host các file trong một máy chủ, chúng được chia thành từng bit và phân phối trên mạng máy tính.

Các giao thức hỗ trợ những mạng node này sử dụng mạng ngang hàng làm kiến trúc nền tảng. Một số cũng sử dụng các nguyên tắc công nghệ blockchain để đạt được hiệu quả và bảo mật dữ liệu tốt hơn.

Một giao thức như vậy là Interplanetary File System (IPFS), mượn từ công nghệ blockchain Bitcoin, đặc biệt là về kiến trúc host dữ liệu và thiết kế địa chỉ node.

Các node đồng thời hoạt động như client và server trong IPFS. Người dùng tham gia mạng và thiết lập máy tính của họ dưới dạng node. Bất cứ khi nào người dùng truy cập một trang web phi tập trung, các file sẽ được tìm nạp từ nhiều node. Cách tiếp cận này làm giảm đáng kể tỷ lệ lỗi đơn điểm, thường xảy ra trong các hệ thống máy chủ tập trung. Tuy nhiên, mối quan tâm rõ ràng với hệ thống này là liệu tính toàn vẹn dữ liệu có thể được duy trì trong mạng phi tập trung gồm các node độc lập hay không, tức là liệu trang web bạn đang truy cập có phải là trang web chính hãng hay không.

IPFS, một lần nữa vay mượn từ blockchain, sử dụng hàm hash mật mã, đảm bảo thông qua xác minh liên tục rằng bản sao file của trang web trên một node không bị giả mạo trước khi nó được tìm nạp. Bạn có thể yên tâm rằng bạn đang truy cập đúng trang web khi sử dụng liên kết chính xác.

Bên cạnh thiết kế host trang web, các trang web phi tập trung khác với những trang web tập trung ở một số khía cạnh khác.

1. Phát triển trang web: Tạo các trang web phi tập trung có thể liên quan đến những công cụ và ngôn ngữ Web3 bên cạnh Web2 tiêu chuẩn. Điều này cho phép các trang web phi tập trung tận dụng công nghệ blockchain, chẳng hạn như sử dụng smart contract để thiết kế tự động hóa.
2. Hệ thống tên miền: Do cấu trúc host của những trang web phi tập trung, các file không thể được cung cấp bằng DNS tiêu chuẩn. Thay vào đó, chúng sử dụng các hệ thống tên miền Web3 như Ethereum Name System và Unstoppable Domains.
3. Truy cập trang web: Các trang web phi tập trung áp dụng nhiều giao thức khác nhau từ những trang web Web2 và do đó không thể truy cập được bằng cài đặt trình duyệt tiêu chuẩn. Ví dụ, người ta cần chỉnh sửa một số cài đặt để truy cập các trang web Unstoppable Domains.
4. Truy xuất và phân phối dữ liệu: Các node trong mạng phi tập trung phối hợp với nhau để tìm các file trang web và phân phối chúng trực tiếp đến trình duyệt của người dùng. Không có trung gian tham gia như trong Web2; do đó, làm tăng tính hiệu quả và giảm nguy cơ bị hack.

Theo nhiều cách, các trang web phi tập trung là một bản nâng cấp từ những trang web Web2. Những ưu điểm độc đáo của công nghệ tiên tiến này có thể sẽ thúc đẩy việc áp dụng nó.

Ví dụ về các trang web phi tập trung

Các trang web phi tập trung tồn tại để tận dụng lợi ích của việc host phi tập trung. Dưới đây là một số ví dụ thực tế.

1. PeerPad

PeerPad là một nền tảng trực tuyến cung cấp trải nghiệm liền mạch và thân thiện với người dùng để người dùng tạo, cộng tác và xuất tài liệu Markdown, tất cả đều trong trình duyệt web. Giống như Google Docs, PeerPad cho phép người dùng khai thác sức mạnh của ngôn ngữ Markdown mà không cần cài đặt hoặc phần mềm chuyên dụng.

2. Snapshot

Snapshot là một nền tảng vote phi tập trung cho các dự án Web3, DAO và cộng đồng trực tuyến. Nó sử dụng "off-chain voting", trong đó chữ ký mật mã xác thực vote của người dùng được ghi lại và duy trì một cách an toàn trên IPFS, thay vì làm tắc nghẽn các blockchain được hỗ trợ bằng những điểm dữ liệu này.

3. Killcord

Killcord là một trang web chống kiểm duyệt để tạo các switch dùng để giải phóng dữ liệu được mã hóa một cách an toàn. Killcord dựa vào Ethereum và IPFS. Chủ sở hữu dự án Killcord duy trì khóa bí mật khỏi tầm nhìn công khai bằng cách thường xuyên tương tác với smart contract.

Nếu họ ngừng tương tác trong một khoảng thời gian xác định trước, cơ chế Killcord sẽ được kích hoạt, dẫn đến việc công bố key bí mật cần thiết để giải mã dữ liệu được mã hóa.

Đây chỉ là một vài trong số rất nhiều trang web phi tập trung đang tồn tại. Tuy nhiên, thách thức trong việc tìm kiếm các trang web này là điều đáng lưu ý, khi xét đến nhu cầu về một công cụ lập chỉ mục phức tạp như Google cho các trang web Web2.

Ưu điểm của trang web phi tập trung

Các trang web phi tập trung cung cấp một số lợi thế so với những trang web tập trung truyền thống. Dưới đây là một số lợi ích chính:

• Tăng cường bảo mật: Vì các trang web phi tập trung không được host trên một máy chủ duy nhất nên chúng không dễ bị tấn công mạng như truyền thống. Bản chất phân tán của việc host dữ liệu khiến các tác nhân độc hại khó xâm phạm toàn bộ mạng hơn.
• Chống kiểm duyệt: Các trang web phi tập trung có khả năng chống kiểm duyệt vì chúng không được kiểm soát bởi một thực thể duy nhất hoặc được host trên một máy chủ tập trung. Điều này gây khó khăn cho chính phủ hoặc các cơ quan có thẩm quyền khác trong việc đóng cửa hoặc hạn chế quyền truy cập vào nội dung.
• Khả năng phục hồi của mạng: Các trang web phi tập trung có khả năng phục hồi tốt hơn khi gặp lỗi máy chủ hoặc những sự cố kỹ thuật khác. Nội dung được phân phối trên nhiều node, đảm bảo trang web vẫn có thể truy cập được ngay cả khi một số node ngoại tuyến.
• Quyền riêng tư nâng cao: Người dùng các trang web phi tập trung thường có quyền kiểm soát tốt hơn đối với dữ liệu cá nhân của họ. Họ có thể chọn chia sẻ thông tin gì và chia sẻ với ai, giảm nguy cơ dữ liệu của họ bị thu hoạch hoặc bán mà không có sự đồng ý của họ.

Các lợi ích đáng chú ý khác bao gồm khả năng tiếp cận toàn cầu, cơ hội kiếm tiền cho những người tham gia host phi tập trung và tham gia quản trị nền tảng.

Nhược điểm của trang web phi tập trung

Mặc dù các trang web phi tập trung mang lại nhiều lợi thế nhưng chúng cũng có những nhược điểm và thách thức riêng.

• Cơ sở người dùng hạn chế: Các trang web phi tập trung thường có cơ sở người dùng nhỏ hơn so với những nền tảng tập trung phổ biến. Điều này có thể hạn chế phạm vi tiếp cận và tác động của nội dung và ứng dụng được host trên các mạng phi tập trung.
• Trải nghiệm người dùng: Trải nghiệm người dùng trên các trang web phi tập trung thường kém tinh tế và thân thiện với người dùng hơn so với các trang web tập trung. Điều này có thể bao gồm những vấn đề về thiết kế giao diện, tốc độ và khả năng tương thích với các công nghệ web hiện có.
• Thiếu kiểm duyệt nội dung: Các trang web phi tập trung có thể gặp khó khăn trong việc kiểm duyệt nội dung và kiểm soát chất lượng. Vì chúng có khả năng chống kiểm duyệt nên cũng có thể host nội dung bất hợp pháp hoặc có hại mà không có cơ chế xóa hiệu quả.

Những thách thức này cản trở đáng kể việc áp dụng các trang web phi tập trung. Tuy nhiên, web phi tập trung đang phát triển và những lo ngại này sẽ được giải quyết theo thời gian.