Các định dạng âm thanh phổ biến nhất

Các file âm thanh có đủ loại và kích cỡ. Có lẽ tất cả mọi người đã quen thuộc với MP3, vậy còn AAC, FLAC, OGG hoặc WMA thì sao? Tại sao có nhiều chuẩn âm thanh tồn tại như vậy? Cái nào quan trọng và cái nào người dùng có thể bỏ qua?

Khá đơn giản để nhận ra rằng tất cả các định dạng âm thanh đều thuộc ba loại chính. Khi biết ý nghĩa của các loại này, người dùng có thể chọn một định dạng phù hợp nhất với nhu cầu của bản thân.

Những định dạng âm thanh không nén

Âm thanh không nén bao gồm các sóng âm thanh thực đã được thu và chuyển đổi sang định dạng kỹ thuật số mà không cần xử lý thêm. Do đó, các file âm thanh không nén có xu hướng mang lại chất lượng chính xác nhất nhưng chiếm rất nhiều dung lượng ổ đĩa, khoảng 34MB mỗi phút cho âm thanh nổi 24-bit 96KHz.

Định dạng PCM

PCM là viết tắt của Pulse-Code Modulation, một đại diện kỹ thuật số của tín hiệu âm thanh analog thô. Âm thanh analog tồn tại dưới dạng sóng, để chuyển đổi dạng sóng thành các bit kỹ thuật số, âm thanh phải được lấy mẫu và ghi lại theo các quãng (hoặc xung) nhất định.

Định dạng âm thanh kỹ thuật số này có sampling rate (số lần lấy mẫu/sample trên một giây) và bit depth (có bao nhiêu bit được sử dụng để đại diện cho mỗi sample). Bản ghi kỹ thuật số này là một đại diện gần chính xác của âm thanh analog.

PCM là định dạng âm thanh phổ biến nhất được sử dụng trong CD và DVD. Có một loại con của PCM được gọi là Linear Pulse-Code Modulation, trong đó các sample được lấy theo các quãng tuyến tính. LPCM là hình thức phổ biến nhất của PCM, đó là lý do tại sao hai thuật ngữ này gần như có thể hoán đổi cho nhau tại thời điểm này.

Định dạng WAV

WAV là viết tắt của Waveform Audio File Format. Nó là một tiêu chuẩn được phát triển bởi Microsoft và IBM vào năm 1991.

Rất nhiều người cho rằng WAV là các file âm thanh không nén, nhưng điều đó không chính xác. WAV chứa các định dạng âm thanh khác nhau. Điều này có nghĩa là một file WAV có khả năng chứa âm thanh nén, nhưng nó hiếm khi được sử dụng.

Để tìm hiểu chi tiết hơn về định dạng âm thanh này, vui lòng tham khảo bài viết: WAV và WAVE là file gì? Cách mở, chỉnh sửa và chuyển đổi file WAV và WAVE.

Định dạng AIFF

AIFF là viết tắt của Audio Interchange File Format. Tương tự như cách Microsoft và IBM phát triển WAV cho Windows, AIFF là định dạng được Apple phát triển cho các hệ thống Mac vào năm 1988.

Cũng tương tự như các file WAV, các file AIFF có thể chứa nhiều loại định dạng âm thanh. Ví dụ, có một phiên bản nén có tên AIFF-C và một phiên bản khác gọi là Apple Loops được GarageBand và Logic Audio sử dụng. Cả hai đều sử dụng cùng một phần mở rộng AIFF.

Hầu hết các file AIFF chứa âm thanh không nén ở định dạng PCM. File AIFF chỉ là “vỏ bọc” cho việc mã hóa PCM, làm cho nó phù hợp hơn để sử dụng trên các hệ thống Mac. Tuy nhiên, các hệ thống Windows thường có thể mở các file AIFF mà không gặp bất kỳ sự cố nào.

Để tìm hiểu chi tiết hơn về định dạng âm thanh này, vui lòng tham khảo bài viết: File AIFF, AIF và AIFC là gì?

Định dạng âm thanh nén có làm giảm chất lượng

Nén có làm giảm chất lượng (lossy) là khi một số dữ liệu bị mất trong quá trình nén. Việc nén rất quan trọng vì âm thanh không nén chiếm rất nhiều không gian ổ đĩa.

Nói cách khác, nén có làm giảm chất lượng có nghĩa là hy sinh chất lượng và độ trung thực của âm thanh để có kích thước file nhỏ hơn. Nếu việc nén âm thanh được thực hiện không tốt, người dùng sẽ nghe thấy những điều kỳ lạ trong âm thanh. Nhưng nếu được thực hiện tốt, người dùng sẽ không nhận ra bất kỳ sự khác biệt nào.

Định dạng MP3

MP3 là viết tắt của MPEG-1 Audio Layer 3. Nó được phát hành vào năm 1993 và tạo ra sự bùng nổ về mức độ phổ biến. Sau đó, nó đã trở thành định dạng âm thanh phổ biến nhất trên thế giới cho các file nhạc.

Để tìm hiểu thêm về định dạng này, vui lòng tham khảo bài viết: File MP3 là gì? Nghe nhạc MP3 trên máy tính bằng phần mềm gì?

Định dạng AAC

AAC là viết tắt của Advanced Audio Coding. Nó được phát triển vào năm 1997 với tư cách là người kế thừa của MP3. Dù cũng được sử dụng khá phổ biến, nhưng độ “hot” của định dạng này chưa bao giờ thực sự vượt qua MP3.

Thuật toán nén được AAC sử dụng tiên tiến và mang tính kỹ thuật hơn nhiều so với MP3, vì vậy khi so sánh cùng một bản ghi ở định dạng MP3 và AAC với cùng một bitrate, thì AAC thường sẽ có chất lượng âm thanh tốt hơn.

Mặc dù MP3 là một định dạng “cho mọi nhà”, nhưng hiện nay AAC vẫn được sử dụng rộng rãi. Trên thực tế, AAC là phương pháp nén âm thanh tiêu chuẩn được sử dụng bởi YouTube, Android, iOS, iTunes, các bản portable của Nintendo và PlayStations sau này.

Để tìm hiểu thêm về định dạng này, vui lòng tham khảo bài viết: AAC là file gì? Cách mở, chỉnh sửa và chuyển đổi file AAC.

Định dạng OGG (Vorbis)

OGG không phải là viết tắt của bất kỳ từ nào. Trên thực tế, nó thậm chí không phải là một định dạng nén. OGG chứa tất cả các loại định dạng nén, nhưng thường được sử dụng nhất là để giữ các file Vorbis. Đó là lý do tại sao các file âm thanh này được gọi là file OGG Vorbis.

Vorbis được phát hành lần đầu tiên vào năm 2000 và trở nên phổ biến vì hai lý do:

1) Nó tuân thủ các nguyên tắc của phần mềm mã nguồn mở

2) Nó hoạt động tốt hơn đáng kể so với hầu hết các định dạng nén gây giảm chất lượng khác (có nghĩa là nó tạo ra kích thước file nhỏ hơn nhưng vẫn giữ nguyên được chất lượng âm thanh).

MP3 và AAC có chỗ đứng vững chắc đến nỗi OGG đã mất rất nhiều thời gian để được công chúng biết đến. Cho đến nay, nó chủ yếu được sử dụng bởi những người ủng hộ phần mềm mã nguồn mở.

Định dạng WMA (làm giảm chất lượng)

WMA là viết tắt của Windows Media Audio. Nó được phát hành lần đầu tiên vào năm 1999 và đã trải qua nhiều lần phát triển kể từ đó, nhưng tên và phần mở rộng WMA vẫn được giữ nguyên. WMA là một định dạng độc quyền được tạo bởi Microsoft.

Không giống như AAC và OGG, WMA giải quyết một số hạn chế trong phương pháp nén MP3 và cách tiếp cận nén WMA WMA khá giống với AAC và OGG. WMA thực sự tốt hơn MP3, xét về chất lượng nén.

Nhưng vì WMA là độc quyền, nên không có nhiều thiết bị và nền tảng hỗ trợ nó. Nó cũng không cung cấp bất kỳ lợi ích thực sự nào so với AAC hoặc OGG, vì vậy khi thấy MP3 không đủ tốt, thì đơn giản là lựa chọn AAC hoặc OGG thay vì WMA.

Định dạng âm thanh nén không làm giảm chất lượng

Ngược lại với nén làm giảm chất lượng là nén không làm giảm chất lượng (lossless). Đây là phương pháp làm giảm kích thước mà không làm mất dữ liệu giữa file âm thanh nguồn và file âm thanh nén.

Nhược điểm là các file âm thanh nén không làm giảm chất lượng có kích thước lớn hơn các file âm thanh nén làm giảm chất lượng (gấp 2 đến 5 lần với cùng một file nguồn).

Định dạng FLAC

FLAC là viết tắt của Free Lossless Audio Codec. Nó đã nhanh chóng trở thành một trong những định dạng không làm giảm chất lượng phổ biến nhất, kể từ khi được giới thiệu vào năm 2001.

Điều tuyệt vời là FLAC có thể nén một file nguồn tới 60% mà không làm mất một chút dữ liệu nào. Thêm vào đó, FLAC là một định dạng file âm thanh mã nguồn mở và không có bản quyền, do đó, nó không áp đặt bất kỳ ràng buộc về quyền sở hữu trí tuệ nào.

FLAC được hỗ trợ bởi hầu hết các chương trình và thiết bị chính. Nó là sự thay thế chính cho MP3. Với FLAC, về cơ bản, người dùng có được chất lượng đầy đủ của âm thanh không nén thô nhưng chỉ với một nửa kích thước file. Đó là lý do tại sao nhiều người xem FLAC là định dạng âm thanh tốt nhất.

Để tìm hiểu thêm về định dạng này, vui lòng tham khảo bài viết: FLAC là file gì? Cách mở, chỉnh sửa và chuyển đổi file FLAC.

Định dạng ALAC

ALAC là viết tắt của Apple Lossless Audio Codec. Nó được phát triển và ra mắt vào năm 2004 dưới hình thức định dạng độc quyền nhưng cuối cùng đã trở thành mã nguồn mở và không cần bản quyền vào năm 2011. ALAC đôi khi cũng được gọi là Apple Lossless.

Mặc dù ALAC rất tốt, nhưng nó lại kém hiệu quả hơn FLAC một chút khi nói đến việc nén âm thanh. Tuy nhiên, người dùng Apple không thực sự có sự lựa chọn giữa hai định dạng này vì iTunes và iOS đều cung cấp hỗ trợ riêng cho ALAC và không hỗ trợ gì cho FLAC cả.

Định dạng WMA (không làm giảm chất lượng)

WMA đã được đề cập ở trên trong phần nén làm giảm chất lượng, nhưng nó lại tiếp tục xuất hiện ở đây bởi vì có một giải pháp thay thế gọi là WMA Lossless, sử dụng cùng một phần mở rộng.

So với FLAC và ALAC, WMA Lossless là kém nhất về hiệu quả nén, nhưng không nhiều. Nó có một định dạng độc quyền vì vậy nó không phù hợp với người hâm mộ phần mềm mã nguồn mở, nhưng WMA Lossless hỗ trợ trên cả hai hệ thống Windows và Mac.

Vấn đề lớn nhất với WMA Lossless là hỗ trợ phần cứng hạn chế. Nếu muốn phát âm thanh nén không làm giảm chất lượng trên nhiều thiết bị và nền tảng, người dùng nên gắn bó với FLAC.

Định dạng tệp âm thanh nào phù hợp với bạn?

Đối với hầu hết mọi người, việc quyết định khá dễ dàng:

Nếu thu và chỉnh sửa âm thanh thô, hãy sử dụng định dạng không nén. Bằng cách này, chất lượng âm thanh sẽ trung thực nhất có thể. Khi thực hiện xong, người dùng có thể xuất sang định dạng nén.

Nếu nghe nhạc và muốn thể hiện âm thanh trung thực, hãy sử dụng định dạng nén âm thanh không làm giảm chất lượng. Đây là lý do tại sao những người đam mê âm thanh luôn hứng thú với FLAC hơn là MP3. Lưu ý rằng sẽ cần rất nhiều dung lượng lưu trữ cho những file FLAC này.

Nếu không quá cầu kỳ về chất lượng âm thanh hay cần tiết kiệm dung lượng ổ đĩa, hãy sử dụng định dạng nén âm thanh làm giảm chất lượng. Hầu hết mọi người thực sự không thấy được sự khác biệt giữa các file nén làm giảm chất lượng và không làm giảm chất lượng.

Chúc bạn tìm được lựa chọn phù hợp!