Chiêm ngưỡng ảnh chụp bộ ba thiên hà đa dạng thức tuyệt đẹp của Kính viễn vọng Không gian Hubble

Trong khi giới thiên văn học vẫn chưa hết quay cuồng với những hình ảnh đầu tiên về các thiên hà cổ đại, xa xôi do Kính viễn vọng Không gian James Webb gửi về cách đây không lâu, thì một “người cộng sự” trung thành và đầy nhiệt huyết khác là Hubble vừa tiếp tục chứng minh tầm quan trọng của mình trong lĩnh vực nghiên cứu thiên văn học, khi mang về cho nhân loại thêm một bức ảnh tuyệt vời nữa.

Các nhà nghiên cứu NASA/ESA vừa chia sẻ loạt hình ảnh tuyệt đẹp do Kính viễn vọng Không gian Hubble chụp hàng tuần. Trong đó, nổi bật nhất có lẽ là bức ảnh cho thấy bộ ba thiên hà ở ba dạng thức khác nhau, và điều thú vị là chúng đều nằm trong một khung hình duy nhất.

Toàn bộ các vật thể trong hình đều nằm trong chòm sao Hercules, và được Hubble chụp lại thông qua bước sóng quang học xa. Có ba vật thể chính ở đây: Thiên hà LEDA 58109 (Lyon-Meudon Extragalactic Database) nằm nổi bật ở trên cùng bên phải, cùng hai thiên hà khác ở phía dưới bên trái. Thiên hà SDSS (Sloan Digital Sky Survey) J162557.25 + 435743.5 có kích thước nhỏ nhất bởi nó năm ở xa hơn cả. Trong khi phía trước là một nhân thiên hà hoạt động có tên gọi SDSS J162558.14 + 435746.4.

Nhân thiên hà hoạt động (Active galactic nucleus - AGN) là một khu vực chưa mật độ vật thể cực lớn ở trung tâm của một thiên hà rất sáng, do quá trình bồi đắp của hố đen siêu nặng tại nhân gây nên.

Nhân AGN bị bao bọc bởi chất khí và bụi, chuyển động theo dạng xoáy khi rơi vào lỗ đen, từ đó gây nên lực ma sát. Nó tạo ra bức xạ vô cùng lớn làm nhân AGN trở thành nguồn phát bức xạ mạnh nhất trong vũ trụ, với độ sáng tương đương mức bức xạ của hàng tỉ ngôi sao phát ra từ một vùng chỉ lớn bằng hệ Mặt Trời.

Ánh sáng do vùng này phát ra (bức xạ AGNĐ có thể nằm trong bước sóng vô tuyến, hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, cực tím, X quang hay tia gamma. Khi AGN tỏa sáng rực rỡ, chúng có thể che khuất các thiên hà khác như ví dụ được thấy trong hình ảnh phía trên.

Ngoài ra, hình ảnh còn cho thấy nhiều loại thiên hà khác nhau. Sự phân loại thiên hà như vậy đôi khi được trình bày chung chung như xoắn ốc hay hình elip. Tuy nhiên, chỉ riêng sự đa dạng của các thiên hà trong hình ảnh này cũng đã làm nổi bật mạng lưới phân loại thiên hà phức tạp tồn tại trong vũ trụ. Có thể kể đến các thiên hà chứa AGN cực sáng ở lõi của chúng, và một số thiên hà có dạng thức khác với hình elip hoặc xoắn ốc thường thấy.