Các bộ phận trên bo mạch chủ và chức năng của chúng

Bo mạch chủ là thành phần quan trọng nhất của PC. Nếu bạn làm nứt hoặc đoản mạch bo mạch chủ của mình hoặc một trong các kết nối của nó bị trục trặc, PC của bạn sẽ gặp rắc rối lớn. Thật không may, bo mạch chủ giống như một thực thể bí ẩn và ma thuật đối với những người không rành về công nghệ.

Với rất nhiều bộ phận, mảnh ghép và thành phần, việc tìm ra chức năng của từng bộ phận riêng lẻ trong bo mạch chủ có thể là một nhiệm vụ phức tạp. Đừng lo lắng! Hướng dẫn ngắn gọn sau có thể có thể hữu ích cho bạn.

CPU socket

Các CPU socket có hai loại: LGA (Land Grid Array) và PGA (Pin Grid Array). LGA sử dụng các tấm tiếp xúc nhỏ, trong khi PGA sử dụng các chân mỏng để kết nối CPU với bo mạch chủ. CPU socket được đánh dấu trong hình dưới đây.

Cũng có nhiều phiên bản socket khác nhau trong loại LGA chung. Các socket khác nhau ảnh hưởng đến hiệu suất đầu ra của CPU. Bo mạch chủ chất lượng cao hoặc đắt tiền hơn sẽ có loại socket mới hơn, thường cho phép bạn ghép nối bo mạch chủ với một CPU có cấu hình cao hơn. Ví dụ, như đã đề cập ở trên, bo mạch chủ ASUS trong ví dụ đi kèm với một socket LGA 1700 hoạt động với bộ vi xử lý thế hệ thứ 12 của Intel, cho phép bạn sử dụng phần cứng mới và tốt nhất của Intel. Trong hình ảnh sau, bạn có thể thấy cận cảnh socket Intel LGA 1151.

Khe cắm DIMM (và Mô-đun RAM)

Các khe cắm DIMM (Dual Inline Memory Module) chứa những mô-đun RAM (thường được gọi là "thanh RAM") được lắp đặt trên bo mạch chủ. Chúng thường được đặt hướng song song với các đầu nối mặt sau của bo mạch chủ. Tùy thuộc vào bo mạch chủ, bạn sẽ tìm thấy cấu hình 2 hoặc 4 khe cắm. Bo mạch chủ mẫu trong ví dụ đi kèm với 4 khe cắm RAM.

Có hai loại DIMM: SDRAM và DDR SDRAM. Cái thứ hai là khe cắm RAM trên thực tế trong hầu hết các bo mạch chủ hiện đại, với một rãnh trong mô-đun DIMM thay vì hai. Hơn nữa, vị trí notch thay đổi giữa các thế hệ mô-đun RAM, như bạn có thể thấy trong hình ảnh bên dưới (thế hệ mới nhất, DDR 5 không có trong hình, nhưng khe cắm đã di chuyển).

Các khe cắm DIMM có nhiều cặp và được mã hóa màu để phân biệt các khe cắm kênh đơn với khe cắm kênh đôi. Việc lắp các thanh vào khe cắm bộ nhớ kênh đôi mang lại hiệu suất tốt hơn nếu chúng giống hệt nhau.

Để lắp RAM đúng cách, hãy mở hai cần gạt nhỏ ở mỗi bên của khe cắm DIMM và nhấn thanh RAM xuống cho đến khi chúng khớp vào đúng vị trí.

Khe cắm PCI

Khe cắm PCI (Peripheral Component Interconnect) chứa các thiết bị phần cứng như card đồ họa và âm thanh. Các bo mạch chủ hiện đại chủ yếu sử dụng những phiên bản PCIe (PCI Express) khác nhau. Tiêu chuẩn PCIe mới nhất là PCIe 5.0. PCI Express được thiết kế để thay thế các phiên bản bus cũ hơn trước đó như PCI, PCI-X và AGP.

Khe cắm PCI Express có các kích thước tiêu chuẩn khác nhau, từ x1 (nhỏ nhất) đến x16 (lớn nhất). Các bo mạch chủ hiện đại thường sẽ phân bổ không gian cho ít nhất một khe cắm PCI Express x16 để lắp card đồ họa chuyên dụng. Các khe cắm PCI Express nhỏ hơn, chẳng hạn như x1 hoặc x4, thường được sử dụng cho card âm thanh và mạng. Hơn nữa, một số bo mạch chủ cũng đi kèm với một khe cắm cho ổ NVMe M.2, cũng có thể sử dụng PCIe để truyền dữ liệu nhanh chóng.

Giống như hầu hết các khe cắm PC khác, rãnh trên đầu nối cạnh sẽ xác định hướng của thành phần.

Pin CMOS

Lý do khiến PC có thể boot vào BIOS/UEFI ngay cả khi hệ điều hành bị trục trặc là do BIOS nằm trong chip CMOS. Sau đó, pin CMOS sẽ cấp nguồn cho chip CMOS này.

Bạn có thể nhận được thông báo lỗi liên quan đến việc sạc BIOS hoặc gặp một số vấn đề liên quan đến điện áp của PC và cần tháo hoặc thay pin CMOS.

Chỉ cần kéo cần gạt nhỏ ở bên cạnh của pin để tháo nó, pin sẽ bật lên ngay lập tức. Hãy nhớ rằng bộ phận này đặc biệt dễ bị sốc tĩnh điện, vì vậy hãy cẩn thận.

Đầu nối nguồn

Kết nối nguồn cung cấp năng lượng cho bo mạch chủ thông qua nguồn điện. Các loại cáp được sử dụng cho các kết nối này, được gọi là đầu nối ATX, cung cấp cho bo mạch chủ một kết nối nguồn nhất quán và an toàn.

Cần có hai đầu nối ATX để bo mạch chủ hoạt động theo thứ tự: Một cho CPU (4 chân ATX cho cấp thấp và 8 chân ATX cho cấp cao) và đầu nối chính khác (thường là 24 ATX lớn hơn) cho phần còn lại của bo mạch .

Front Panel và đầu nối USB

Các kết nối nguồn cho phần cứng bổ sung như âm thanh front panel và đầu vào USB được đặt trong các cụm chân trần nhỏ hơn. Nếu nhìn kỹ vào bo mạch chủ, bạn sẽ thấy rằng mỗi đầu nối bo mạch chủ dường như ngẫu nhiên này có một tên riêng bên trong hoặc bên cạnh, nêu chi tiết chức năng của đầu nối.

Ví dụ, bạn sẽ tìm thấy các khe front panel cho các đầu nối âm thanh, cổng USB, v.v…

Đặc biệt hơn, các đầu nối front panel yêu cầu người dùng cài đặt những đầu nối chân cắm riêng lẻ vào bo mạch chủ thay vì các kết nối được cấu hình trước. Các đầu nối front panel có thể là một vấn đề nghiêm trọng. Ví dụ, đặt sai đầu nối nút nguồn case sẽ khiến PC không bật được. Khi bạn mua bo mạch chủ, sẽ có một hướng dẫn tiện dụng nêu chi tiết chính xác cách cắm các đầu nối nhỏ bé này vào đi kèm. Bạn cũng có thể kiểm tra hướng dẫn sử dụng trực tuyến để tìm cấu hình đầu nối front panel chính xác của bo mạch chủ.

Đầu nối SATA

Đầu nối SATA cho phép người dùng kết nối ổ cứng hoặc ổ SSD với bo mạch chủ thông qua cáp SATA.

Các cấu hình bo mạch chủ khác nhau sẽ có những vị trí cổng SATA khác nhau, nhưng rất dễ nhận biết do hình dạng đặc thù. Vết lõm nhỏ trên phích cắm xác định hướng cắm chính xác.

Back panel

Back panel cung cấp cho người dùng dãy kết nối I/O chính như cổng LAN, USB và cổng âm thanh.

Hình ảnh dưới đây cung cấp bố cục dọc của back panel ASUS TUF Gaming Z690-Plus Wi-Fi.

Từ trái sang phải, các cổng lần lượt là:

• 1x HDMI
• 1x DisplayPort
• 1x USB Type-C (USB 3.2 Gen 2 x 2 - cổng trắng)
• 4x USB Type-A (USB 3.2 Gen 1 - cổng màu xanh lam nhạt)
• 2x USB Type A (USB 3.2 Gen 2 - cổng màu xanh lá cây nhạt)
• Cổng Ethernet/LAN 2,5Gb
• 1x USB Type-C (USB 3.2 Gen 1 - cổng trắng)
• Ăng-ten WiFi 6E kép
• SPDIF ra

Đầu ra âm thanh 5x, bao gồm màu xanh lam nhạt cho micro, xanh lá cây nhạt cho đầu vào âm thanh và màu hồng cho đầu ra âm thanh

Bo mạch chủ là một công nghệ phức tạp. Bây giờ bạn đã biết những điều cơ bản, hãy mở PC và kiểm tra xem bạn có thể xác định vị trí ở trên trên bo mạch chủ của mình hay không. Biết đâu, nó có thể hữu ích nếu bạn cần thay thế một thành phần nào đó.