Tại sao NASA lại chọn hành tinh Bennu là một tiểu hành tinh kiểu mẫu?

Nhiệm vụ của OSIRI-Rex là mang những mẫu vật lấy trên hành tinh nhỏ Bennu về cho các nhà khoa học toàn thế giới nghiên cứu, nhằm tìm kiếm nguồn gốc sự sống, của nước và thậm chí là nguồn gốc của các hành tinh. Có hàng ngàn tiểu hành tinh giống như Bennu có thể đáp ứng đầy đủ các yêu cầu nhiệm vụ của OSIRI-Rex, vậy tại sao NASA lại chọn hành tinh Bennu là một tiểu hành tinh kiểu mẫu?

Tiểu hành tinh Bennu có những điểm gì đặc biệt?

NASA đã có hàng ngàn mục tiêu tiềm năng về tiểu hành tinh kiểu mẫu cho nhiệm vụ OSIRIS-Rex - được dự kiến sẽ được ra mắt vào ngày hôm nay (thứ Năm, ngày 08/09) từ Trạm không quân Mũi Canaveral (Cape Canaveral Air Force Station – CCAFS). Nhưng cơ quan này đã quyết định chọn một "vũ trụ đá" có tên là Bennu vì trong hành tinh nhỏ đó có chứa ba "hộp" quan trọng.

"Kích thước, nguyên thủy, thành phần giàu cacbon và quỹ đạo của hành tinh nhỏ Bennu giúp nó trở thành một trong những tiểu hành tinh hấp dẫn và dễ tiếp cận nhất. Điều đó giải thích tại sao Bennu lại được chọn là tiểu hành tinh mục tiêu cho nhiệm vụ OSIRIS-Rex," Christina Richey - nhà khoa học tham gia chương trình OSIRIS-Rex tại trụ sở NASA ở Washington, DC cho biết trong cuộc họp báo hôm thứ Hai (ngày 06/09).

Mục tiêu chính của nhiệm vụ OSIRIS-Rex trị giá $800 triệu đôla (được viết tắt từ Origins - Spectral Interpretation - Resource Identification – Security - Regolith Explorer) nghiên cứu về vai trò của các tiểu hành tinh trong việc "tạo mầm" của Trái đất, nguồn gốc sự sống, của nước và thậm chí nguồn gốc của các hành tinh.

Ăng-ten mạng vũ trụ sâu (Deep Space Network) của NASA ở Goldstone, California đã chụp được những hình ảnh ra-đa về tiểu hành tinh Bennu năm 1999, khi vũ trụ đá được biết đến với tên gọi "1999 RQ36". Ảnh: NASA / JPL-Caltech

Nếu mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch thì OSIRIS-Rex sẽ đến tiểu hành tinh Bennu vào tháng 8 năm 2018 và hai năm sau đó sẽ lấy ít nhất khoảng 60 gram vật chất của hành tinh Bennu, rồi mang mẫu vật này về Trái đất vào tháng 9 năm 2023.

"Trong mọi trường hợp, việc lấy mẫu vật từ một hành tinh nằm sâu trong không gian vũ trụ rất phức tạp, đặc biệt là khi kích thước đá trong không gian vũ trụ thường nhỏ hơn 200m hoặc quá lớn. Đó là bởi vì các tiểu hành tinh nhỏ có tốc độ quay rất nhanh - đôi khi quay nhanh đến mức có thể làm văng tất cả vật liệu ra khỏi bề mặt, chỉ còn sót lại một vài thứ đủ để một chuyến thăm dò đến lấy" - Richey nói.

"Hơn nữa, một tàu vũ trụ khó có thể có tốc độ quay phù hợp với một vật quay nhanh như các tiểu hành tinh. Tuy nhiên, hành tinh nhỏ Bennu có đường kính khoảng 500m và thời gian quay một vòng tròn chỉ mất 4,3 giờ - đủ chậm để OSIRIS-Rex có thể lấy được những mẫu thử theo yêu cầu qua một "va chạm an toàn, chậm rãi và nhẹ nhàng" trên bề mặt" - Richey cho biết thêm.

"Nhờ có quỹ đạo tương đối giống với Trái đất, các tiểu hành tinh hình cầu ngay cạnh cũng khá dễ dàng tiếp cận. Hành tinh nhỏ Benny hoàn thành một vòng quay xung quanh Mặt trời chỉ mất 1,2 năm và đến "hàng xóm" của Trái đất chỉ mất 6 năm. Ngoài ra, quỹ đạo của tiểu hành tinh này bị nghiêng khoảng 6 độ so với Trái đất. Vì vậy, nó thực sự là một sự lựa chọn tối ưu để tiếp cận, tàu vũ trụ đi đến rồi sau đó quay trở lại" trong một trời gian tương đối ngắn" - Richey nói.

Tiếp theo là đến các thành phần có trong tiểu hành tinh Bennu

"Bề mặt của hành tinh nhỏ Bennu có màu đen và rất tối, cho chúng ta thấy được nồng độ cao cacbon và dạng vật chất hữu cơ" - Dante Lauretta - người nghiên cứu chính nhiệm vụ OSIRIS-Rex tại trường Đại học Arizona có trả lời trang Space.com vào tháng trước.

Dante Lauretta cũng nói thêm: "Chúng tôi thực sự quan tâm đến việc lấy mẫu thử nguyên sơ từ hệ Mặt trời. Những kiểu hành tinh (giống Bennu) cung cấp những vật chất hữu cơ và nước, ở dạng dạng khoáng chất thủy hóa như đất sét, trên bề mặt hành tinh của chúng ta tạo ra một nơi có thể sống được và những môi trường đó có thể dẫn đến nguồn gốc của sự sống hay không?"

NASA đang gửi một tàu thăm dò lên tiểu hành tinh Bennu để thu thập mẫu từ vũ trụ đá và mang chúng trở về Trái đất. Ảnh: Karl Tate / SPACE.com

"Tuy nhiên, Bennu không phải là tiểu hành tinh duy nhất có thể đáp ứng được tất cả các tiêu chí cần thiết. Thực tế, nhóm nghiên cứu OSIRIS-Rex đã xác định rất kỹ qua năm vòng lựa chọn" - Lauretta nói.

"Chúng tôi chọn tiểu hành tinh Bennu là mục tiêu cuối cùng của OSIRIS-Rex vì nó có đầy đủ những đặc trưng tốt cùng với dữ liệu radar và dữ liệu nhìn thấy qua kính thiên văn. Chúng tôi cảm thấy thực sự giảm được những nguy cơ nguy hiểm đối với hồ sơ nhiệm vụ này" - Lauretta đã phát biểu trong cuộc họp báo hôm thứ Ba (ngày 06/09).

"Sự thật là hành tinh nhỏ Bennu được phát hiện vào năm 1999, được biết nằm gần hành tinh Trái đất nhưng không bao giờ có thể đến thăm bằng tàu vũ trụ được" - Richey cho biết.

"Hành tinh nhỏ Bennu được trang bị một số đặc tính bên ngoài rất tốt. Nó được xếp loại một tiểu hành tinh có khả năng gây nguy hiểm và có một cơ hội rất nhỏ rằng nó có thể rơi vào Trái Đất vào cuối thế kỷ 22" - các nhà khoa học cho biết.

"Những quan sát của OSIRIS-Rex cho phép các nhà nghiên cứu tinh chỉnh sự hiểu biết của họ về quỹ đạo của tiểu hành tinh Bennu và các mối đe dọa đối với Trái Đất. Nhiệm vụ này cũng nên xác định rõ những khả năng có thể nhích đến một hành tinh nhỏ theo cách này và theo quỹ đạo của nó" - Lauretta nói thêm.

Một lực mạnh đến từ năng lượng mặt trời mà các tiểu hành tinh tỏa ra nhiệt, hiện tượng này được gọi là hiệu ứng Yarkovsky.

"Khi điều đó xảy ra, nó sẽ hoạt động như một động cơ đẩy, làm thay đổi quỹ đạo của tiểu hành tinh. Nếu muốn dự đoán một vật thể như hành tinh nhỏ Bennu sẽ đi đến đâu trong tương lai thì bạn phải nghiên cứu kỹ hiện tượng này và chúng tôi sẽ cung cấp những điều tra khoa học tốt nhất về khái niệm hấp dẫn này" - Lauretta có trả lời trang Space.com vào tháng Tám.