Các loại nước tăng lực như Red Bull, Monster, Celsius và 5-hour ENERGY đã nhanh chóng trở thành đồ uống phổ biến, hứa hẹn cải thiện sự tỉnh táo, tăng khả năng tập trung và bổ sung năng lượng.
Chỉ riêng năm 2023, doanh số của thị trường nước tăng lực toàn cầu đã tăng vọt, cho thấy sự phổ biến ngày càng rộng rãi của loại thức uống này. Nhưng đằng sau những lời quảng cáo hấp dẫn dó là bằng chứng khoa học cho thấy hàng loạt rủi ro sức khỏe tiềm ẩn liên quan đến việc tiêu thụ nước tăng lực thường xuyên.
Thành phần thực sự trong nước tăng lực là gì?
Nước tăng lực thường chứa hỗn hợp các chất kích thích và phụ gia, bao gồm:
- Caffeine: Chất kích thích hệ thần kinh trung ương, giúp tăng sự tỉnh táo.
- Taurine: Một axit amin tham gia vào chức năng tim, não và cơ bắp.
- Guarana và Nhân sâm: Các chất chiết xuất từ thực vật chứa thêm caffeine và hợp chất được cho là giúp tăng sự tỉnh táo và tập trung.
- Đường: Thường được thêm vào để tăng hương vị và cung cấp năng lượng ngắn hạn, dù các lựa chọn không đường ngày càng phổ biến.
Tác Động Của Nước Tăng Lực Lên Tim Mạch Và Mạch Máu
Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra những lo ngại quan trọng về sức khỏe tim mạch liên quan đến nước tăng lực. Các chất kích thích như caffeine, taurine và guarana có thể làm thay đổi nhịp tim đáng kể, tăng huyết áp và ảnh hưởng đến khả năng điều khiển nhịp tim của não bộ. Những người có bệnh tim tiềm ẩn sẽ đối mặt với rủi ro cao hơn khi tiêu thụ đồ uống tăng lực thường xuyên.
Các tình trạng di truyền ảnh hưởng đến khoảng 1/200 người – như bệnh cơ tim phì đại, hội chứng QT dài và bệnh cơ tim loạn nhịp – làm tăng tính nhạy cảm với những tác động tim mạch do chất kích thích. Với người có chức năng tim suy yếu hoặc bệnh động mạch vành, tiêu thụ nước tăng lực có thể dẫn đến các phản ứng tim mạch khó lường, tiềm ẩn nguy hiểm.
Một mối liên hệ đáng lo ngại khác là nguy cơ đột quỵ. Nước tăng lực có liên quan đến một tình trạng gọi là hội chứng co thắt mạch máu não hồi phục (RCVS), gây thu hẹp đột ngột mạch máu não, dẫn đến thiếu máu cục bộ hoặc xuất huyết nghiêm trọng. Việc tiêu thụ caffeine và các chất kích thích liên quan thường xuyên với lượng lớn dường như làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Ngoài rủi ro tim mạch và đột quỵ, tiêu thụ nước tăng lực thường xuyên có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác như:
- Lo lắng, thay đổi tâm trạng
- Mất ngủ
- Rối loạn tiêu hóa
- Tim đập nhanh
- Tăng cân và giảm độ nhạy insulin (ảnh hưởng xấu đến bệnh tiểu đường)
- Vấn đề răng miệng do hàm lượng đường cao
Việc kết hợp nước tăng lực với rượu càng làm tăng những rủi ro này, dẫn đến khả năng say rượu, hành vi liều lĩnh và tai nạn. Ngoài ra, thành phần trong nước tăng lực có thể tương tác tiêu cực với thuốc kê đơn như thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu và thuốc làm loãng máu.
Giới hạn caffeine được khuyến nghị
Dù hàm lượng caffeine trong nước tăng lực rất đa dạng, một số loại chứa lượng cao hơn nhiều so với đồ uống thông thường:
- Người lớn: Cơ quan y tế khuyến nghị giới hạn caffeine an toàn là khoảng 400 miligam/ngày. Một cốc cà phê cỡ lớn hoặc nước tăng lực có thể đạt hoặc vượt mức này chỉ trong một lần uống.
- Thanh thiếu niên (12–18 tuổi): Giới hạn khuyến nghị thấp hơn nhiều – khoảng 100 miligam/ngày.
Chuyên gia y tế khuyến cáo các nhóm sau tránh hoàn toàn nước tăng lực:
- Trẻ em và thanh thiếu niên
- Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú
- Người mắc bệnh tim, thận, huyết áp cao hoặc tiểu đường
- Người đang dùng thuốc tương tác xấu với caffeine/chất kích thích
Thay vào đó, những lựa chọn an toàn hơn được khoa học ủng hộ bao gồm: Cà phê, trà đen hoặc trà xanh, nước dừa, kombucha (trà thủy sâm), đồ uống thể thao (chỉ dùng khi cần bù điện giải sau vận động mạnh).