Những điều cần biết nếu đại dịch đến từ ngoài Trái Đất

Khi nghĩ về mối đe dọa từ vũ trụ, bạn có thể hình dung ra những cơn bão mặt trời chết chóc, các tiểu hành tinh hủy diệt lẫn nhau, hay thậm chí là một cuộc xâm lược của người ngoài hành tinh. Nhưng các nhà khoa học cảnh báo rằng mối nguy hiểm lớn nhất có thể nhỏ hơn nhiều và vô hình với mắt thường. Đó chính là vi khuẩn. Những sinh vật cực nhỏ này không chỉ có khả năng sống sót trong điều kiện khắc nghiệt mà còn có thể di chuyển qua những khoảng cách rất xa trong không gian, ẩn náu trên tàu vũ trụ hoặc các mảnh vỡ vũ trụ.

Việc hiểu rõ tác động tiềm tàng của chúng ngày càng trở nên quan trọng khi nhân loại đang tiến xa hơn vào vũ trụ và ngày càng có nhiều sứ mệnh rời khỏi Trái Đất. Ngay cả những vi khuẩn nhỏ nhất cũng có thể gây tác động lan rộng khắp thế giới và  kéo dài hàng thập kỷ, khiến việc nghiên cứu những mối đe dọa này trở thành ưu tiên hàng đầu của các cơ quan vũ trụ.

Vũ trụ bao la và tràn đầy tiềm năng sự sống

Có khoảng 100 đến 200 tỷ thiên hà trong Vũ trụ quan sát được, mỗi thiên hà có vô số hành tinh. Mặc dù con người vẫn chưa khám phá ra sự sống ngoài Trái Đất, nhưng số lượng lớn các hành tinh có thể tồn tại sự sống khiến ô nhiễm trở thành một mối lo ngại nghiêm trọng. Các cơ quan vũ trụ cẩn thận ngăn ngừa ô nhiễm chéo, bởi vì điều cuối cùng chúng ta muốn là vô tình đưa sự sống từ Trái Đất đến các hành tinh khác hoặc mang sự sống ngoài hành tinh trở lại đây. Ngay cả những hành tinh dường như không thể sinh sống cũng có thể chứa sự sống của vi sinh vật trong các đại dương ngầm hoặc bên dưới lớp vỏ băng giá, vì vậy, biện pháp phòng ngừa là hoàn toàn cần thiết.

Việc phát hiện ra sự sống ngoài hành tinh có thể định hình lại hiểu biết của con người về sinh học và tiến hóa, khiến việc ngăn ngừa ô nhiễm trở thành ưu tiên hàng đầu cho tính toàn vẹn khoa học.

Ô nhiễm từ xa có thể lan truyền sự sống trên Trái Đất ra khắp Không gian

Ô nhiễm từ xa xảy ra khi vi khuẩn trên cạn bám vào tàu vũ trụ và xâm chiếm các hành tinh, mặt trăng hoặc tiểu hành tinh khác. Những sứ mệnh lên sao Hỏa hoặc vệ tinh Europa của sao Mộc, nơi có điều kiện có thể hỗ trợ sự sống, tuân theo các quy trình nghiêm ngặt nhất để tránh điều này. Nếu không được vệ sinh và khử trùng cẩn thận, chúng ta có thể vô tình gieo mầm các sinh vật Trái Đất lên hành tinh khác. Một khi được đưa vào, vi khuẩn có thể thích nghi với môi trường ngoài hành tinh, tiến hóa theo những cách mà chúng ta không thể dự đoán được.

Điều này không chỉ đe dọa tính toàn vẹn của các nghiên cứu khoa học trong tương lai mà còn có thể thay đổi vĩnh viễn hệ sinh thái của các hành tinh khác trước khi loài người biết đến sự tồn tại của chúng.

Ô nhiễm ngược có thể mang vi khuẩn ngoại lai đến Trái Đất

Ô nhiễm ngược là mang vi khuẩn ngoại lai trở lại hành tinh của chúng ta. Sự sống cũng có thể lây lan tự nhiên thông qua thiên thạch, sao chổi hoặc bụi vũ trụ, một lý thuyết được gọi là panspermia. Nếu vi khuẩn ngoại lai sống sót sau hành trình đến Trái Đất, chúng có thể mang theo các mầm bệnh mà hệ thống miễn dịch của con người chưa được chuẩn bị, gây ra những rủi ro thảm khốc tiềm tàng.

Ngay cả một chủng vi khuẩn đơn lẻ cũng có thể phá vỡ hệ sinh thái, cạnh tranh với các loài bản địa hoặc gây ra bệnh lây lan nhanh chóng.

Một số vi khuẩn gần như không thể bị tiêu diệt

Ngay cả những sinh vật nhỏ bé cũng có thể sống sót trong điều kiện khắc nghiệt. Ví dụ, tardigrade được biết là có thể chịu được nhiệt độ đóng băng, bức xạ cao và chân không của không gian. Khi một tàu đổ bộ Mặt Trăng của Israel bị rơi trên Mặt Trăng vào năm 2019, nó đã mang theo hàng nghìn sinh vật cực nhỏ này. Chúng vẫn có thể ở trên đó, tồn tại theo những cách mà chúng ta không thể dự đoán hoàn toàn. Khả năng phục hồi của chúng làm nổi bật khó khăn trong việc đảm bảo tàu vũ trụ hoàn toàn vô trùng và chứng minh rằng ngay cả sự ô nhiễm vô tình cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài.

Một số thí nghiệm cho thấy những sinh vật này thậm chí có thể thích nghi với điều kiện vi trọng lực hoặc tồn tại suốt nhiều năm trong không gian, khiến chúng trở thành một yếu tố tiềm ẩn lâu dài trong ô nhiễm ngoài Trái Đất. Việc hiểu được cách vi khuẩn sống sót trong những điều kiện khắc nghiệt như vậy có thể giúp các nhà khoa học thiết kế được quy trình an toàn tốt hơn cho các sứ mệnh trong tương lai.

Vi khuẩn ngoại lai có thể đe dọa sự sống trên Trái Đất

Nếu mầm bệnh ngoài hành tinh xâm nhập vào Trái Đất, chúng có thể hoạt động như những loài xâm lấn cực kỳ nguy hiểm. Một số có thể sinh sôi âm thầm trong vật chủ, kháng lại hệ thống miễn dịch của chúng ta và cuối cùng lây lan nhanh chóng. Trong trường hợp xấu nhất, những vi khuẩn này có thể gây ra sự tuyệt chủng của thực vật, động vật và thậm chí cả con người.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng sự du nhập của vi khuẩn ngoại lai không phải là một mối nguy hiểm giả định, mà là một rủi ro cần được chủ động quản lý để tránh những hậu quả thảm khốc. Rủi ro này mang tính toàn cầu, và việc hiểu rõ chúng là một phần quan trọng trong việc lập kế hoạch cho bất kỳ sứ mệnh nào có thể đưa mẫu vật trở về Trái Đất.