Những nguy cơ tiềm tàng của việc tiêu thụ caffein hàng ngày

Caffein, một hợp chất kích thích thần kinh phổ biến, được tìm thấy trong nhiều sản phẩm như cà phê, trà đen, nước ngọt có gas, nước tăng lực và sôcôla vốn là những loại thực phẩm yêu thích của không ít người. Mặc dù được coi là an toàn khi tiêu thụ ở mức độ vừa phải, nhưng việc hấp thụ quá liều — đặc biệt thông qua thực phẩm chức năng hoặc ở nhóm đối tượng trẻ em — có thể dẫn đến những hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng.

Giới hạn an toàn và tác động sinh lý

Theo Tiến sĩ sinh học người Đức Anke Ehlers, caffeine ở liều lượng vừa phải (≤200 mg/liều đơn) có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương, cải thiện sự tỉnh táo. Tuy nhiên, việc tiêu thụ vượt ngưỡng này có thể gây ra các triệu chứng như tăng tiết mồ hôi, lo âu, rối loạn nhịp tim, và thậm chí ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi trong giai đoạn mang thai. Trường hợp ngộ độc cấp tính do sử dụng thực phẩm chức năng chứa caffeine nguyên chất có nguy cơ dẫn đến tử vong.

Khuyến nghị liều lượng cho người trưởng thành khỏe mạnh:

• Liều đơn tối đa: 200mg caffeine (~2 tách cà phê phin, 2 lon nước tăng lực 250ml).
• Tổng lượng hàng ngày: ≤400mg, phân bổ đều trong ngày.

Cần lưu ý rằng khả năng dung nạp cafein có sự khác biệt cá nhân do yếu tố di truyền và thói quen tiêu thụ. Người dùng thường xuyên có thể phát triển hiện tượng quen thuốc, đòi hỏi tăng liều để đạt hiệu ứng tương tự.

Cảnh báo đối với thực phẩm chức năng chứa caffein

Các sản phẩm bổ sung caffeine dạng bột hoặc viên nén, thường được sử dụng để tăng cường hiệu suất thể thao, tiềm ẩn rủi ro cao do khó kiểm soát liều lượng. Tiến sĩ Ehlers nhấn mạnh: "Bột caffeine nguyên chất ở dạng tự do có nồng độ cực cao — 200 mg (0.2 g) tương đương một nhúm nhỏ, trong khi 1–2 muỗng cà phê (5–10 g) có thể gây ngộ độc cấp tính."

Ảnh hưởng đến trẻ em và thanh thiếu niên

Ở nhóm đối tượng này, giới hạn an toàn được tính theo công thức dựa trên khối lượng cơ thể:

• Liều hàng ngày tối đa: 3 mg caffeine/kg cân nặng.
• Ví dụ: Trẻ 4 tuổi (17 kg) có thể tiêu thụ tối đa 51 mg caffeine/ngày (~2.5 thanh sôcôla sữa 100g hoặc 500 ml nước ngọt).
  Tuy nhiên, việc tiêu thụ đồ ngọt chứa caffeine cần được giám sát chặt chẽ do hàm lượng đường cao, làm tăng nguy cơ béo phì và sâu răng.

Nguy cơ từ nước tăng lực và rượu

Một lon nước tăng lực 250ml chứa trung bình 80 mg caffeine. Ở thanh thiếu niên, tiêu thụ ≥3 lon/ngày dễ vượt ngưỡng an toàn. Đáng chú ý, việc pha trộn nước tăng lực với rượu làm gia tăng tác động tiêu cực lên hệ tim mạch. Tiến sĩ Ehlers giải thích: "Cả caffein và ethanol đều kích thích giải phóng catecholamine, dẫn đến rối loạn nhịp tim và tăng huyết áp. Sự kết hợp này làm trầm trọng hóa các phản ứng phụ."

Việc quản lý lượng caffein tiêu thụ đòi hỏi sự hiểu biết về nguồn phát sinh, liều lượng khuyến nghị và đặc điểm sinh lý cá nhân. Các cơ quan y tế cần tăng cường giáo dục cộng đồng, đặc biệt ở nhóm thanh thiếu niên và phụ huynh, để giảm thiểu rủi ro liên quan đến hợp chất này.