Lịch sử kỳ lạ của sự cố mất Internet toàn cầu

Trong thế giới mà chỉ cần một điểm lỗi nhỏ cũng có thể khiến máy móc của chúng ta rơi vào hỗn loạn. Mọi thứ, từ cá mập đến chính phủ độc tài và người cao tuổi, đều đã khiến mạng lưới internet phải chịu sự tàn phá khủng khiếp.

Đây là lời nhắc nhở về mức độ mong manh của các dịch vụ internet mà chúng ta đang phụ thuộc. Vào thứ Hai, ngày 20 tháng 10 năm 2025, hàng triệu người dùng thức dậy và phát hiện các ứng dụng, trang web trò chơi, ngân hàng trực tuyến và công cụ internet yêu thích không thể truy cập được. Sự cố được cho là do lỗi dịch vụ cơ sở dữ liệu do Amazon Web Services (AWS), bộ phận điện toán đám mây của nhà bán lẻ trực tuyến này, cung cấp.

AWS cung cấp cơ sở hạ tầng điện toán trực tuyến cho hàng triệu trang web và nền tảng của các công ty lớn. Sự cố này ảnh hưởng đến những game cực kỳ phổ biến như Roblox, Fortnite và Pokémon Go, nền tảng mạng xã hội Snapchat, các công cụ năng suất Slack và Monday.com, cùng với hàng chục ngân hàng.

Đây là sự cố mới nhất trong số hàng loạt sự cố nghiêm trọng đã xảy ra trên internet gần đây. Khi cơ sở hạ tầng của chúng ta ngày càng trở nên phức tạp với internet, đây cũng sẽ không phải là sự cố trực tuyến thảm khốc cuối cùng. Lịch sử điện toán đầy rẫy những ví dụ về độ mong manh của Internet và những sự cố trong quá khứ hé lộ phần nào cảm giác của chúng ta vào ngày internet bị ngắt kết nối.

Vào 19 tháng 7 năm 2024, thế giới thức dậy với những gì mà nhiều người gọi là cuộc khủng hoảng kỹ thuật số tồi tệ nhất mọi thời đại. Một bản cập nhật phần mềm lỗi từ gã khổng lồ an ninh mạng CrowdStrike đã làm sập khoảng 8,5 triệu máy tính, làm mờ "màn hình xanh chết chóc" đáng sợ của Microsoft trên toàn cầu. Theo FlightAware, các hãng hàng không đã hủy hơn 46.000 chuyến bay chỉ trong một ngày. Các bệnh viện đã hủy bỏ các ca phẫu thuật. Dịch vụ khẩn cấp 911 phải đối mặt với sự gián đoạn tại Hoa Kỳ. Film Forum, một rạp chiếu phim nghệ thuật ở New York, đã chuyển sang thanh toán bằng tiền mặt khi hệ thống thẻ tín dụng của họ gặp sự cố. Microsoft và CrowdStrike đã đưa ra một giải pháp, nhưng sự gián đoạn mà nó gây ra vẫn tiếp tục trong nhiều ngày sau đó. Các chuyên gia CNTT thất vọng cho biết, đây là một lời nhắc nhở rằng đừng bao giờ tung ra các bản cập nhật vào thứ Sáu.

"Chúng ta phải trả giá cho sự tiện lợi mà chúng ta đang tận hưởng", Ritesh Kotak, một nhà phân tích công nghệ và an ninh mạng, cho biết. "Điều đó sẽ xảy ra một lần nữa, và về mặt kỹ thuật, việc khắc phục CrowdStrike khá dễ dàng. Lần tới, chúng ta có thể sẽ không may mắn như vậy."

Một lỗi trong ma trận

Một trong những sự cố ngừng hoạt động lớn đầu tiên xảy ra vào năm 1997 do lỗi tại công ty Network Solutions Inc., một trong những nhà đăng ký tên miền chính cấp phát tên miền cho các trang web. Theo tờ New York Times, một cơ sở dữ liệu bị cấu hình sai đã làm sập tất cả các trang web có đuôi .com hoặc .net. Nó đã đánh sập khoảng một triệu trang web, chiếm một phần rất lớn của internet vào thời điểm đó trong lịch sử. Một số người không nhận được email. Vô số lượt tìm kiếm trên web đã kết thúc trong sự thất vọng. Một số doanh nghiệp không thể tiếp cận khách hàng, nhưng nhìn chung, các vấn đề lúc này vẫn rất nhỏ.

Tuy nhiên, với việc internet hiện nay đã chạm đến hầu hết mọi khía cạnh trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, bất kỳ sự cố nào gần giống với sự cố ngừng hoạt động của Network Solutions đều có hậu quả lớn hơn nhiều. Ví dụ, hai mươi mốt năm sau, một cuộc tấn công phần mềm độc hại vào cộng đồng Matanuska-Susitna ở Alaska đã khiến một loạt các dịch vụ kỹ thuật số ngừng hoạt động. Sự cố mất kết nối internet đã đưa 100.000 người quay ngược thời gian.

Chúng ta sẽ cần một tuyến cáp lớn hơn

Đôi khi vấn đề bắt nguồn từ thế giới vật chất. Có một thời gian, toàn bộ kết nối internet của Armenia phụ thuộc vào một tuyến cáp quang duy nhất chạy qua Georgia. Nếu điều đó nghe có vẻ bấp bênh, thì bạn đúng đấy. Năm 2011, một phụ nữ 75 tuổi đã khiến 2,9 triệu người Armenia mất kết nối internet khi bà dùng xẻng cắt đứt tuyến cáp đó gần làng Ksani, Georgia. Người phụ nữ này, lúc đó đang đi tìm đồng, đã bị bắt nhưng sau đó do tuổi cao nên đã được thả ra. Bà cho biết, không hề biết tới sự tồn tại của Internet.

Những người khác cảm nhận rõ hơn về sự vắng mặt của Internet, nhất là khi họ làm văn phòng. Không có cách nào đảm bảo sự ổn định khi bạn có một tuyến cáp dài hàng nghìn km, điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng các giải pháp dự phòng vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số.

Đây là bằng chứng rõ ràng cho thấy, ở một mức độ nào đó, internet thực sự chỉ là một chuỗi các đường ống. Người về hưu cũng không phải là mối đe dọa duy nhất đối với những đường ống đó. Năm 2017, toàn bộ Zimbabwe đã mất kết nối internet trong nửa ngày. Các tờ báo địa phương đưa tin một chiếc máy kéo đã làm đứt một sợi cáp ở Nam Phi.

Cáp quang trong sân nhà chúng ta cần được bảo vệ khỏi con người, nhưng hàng nghìn km cáp quang trải dài dưới đáy đại dương cũng phải đối mặt với những nguy hiểm riêng. Cá mập có một sở thích bí ẩn là cắn cáp ngầm dưới biển, điều này đã từng gây ra sự cố mất điện trong quá khứ. Có một lịch sử lâu dài về dấu răng trên các tuyến cáp biển này, không chỉ từ cá mập mà còn từ các loài cá khác và cá nhồng. Một chiếc răng có thể xuyên qua lớp cách điện và trộn lẫn nước biển để nối đất các dây dẫn điện. Theo một báo cáo từ Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc, nó đã gây ra vấn đề cho cáp điện thoại và cáp điện báo kể từ ít nhất năm 1964. Ngày nay, Google được cho là đã bọc cáp ngầm của mình bằng vật liệu giống Kevlar, một phần để ngăn cá mập và các sinh vật biển khác cắn cáp internet.

Hậu quả kỹ thuật số

Một phần tư dịch vụ internet và điện thoại của Canada đã bị ngừng hoạt động vào năm 2022 do sự cố tại Rogers Communications, một trong những nhà cung cấp viễn thông lớn nhất của đất nước. Sự cố này đã cho 11 triệu người xem trước thảm họa CrowdStrike vào tháng 7 năm 2024. Các dịch vụ khẩn cấp không thể tiếp nhận cuộc gọi điện thoại, các bệnh viện hủy lịch hẹn và các doanh nghiệp trên khắp cả nước không thể chấp nhận giao dịch thẻ ghi nợ. Ngôi sao R&B người Canada, The Weeknd, đã buộc phải hoãn một buổi hòa nhạc.

Kotak, sống ở Toronto, cho biết sự cố mất điện ở Rogers không ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của anh, nhưng những người khác thì không may mắn như vậy. "Một người bạn của tôi đã bỏ lỡ kỳ thi luật sư", anh nói. "Cả gia đình cô ấy đều là khách hàng của Rogers, và cô ấy không thể biết chính xác địa chỉ và số phòng thi vì cô ấy chỉ ghi lại thông tin trong email."

Các nhà lập pháp có thể ngăn chặn những vấn đề này bằng cách bắt buộc các biện pháp an toàn trong ngành công nghệ và viễn thông, Kotak nói. Nhưng đôi khi, chính phủ phải chịu trách nhiệm trước tiên cho việc ngắt kết nối internet.

Vô hiệu hóa internet cũng là một phương pháp kiểm duyệt phổ biến của chính phủ, cả đối với các chính phủ độc tài và các nền dân chủ ổn định. "Đây là một vấn đề khá nghiêm trọng", Zach Rosson, nhà phân tích dữ liệu tại Access Now, một nhóm vận động cho quyền kỹ thuật số, cho biết. "Theo định nghĩa của chúng tôi, đã có hơn 1.500 lần internet bị ngắt kết nối kể từ năm 2016", bởi các chính phủ, quân đội và lực lượng cảnh sát.

Thực tế, thảm họa CrowdStrike đã phủ bóng lên một ví dụ bắt đầu cùng ngày. Bangladesh đã phải đối mặt với tình trạng mất internet gần như hoàn toàn sau khi chính phủ đóng cửa do các cuộc đụng độ bạo lực giữa sinh viên biểu tình và cảnh sát. Việc ngắt kết nối internet đi kèm với lệnh giới nghiêm và các phóng viên cho biết việc thiếu kết nối internet khiến việc tiếp cận thông tin chính xác trở nên khó khăn hơn. Ít nhất 150 người đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ, một số phương tiện truyền thông địa phương đưa ra con số cao hơn nhiều.

Ngày càng có nhiều nỗ lực để hiểu quyền truy cập internet như một quyền con người. "Hãy nghĩ về tất cả những thứ mà nó mang lại cho bạn: việc làm, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, giao tiếp, kinh doanh và đơn giản là hiểu biết về thế giới xung quanh. Chúng tôi nhận thấy rằng việc cắt internet thực sự cản trở việc cung cấp nhân đạo và ngăn chặn việc ghi chép lại các hành vi tàn bạo", Rosson nói.

Ấn Độ có lẽ là quốc gia dẫn đầu thế giới trong việc sử dụng việc cắt internet để dập tắt tình trạng bất ổn, nhưng đây là một chiến thuật phổ biến đã được triển khai ở ít nhất 83 quốc gia, bao gồm Iran, Nga, Algeria, Senegal, Tanzania, Cameroon và Venezuela, theo Access Now.

Vấn đề lớn

Ở những nơi kết nối internet phụ thuộc vào một cáp quang, điều này tạo ra một điểm yếu rõ ràng. Sau nhiều thập kỷ internet len ​​lỏi vào mọi ngóc ngách cuộc sống của chúng ta thông qua kết nối dây và WiFi, bạn có thể nghĩ rằng sẽ có nhiều biện pháp an toàn tích hợp hơn để duy trì hoạt động của thế giới. Nhưng theo Casey Oppenheim, giám đốc điều hành của Disconnect, một công ty an ninh mạng, thì phần lớn sự thật lại ngược lại.

"Đối với tôi, đây chính là bài học thực sự từ sự kiện CrowdStrike", Oppenheim nói. CrowdStrike nắm giữ thị phần khổng lồ trong lĩnh vực an ninh mạng, phục vụ hơn một nửa số công ty trong danh sách Fortune 500. "Hệ sinh thái càng ít đa dạng, bạn càng dễ bị tổn thương, và không hề có sự đa dạng nào ở vị trí hàng đầu trong chuỗi cung ứng internet. Bạn có thể chọn bất kỳ lĩnh vực cốt lõi nào của internet và sẽ thấy một danh sách rất ngắn các công ty nắm quyền kiểm soát."

Nói cách khác, Oppenheim cho biết, nguy cơ xảy ra sự cố internet thảm khốc là một hậu quả khác của "thế lực độc quyền" trong ngành công nghệ. Khi quá nhiều thứ phụ thuộc vào một công ty duy nhất, một động thái sai lầm có thể khiến tất cả sụp đổ. "Khi chính phủ giải quyết các vấn đề chống độc quyền, đó là điều chúng ta nên cân nhắc", ông nói.