Bên trong xác cá sấu 3.000 năm tuổi tiết lộ nhiều bất ngờ thú vị về Ai Cập cổ đại

Xác ướp một con cá sấu 3.000 năm tuổi đã hé lộ những bí mật thú vị về người Ai Cập cổ đại. Bằng cách sử dụng kỹ thuật chụp X-quang 3D tiên tiến, các nhà nghiên cứu đã khám phá ra những bí mật về cuộc sống và cái chết của những sinh vật đáng sợ này trong quá khứ.

Để khám phá những bí ẩn của quá khứ, các nhà khoa học sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau. Ví dụ như nhà khoa học khí hậu khoan lõi băng dài hai dặm để nhìn thoáng qua các điều kiện khí hậu trong quá khứ của Trái đất. Các nhà cổ sinh vật học phân tích từng lớp trầm tích để hình dung dòng thời gian vật lý của các kỷ nguyên trong quá khứ. Và trong khi nhà Ai Cập học cũng sử dụng nhiều kỹ thuật khảo cổ học hiện đại, đôi khi cách tốt nhất là chỉ cần sử dụng dạ dày cá sấu ướp xác.

Đó chính xác là những gì các nhà nghiên cứu tại Đại học Manchester đã làm với xác một con cá sấu 3.000 năm tuổi, dài 2,1 mét, được lưu giữ tại Bảo tàng và Phòng trưng bày Nghệ thuật Birmingham. Nó được biết đến với tên gọi đơn giản là 2005.335. Mặc dù người Ai Cập cổ đại thường loại bỏ nội tạng khi ướp xác người, nhưng những con cá sấu được hiến tế cho thần cá sấu Sobek lại giữ nguyên nội tạng, và sự khác biệt nhỏ này so với truyền thống cho phép các nhà khoa học trong thế kỷ 21 phân tích từng cơ quan để giải mã những bí ẩn của nghi lễ hiến tế kỳ lạ này.

Để bảo quản mẫu vật cho việc trưng bày trong tương lai, nhóm nghiên cứu đã sử dụng kỹ thuật không xâm lấn, chẳng hạn như chụp X-quang và chụp CT, để lập danh mục các thành phần trong dạ dày của cá sấu. Trong số những chất cặn bã ở đường tiêu hóa, các nhà khoa học đã tìm thấy một số vật thể quen thuộc được gọi là sỏi dạ dày, là những viên đá nhỏ mà cá sấu thường nuốt để hỗ trợ tiêu hóa.

Tuy nhiên, họ cũng tìm thấy những con cá còn nguyên vẹn được móc vào một chiếc móc đồng. Vì khoảng thời gian giữa bữa ăn cuối cùng và cái chết của con cá sấu rất ngắn — các viên sỏi dạ dày chưa kịp xuống đến dạ dày — nên rất có thể người Ai Cập cổ đại đã cố tình bắt con cá sấu này để sử dụng trong một nghi lễ hiến tế thần Sobek.

“Trong khi các nghiên cứu trước đây ưa chuộng các kỹ thuật xâm lấn như bóc vỏ và khám nghiệm tử thi, thì chụp X-quang 3D cho phép nhìn vào bên trong mà không làm hư hại những hiện vật quan trọng và hấp dẫn này,” nhà khảo cổ học động vật Lidija McKnight thuộc Đại học Manchester, đồng tác giả của một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage, cho biết trong một thông cáo báo chí.

Trong khi vẫn giữ nguyên vẹn con cá sấu đã chết từ lâu, McKnight và nhóm của bà cũng đã “tái tạo” gần như hoàn toàn chiếc móc đồng mắc trong dạ dày của mẫu vật để trưng bày ở bảo tàng trong tương lai. McKnight cho biết, trong quá khứ, người Ai Cập cổ đại có thể đã sử dụng đất sét cứng để tạo khuôn, rồi sau đó đổ kim loại nóng chảy lên lửa than để tạo ra chiếc móc.

“Mặc dù đã trải qua vài thiên niên kỷ giữa việc sản xuất chiếc móc câu cá cổ đại và bản sao hiện đại, quy trình đúc vẫn hiện ra rất rõ ràng,” McKnight nói trong thông cáo báo chí.

Mặc dù cá sấu mang số hiệu 2005.335 đã gặp phải một số phận bi thảm, nhưng chúng thực sự được tôn kính trong xã hội Ai Cập cổ đại vì sức mạnh cũng như sự hiền lành (đặc biệt là với con non) – nhưng có lẽ chúng đã được tôn kính quá mức. Các nhà khảo cổ tin rằng nền văn hóa ven sông Nile này, nơi cá sấu là loài săn mồi hàng đầu, có thể đã nuôi dưỡng những con vật này đặc biệt cho mục đích hiến tế bởi những "giáo phái cá sấu". Tại thị trấn Fayoum của Ai Cập, trung tâm thờ cúng thần Sobek, các chuyên gia đã khai quật được hàng nghìn xác ướp cá sấu, trong số đó có rất nhiều cá sấu con.

Nhưng nhờ những lễ hiến tế từ xa xưa này, câu chuyện đằng sau những xác ướp cá sấu cổ đại cuối cùng cũng được hé lộ.