Tại sao nên trò chuyện với trẻ về nghề nghiệp?

Chúng ta thường đợi đến khi học trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông mới nói chuyện với trẻ về nghề nghiệp, nhưng trẻ nhỏ thường tò mò về công việc nhiều hơn. Chúng chơi trò hóa trang, vẫy tay phấn khích khi xe chở rác đến và đặt ra vô số câu hỏi về thế giới xung quanh. Vậy tại sao không bắt đầu cuộc trò chuyện hướng nghiệp sớm hơn?

Để tìm hiểu thêm về cách nói chuyện với trẻ nhỏ về nghề nghiệp, bài viết tổng hợp nội dung từ cuộc nói chuyện với Tiến sĩ Jennifer Curry, một giáo sư tại Đại học Tiểu bang Louisiana và là chuyên gia về sự sẵn sàng cho nghề nghiệp với học sinh từ mẫu giáo đến lớp 12 trên trang PBS Kids for Parents. Bà đã chia sẻ lý do tại sao các cuộc trò chuyện về nghề nghiệp nên bắt đầu sớm, cách chúng phù hợp với bối cảnh công việc đang thay đổi và những cách đơn giản để nói về nghề nghiệp trong cuộc sống hàng ngày!

Tại sao việc bắt đầu các cuộc trò chuyện về nghề nghiệp với trẻ nhỏ lại quan trọng?

Trẻ nhỏ luôn học về nghề nghiệp chỉ bằng cách quan sát thế giới xung quanh. Chúng thấy mọi người làm việc trong cộng đồng của mình khi đến cửa hàng hoặc đi bộ trên phố. Chúng được bao quanh bởi những người hỗ trợ cộng đồng như người đưa thư, nhân viên vệ sinh, lính cứu hỏa, y tá, bác sĩ, người bán hàng tạp hóa, thợ làm bánh và thủ quỹ. Tất cả những người làm việc trong khu phố này giúp trẻ em học gián tiếp về nghề nghiệp.

Người chăm sóc cũng giới thiệu các khái niệm về nghề nghiệp nhưng ít ai nhận ra. Khi trẻ em nhìn thấy người lớn nấu ăn, dọn dẹp hoặc sửa chữa đồ đạc, chúng đang quan sát trách nhiệm của người lớn trong hành động. Thông qua trò chơi như đầu bếp, bác sĩ..., chúng phản ánh sự tò mò này — nhiều trẻ em thích sử dụng các công cụ đồ chơi, bộ làm bánh hoặc thiết bị xây dựng giả để bắt chước các công việc trong thế giới thực.

Vì trẻ em tự nhiên tò mò về cách thế giới vận hành, nên thời thơ ấu là thời điểm hoàn hảo để giới thiệu ý tưởng về nghề nghiệp theo cách thú vị.

Một số điều quan trọng cần nghĩ đến khi trò chuyện với trẻ nhỏ là gì? Ví dụ, có cách đặc biệt nào để bạn định hình những cuộc trò chuyện này hay bất kỳ điều gì bạn sẽ tránh không?

Với trẻ nhỏ, mục tiêu của phát triển nghề nghiệp chỉ đơn giản là khám phá. Bạn muốn trẻ nhỏ tìm hiểu nghề nghiệp là gì và mọi người làm gì trong các nghề nghiệp cụ thể. Trẻ em có thể tìm hiểu về ngôn ngữ nghề nghiệp, các loại công việc khác nhau, các công cụ mà mọi người sử dụng và lý do tại sao một số công nhân mặc đồng phục hoặc lái xe đặc biệt.

Đối với trẻ lớn hơn, phát triển nghề nghiệp thường tập trung vào việc sử dụng các đánh giá và khám phá các kỹ năng, sở thích và giá trị của chúng. Nhưng đối với trẻ nhỏ, chìa khóa là sự tiếp xúc và cho phép chúng khám phá nhiều hoạt động liên quan đến nghề nghiệp, như nghệ thuật, khoa học và xây dựng sự nghiệp,theo cách hoàn toàn không gây áp lực hay kỳ vọng. Điều đó cho phép con bạn phát triển sở thích tự nhiên, trong khi tiếp xúc với những điều mới.

Vậy, phụ huynh có thể bắt đầu từ đâu? Có cách đơn giản nào để cho trẻ biết về nghề nghiệp trong các hoạt động mà gia đình đã cùng nhau thực hiện không?

Cách dễ nhất để giới thiệu ý tưởng về công việc là chỉ cần nói về những việc mà con bạn nhìn thấy hàng ngày!

1. Chỉ ra nghề nghiệp trong cuộc sống hàng ngày. Cho dù bạn đang đi đến cửa hàng tạp hóa, thư viện hay bưu điện, cùng nhau đọc sách hay xem TV, bạn có thể chỉ ra nghề nghiệp của mọi người.

Hỏi con bạn: "Con nhìn thấy những công việc gì? Họ làm những công việc gì? Mọi người sử dụng những công cụ và kỹ năng nào để làm việc?". Hãy nhớ rằng, công cụ cũng có thể là loại quần áo và phương tiện!

2. Giúp con bạn nhận ra nghề nghiệp trong sách, trò chơi, bài hát và chương trình truyền hình. Trong khi đọc hoặc xem chương trình, hãy hỏi con bạn về những công việc mà chúng thấy các nhân vật đang làm. Điều này giúp chúng kết nối các câu chuyện với các nghề nghiệp trong thế giới thực.

3. Cho con bạn "thử" nghề nghiệp thông qua trò chơi. Khuyến khích khám phá nghề nghiệp trong các thói quen hàng ngày hoặc chuyến đi chơi đặc biệt bằng cách để con bạn đảm nhận các vai trò khác nhau.

Ví dụ:

• Nướng bánh ở nhà? Hỏi, "Hôm nay con có muốn làm thợ làm bánh không?" Hãy để trẻ đong, trộn và nướng bánh trong khi mặc tạp dề.
• Làm việc trong vườn? Mời trẻ làm người làm vườn tại gia, đảm nhận các công việc như tưới nước, nhổ cỏ dại và trồng cây.
• Đi thăm sở thú? Hãy để trẻ giả vờ làm nhà động vật học trong ngày! Đưa cho trẻ một cuốn sổ phác thảo và bút màu, đồng thời khuyến khích trẻ quan sát và vẽ các loài động vật mà trẻ nhìn thấy.
• Vào cuối ngày, hãy cùng nhau suy ngẫm bằng những câu hỏi như:
  • Trở thành ______ như thế nào?
  • Con đã sử dụng những công cụ nào?
  • Con đã rèn luyện những kỹ năng mới nào?

Bằng cách đặt những câu hỏi mở, khuyến khích sự tò mò, bạn có thể giúp con mình xây dựng sự tự tin, khám phá các khả năng nghề nghiệp và xem sở thích của trẻ liên quan như thế nào đến thế giới xung quanh.