Phần lớn quá trình hình thành nhân cách của con em chúng ta, xuyên suốt từ bậc trung học phổ thông, đều tập trung vào việc chuẩn bị cho đại học. Việc bước vào đại học là một cột mốc quan trọng - đối với cả học sinh & phụ huynh. Nó vừa hào hứng, vừa có chút lo lắng với đầy rẫy những điều chưa biết.
Tuy nhiên, mặc dù sự chuẩn bị về mặt kiến thức rất quan trọng, nhưng việc trang bị cho học sinh những kỹ năng sống thực tế để các em có thể tự lập cũng quan trọng không kém. Cho dù bạn là một học sinh chuẩn bị rời xa gia đình hay một phụ huynh đang cố gắng tạo dựng cho con một tương lai thành công, dưới đây là những kỹ năng sống thiết yếu cần nắm vững trước ngày vào đại học.
Những kỹ năng sống tự lập cần biết trước khi vào đại học
- Kiến thức cơ bản về lập ngân sách
- Giặt giũ mà không làm hỏng quần áo
- Quản lý thời gian và lập kế hoạch
- Nấu những bữa ăn đơn giản, lành mạnh
- Kỹ năng vệ sinh cơ bản
- Tìm hiểu về chăm sóc sức khỏe
- Giải quyết xung đột và giao tiếp
- Chăm sóc bản thân và quản lý căng thẳng
- Sử dụng phương tiện giao thông công cộng
- Nhờ giúp đỡ
Kiến thức cơ bản về lập ngân sách
Đại học mang đến sự tự do tài chính và trách nhiệm cao hơn các bậc học trước. Vì thế, học sinh nên biết cách:
- Theo dõi thu nhập và chi tiêu
- Lập ngân sách hàng tháng
- Hiểu được sự khác biệt giữa "mong muốn" và "cần thiết"
Các ứng dụng như Mint hoặc YNAB có thể giúp việc này dễ dàng hơn. Quý phụ huynh, hãy cân nhắc việc giúp con lập ngân sách trong năm cuối cấp để thực hành trước khi vào đại học.
Giặt giũ mà không làm hỏng quần áo
Vâng, đây là một kỹ năng sống cơ bản nhất. Nhưng bạn sẽ ngạc nhiên khi biết bao nhiêu sinh viên đại học làm hỏng áo len, quần jeans co rút, hoặc nhuộm mọi thứ thành màu hồng. Hãy đảm bảo rằng con biết:
- Cách phân biệt đồ sáng màu và tối màu
- Khi nào và cách sử dụng bột giặt, nước xả vải
- Cách đọc ký hiệu giặt ủi trên nhãn quần áo
Một vài lần thử nghiệm tại nhà có thể giúp tiết kiệm thời gian (và tránh những thảm họa về tủ quần áo) sau này.
Quản lý thời gian và lập kế hoạch
Vào đại học đồng nghĩa với việc phải xoay xở giữa việc học, đời sống xã hội, và có thể là cả việc làm. Sinh viên nên rèn luyện:
- Sử dụng lịch hoặc sổ kế hoạch
- Phân chia thời gian cho việc học
- Tránh trì hoãn bằng các công cụ như Pomodoro hoặc phương pháp phân chia thời gian
Điều này giúp giảm căng thẳng và cải thiện kết quả học tập.
Nấu những bữa ăn đơn giản, lành mạnh
Nhà ăn rất tiện lợi, nhưng việc có thể nấu một vài bữa ăn cơ bản sẽ giúp bạn tự tin hơn—và tiết kiệm chi phí. Bắt đầu với:
- Cách làm mì ống, trứng, phô mai nướng và món xào
- An toàn trong bếp (như cách cầm dao và tránh cháy mỡ)
- Cách mua sắm tạp hóa một cách có chủ đích
Điểm cộng: Chuẩn bị bữa ăn có thể tiết kiệm thời gian trong những tuần bận rộn.
Kỹ năng vệ sinh cơ bản
Giữ ký túc xá hoặc căn hộ sạch sẽ không phải là điều hào nhoáng, nhưng nó rất quan trọng cho sức khỏe và mang tới sự an tâm. Học sinh nên biết cách:
- Dọn dẹp phòng tắm và nhà bếp
- Thường xuyên đổ rác
- Thực hiện các công việc đơn giản như phủi bụi, hút bụi và lau chùi bề mặt
Tìm hiểu về chăm sóc sức khỏe
Từ việc đặt lịch hẹn với bác sĩ đến việc biết những gì có trong bộ dụng cụ sơ cứu, học sinh nên tự tin xử lý các vấn đề sức khỏe nhỏ. Thảo luận về:
- Cách sử dụng bảo hiểm y tế
- Phòng khám hoặc trung tâm cấp cứu gần nhất ở đâu trong khuôn viên trường
- Những loại thuốc không kê đơn nào cần mang theo
- Đảm bảo học sinh có bản sao thẻ bảo hiểm và nắm rõ tiền sử bệnh của mình.
Giải quyết xung đột và giao tiếp
Sống chung với bạn cùng phòng, hợp tác trong các dự án nhóm, hay thậm chí chỉ là nhắn tin cho giáo sư - đại học đòi hỏi kỹ năng giao tiếp tốt. Sinh viên nên học:
- Cách bày tỏ mối quan tâm một cách tôn trọng
- Tầm quan trọng của việc lắng nghe tích cực
- Khi nào nên đặt ra ranh giới hoặc thỏa hiệp
- Thực hành những điều này ở nhà (như giải quyết xung đột giữa anh chị em) là một sự chuẩn bị tuyệt vời.
Chăm sóc bản thân và quản lý căng thẳng
Cuộc sống đại học có thể rất áp lực. Biết cách quản lý căng thẳng là chìa khóa. Khuyến khích:
- Tập thể dục thường xuyên và thói quen ngủ nghỉ
- Chánh niệm hoặc viết nhật ký
- Biết khi nào cần tìm kiếm sự giúp đỡ (ví dụ như thông qua các trung tâm tư vấn của trường)
- Bình thường hóa việc nói chuyện về sức khỏe tâm thần và tự chăm sóc bản thân tại nhà.
Sử dụng phương tiện giao thông công cộng
Không phải sinh viên nào cũng có xe hơi trong khuôn viên trường, vì vậy việc hiểu cách sử dụng xe buýt, tàu hỏa hoặc các ứng dụng đi chung xe sẽ rất hữu ích. Dạy:
- Cách đọc bản đồ giao thông công cộng
- Giữ an toàn khi đi lại
- Cách phân bổ thời gian hợp lý cho việc di chuyển
Hãy cùng con luyện tập sử dụng phương tiện giao thông công cộng nếu con chưa quen.
Nhờ giúp đỡ
Đây có thể là kỹ năng quan trọng nhất. Khuyến khích con:
- Liên hệ với giáo sư hoặc gia sư khi gặp khó khăn
- Sử dụng các nguồn lực của trường (trung tâm hướng nghiệp, phòng viết, v.v.)
- Nói chuyện với cha mẹ hoặc người lớn đáng tin cậy khi gặp khó khăn
- Nhắc nhở con rằng việc cần giúp đỡ là bình thường—và là dấu hiệu của sự trưởng thành, không phải sự yếu đuối.
Tóm lại, vào đại học là một bước tiến lớn trong cuộc đời mỗi người, và không chỉ dừng lại ở việc học. Những kỹ năng sống kể trên giúp con tự tin, có năng lực & độc lập. Phụ huynh hãy bắt đầu cùng con xây dựng những thói quen này từ sớm bằng cách thường xuyên ôn lại. Khuyến khích con đừng ngại ngần khi đặt câu hỏi, bởi đó là cách ai cũng cần để trưởng thành.