Những hành vi có vẻ bình thường nhưng thực chất là dấu hiệu stress theo tâm lý học

Theo nghiên cứu tâm lý học, nhiều hành vi mà chúng ta coi là đặc điểm tính cách hay thói quen bình thường thực chất là những cách thông minh của hệ thần kinh để kiểm soát căng thẳng - nhưng đôi khi chúng ta lại không nhận ra.

Vấn đề ở đây là phản ứng căng thẳng: chúng không phải lúc nào cũng là những biểu hiện rõ ràng như cáu gắt với người khác hay mất ngủ. Đôi khi chúng biểu hiện dưới dạng những hành vi trông hoàn toàn hợp lý. Thậm chí bạn còn có thể được khen ngợi vì một số hành vi đó.

Nhưng khi có thể nhận ra những khuôn mẫu này, chúng ta sẽ có được một điều gì đó mạnh mẽ - khả năng giải quyết những gì thực sự đang diễn ra bên trong.

Làm hài lòng mọi người vượt xa lòng tốt thông thường

Tất cả chúng ta đều muốn chu đáo, nhưng căng thẳng có thể biến việc này thành một điều gì đó mãnh liệt hơn. Có thể bạn thấy mình đồng ý với mọi yêu cầu, ngay cả khi lịch trình đã kín mít. Hoặc bạn nhận thấy mình liên tục để ý đến tâm trạng của người khác và tự điều chỉnh hành vi của bản thân cho phù hợp.

Việc làm hài lòng người khác như một phản ứng căng thẳng thường bắt nguồn từ việc hệ thần kinh đánh giá rằng chúng ta cần sự chấp thuận của người khác để được an toàn. Khi chúng ta đã cảm thấy dễ bị tổn thương, ý nghĩ làm ai đó thất vọng có thể thực sự nguy hiểm, ngay cả khi về mặt logic, chúng ta biết rằng điều đó không phải vậy.

Sự bận rộn liên tục mang lại cảm giác hiệu quả

Đây là một câu hỏi hóc búa bởi vì văn hóa của chúng ta đề cao sự bận rộn. Nhưng có một sự khác biệt giữa việc có một cuộc sống trọn vẹn, hấp dẫn và việc phải lấp đầy từng khoảnh khắc bằng hoạt động.

Khi căng thẳng là động lực thúc đẩy, sự tĩnh lặng có thể trở nên khó chịu đựng vì nó tạo điều kiện cho sự lo lắng bùng phát.

Nghiên cứu cho thấy hoạt động liên tục có thể trở thành một cách để tránh xử lý những cảm xúc hoặc tình huống khó khăn. Vấn đề là, những cảm xúc đó thực sự không biến mất - chúng chỉ tích tụ trong tiềm thức.

Chủ nghĩa hoàn hảo vượt xa sự quan tâm đến chất lượng

Có những người muốn làm việc tốt, nhưng rồi lại dành bốn mươi lăm phút để soạn thảo email "hoàn hảo" cho đồng nghiệp về kế hoạch ăn trưa.

Khi chủ nghĩa hoàn hảo lên đến đỉnh điểm, nó thường báo hiệu rằng hệ thống của chúng ta đang cố gắng ngăn chặn mọi khả năng bị chỉ trích hoặc thất bại - bởi vì ngay lúc này, những điều đó khiến chúng ta cảm thấy quá đáng sợ để xử lý.

Điều quan trọng cần hiểu là chủ nghĩa hoàn hảo thường không liên quan đến nhiệm vụ trước mắt - mà là do những điều kiện cũ.

Ở một thời điểm nào đó trên hành trình này, bạn đã tiếp thu thông điệp rằng hoàn hảo đồng nghĩa với an toàn, được yêu thương hoặc được chấp nhận. Đó là lý do tại sao việc chỉ làm "đủ tốt" lại mang đến cảm giác đáng sợ đến vậy. Chủ nghĩa hoàn hảo thực ra không bảo vệ chúng ta. Nó làm chúng ta kiệt quệ. Càng buông bỏ được những tiêu chuẩn bất khả thi, chúng ta càng có nhiều năng lượng cho công việc và cuộc sống.

Phân tích quá mức các cuộc trò chuyện và tương tác

Đột nhiên bạn tự hỏi: Họ có khó chịu không? Hôm qua bạn có nói gì sai không? Bạn nên tiếp tục hay cho họ không gian riêng?

Theo tâm lý học, khi chúng ta căng thẳng, não bộ bắt đầu phân tích quá mức để giải quyết sự bất định. Điều này hoàn toàn hợp lý với tổ tiên chúng ta—nếu bộ lạc bất mãn với bạn, sự sống còn của bạn thực sự bị đe dọa.

Nhưng giờ đây, chính hệ thống này có thể biến những tương tác thông thường thành nguồn phân tích chuyên sâu.

Cực kỳ ngăn nắp hay ngược lại, hỗn loạn hoàn toàn

Một số người trong chúng ta trở nên cực kỳ ngăn nắp, tạo ra các hệ thống phức tạp và mã hóa mọi thứ bằng màu sắc.

Những người khác lại hoàn toàn ngược lại - giấy tờ chất đống, quần áo giặt giũ trở thành vật cố định trên sàn nhà, và việc tìm kiếm bất cứ thứ gì cũng cần một cuộc thám hiểm khảo cổ.

Cả hai phản ứng đều hợp lý dưới góc nhìn của hệ thần kinh.

Cực kỳ ngăn nắp có thể là một nỗ lực để tạo ra trật tự khi mọi thứ dường như hỗn loạn.

Sự hỗn loạn hoàn toàn có thể xảy ra khi chúng ta quá tải đến mức việc duy trì các hệ thống dường như là bất khả thi, hoặc khi một phần trong chúng ta đang nổi loạn chống lại áp lực phải "có tất cả mọi thứ".

Cả hai đều không phải là vấn đề về bản chất, nhưng khi hành vi đó mang tính cưỡng chế hoặc tạo ra nhiều căng thẳng hơn mức nó giải tỏa, thì cần chú ý đến nguyên nhân có thể dẫn đến nó.

Khó khăn khi đưa ra quyết định, dù chỉ là vấn đề nhỏ

Việc hỏi ý kiến nhiều người về những quyết định mà bạn hoàn toàn có khả năng tự đưa ra cũng là cách cơ thể phản ứng với căng thẳng. Khi căng thẳng, hệ thống ra quyết định của chúng ta có thể bị quá tải. Mọi thứ bắt đầu trở nên quan trọng như nhau, hoặc chúng ta trở nên sợ hãi việc đưa ra lựa chọn "sai lầm".

Điều này một phần là do hormone căng thẳng tác động lên vỏ não trước trán - vùng não chịu trách nhiệm đưa ra quyết định điều hành.