Tương lai của chia sẻ file qua mạng ngang hàng

Nếu bạn tin vào báo chí, những vụ kiện tụng liên quan tới bản quyền hứa hẹn mở ra một kỷ nguyên mới, một "môi trường trong sạch" trong đó bạn sẽ phải trả tiền nếu muốn tải về những gì thuộc phạm trù "hàng hoá".

Tuy nhiên, thực tế lại không phải như vậy. Bất chấp những động thái pháp lý- điển hình là vụ kiện Hiệp hội các nhà ghi âm Mỹ (RIAA) nhằm đóng cửa Napster, hình thức chia sẻ tệp tin vẫn không hề có dấu hiệu suy giảm- ít nhất là trong thời gian trước mắt.

Nhà cung cấp: Đi vào hoạt động ngầm

Không lâu sau khi RIAA bắt đầu chú ý tới các dịch vụ chia sẻ file, các "nhà cung cấp" nhanh chóng thay đổi phương thức hoạt động, mà phổ biến nhất là "ém" thông tin của các khách hàng. Bản thân các động thái pháp lý cứng rắn nhằm vào Napster hay KaZaA được nhìn nhận như "đánh rắn động cỏ", thôi thúc các dịch vụ chia sẻ file đi vào hoạt động ngầm và ngày càng khó kiểm soát.

Mike, một thành viên website www.techdirt.com nhận định: "Chỉ một vài năm nữa, tôi cho rằng nhiều chúng ta sẽ phải thay đổi quan niệm đối với các dịch vụ trực tuyến tưởng như là "lầm đường, lạc lối". Trong khi đó theo nhìn nhận của nhà sáng lập dự án Freenet Ian Clarke, quyết định của RIAA chẳng khác gì "một hành động mang tính đường cùng của một ngành công nghiệp đang giẫy chết".

Cũng theo Ian Clarke, RIAA cần nhìn thấy sự ưu ái của người sử dụng dành cho các tiện ích chia sẻ file miễn phí. Bản thân RIAA "không nên coi hình thức này là một mối đe doạ mà thay vào đó là một kênh phân phối mới, có thể kiếm ra tiền".

Người sử dụng: "mai danh, ẩn tích"

Hoạt động chia sẻ file trong tương lai sẽ phụ thuộc vào một yếu tố duy nhất- đó là đảm bảo tính vô danh (anonymity) của người sử dụng. Một khi vượt qua được rào cản này, các "dịch vụ" chia sẻ file sẽ không ngừng phát triển.

"Bản chất của hình thức chia sẻ file qua mạng ngang hàng (P2P) là hỗ trợ khả năng giấu mặt của những người tham gia sử dụng. Khác tình trạng phải "mặt đối mặt" với chiếc PC "lộ thiên" khi truy nhập qua một máy chủ, công nghệ P2P cho bạn cảm giác an toàn khi hoà mình vào một đám đông ảo có sự tham gia của vô số máy khách và máy chủ",

Phiên bản mới nhất của KaZaA tích hợp cả những chức năng ngăn chặn các lệnh quét xuất phát từ RIAA và các cơ quan công quyền khác. KaZaA Lite 2.4.0 và KaZaA K++ 2.4.0 lưu trữ liên kết tới các địa chỉ IP nằm trong cơ sở dữ liệu của PeerGuardian- CSDL được thiết lập nhằm mục tiêu phân loại và ngăn chặn những địa chỉ IP thuộc quyền sở hữu của các công ty thu âm và sản xuất phim tại Mỹ. Phiên bản khác của KaZaA (KaZaA Lite) còn cho phép người sử dụng ngăn chặn đối tượng khác xem các tệp tin từ xa, tự động xoá bỏ thông tin lưu trữ về quá trình tìm kiếm trước đó ngay sau khi thoát khỏi chương trình.

Không có chỗ cho những tệp tin giả mạo

Trong nỗ lực lưu giữ sự ủng hộ của đa số người dùng và tránh "búa rìu" từ phía những công ty thu âm, ghi đĩa, chất lượng các ứng dụng, mạng chia sẻ ngang hàng sẽ ngày càng được cải thiện. Đặc biệt, cơ chế sàng lọc công khai sẽ giúp loại bỏ những tệp tin giả mạo, vô giá trị hoặc đính kèm phần mềm quảng cáo (adware), gián điệp (spyware) ra khỏi "thị trường giao dịch".

Công cụ đánh giá (rating) cũng sẽ được tích hợp ngay trên các website cung cấp. Người sử dụng có cơ hội đánh giá một cách khách quan những thông tin được đăng tải. Sau một chu trình, quản trị mạng trước sức ép của "khách hàng" sẽ phải loại bỏ những tệp tin kém chất lượng, liên tục nằm ở cuối bảng.

Cách thức chia sẻ file cũng liên tục được cải thiện bởi những công nghệ mới dành cho chia sẻ file qua mạng ngang hàng. Một trong những công nghệ hiện đang được nhắc tới nhiều nhất là Cyclic Redundancy Checking (CRC- Kiểm duyệt tính hữu dụng qua vòng xoắn). CRC xác minh gói tin được gửi đi cả ở đầu người gửi và đầu người nhận trong mạng ngang hàng. Bên cạnh CRC, không ít người sử dụng phương pháp "remailer"- gửi thông tin truy vấn của mình qua các trạm trung gian (proxy), nên dễ dàng che giấu được tung tích. Trong khi đó, các tệp tin chia sẻ trong tương lai cũng có thể sẽ được chia thành nhiều gói nhỏ không thể xác định được tung tích (untracable) để rồi sau đó lại tự động "lắp ráp" khi tới đích. Theo dõi nhằm "kết tội" tác giả gửi- nhận các gói tin kiểu này, các công ty kinh doanh có nắm bản quyền chỉ có biết "dở khóc, dở cười".

Thu hẹp khoảng cách

Hiệp hội mặt trận điện tử (EFF) đang vận động hướng tới hợp thức hoá hình thức chia sẻ file qua mạng ngang hàng. Môi trường mà trong đó các nghệ sĩ nhận được thù lao từ chính mạng cung cấp dịch vụ tưởng như miễn phí. Ý tưởng của EFF là "giảm thiểu tối đa khả năng bị tố cáo thông qua việc đảm bảo rằng người sử dụng được phép lưu trữ những tệp tin trong thư mục được chia sẻ, loại bỏ toàn bộ những tên tệp tin dễ "nhầm lẫn" với một ca sĩ hoặc một bài hát thuộc sở hữu của RIAA.

Ian Clarke thuộc Freenet lý giải, không lâu nữa chúng ta sẽ thay đổi cách nhìn nhận về việc chia sẻ những tệp tin MP3 qua mạng. Tuy nhiên tính cho tới thời điểm đó, vẫn đề bản quyền và tính riêng tư vẫn còn là một thách thức cần phải vượt qua.

* Top 10 ứng dụng chia sẻ tệp tin ngang hàng

Hầu hết những ứng dụng dưới đây tích hợp những tính năng điển hinh của công cụ chia sẻ P2P như tìm kiếm, download, upload, trình duyệt media và nội dung trang web.

Tất cả đều miễn phí cho việc download và cài đặt. Lời cảnh báo "kinh điển" là bạn kích hoạt các bức tường lửa, chương trình diệt virus trên máy tính trước khi quyết định tham gia vào "thị trường chia sẻ". Mục tiêu tối cao là không đánh mất tính bảo mật của máy tính trong khi bạn vẫn phải "mở rộng lòng mình".

1. WinMX

WinMX hoạt động thông qua một mạng P2P phân tán (decentralised P2P network) và cho phép người sử dụng chia sẻ bất cứ định dạng tệp tin nào. Công cụ hỗ trợ download theo nhiều kênh nên tăng tốc độ khi sử dụng. Giao diện của WinMX thân thiện, cửa sổ tìm kiếm hiển thị đầy đủ dung lượng tệp tin, thông tin về băng thông truyền tải v.v... Một ưu điểm nữa của WinMX là không hỗ trợ phần mềm gián điệp- thậm chí cả những banner quảng cáo định sẵn.

Đánh giá: 4/5

Download: http://www.winmx.com

2. Freenet

Freenet không chứa phần mềm quảng cáo hoặc gián điệp. Công cụ này cho phép bạn chia sẻ hầu hết các tệp tin trong khi vẫn duy trì được tính bảo mật. Tuy nhiên, chính đặc điểm này khiến tốc độ chia sẻ diễn ra trong mạng không được nhanh như nhiều công cụ khác.

Đánh giá: 3/5

Download: http://download.freenet.de

3. iMesh

Được giới thiệu năm 1999, iMesh là một trong những công cụ đi tiên phong trong lĩnh vực chia sẻ file qua mạng ngang hàng. Được biết, hiện tại iMesh đã có hơn 50 triệu thành viên đăng ký sử dụng. Điểm yếu của công cụ này là tích hợp khá nhiều phần mềm quảng cáo và phần mềm gián điệp, đôi khi gây phản cảm cho người sử dụng.

Đánh giá: 2/5

Download: http://www.imesh.com

4. Overnet

Overnet được xây dựng dựa trên phiên bản eDonkey2000 (ED2K). Cũng giống nhưu chương trình "tiền nhiệm", Overnet hỗ trợ chia sẻ nhiều định dạng file qua mạng P2P phân tán. Chương trình cho phép người sử dụng gửi tin nhắn bí mật tới những người sử dụng khác. Phiên bản Overnet miễn phí có hỗ trợ một số phần mềm quảng cáo (bản tính phí, giá 19,95 USD, không đi kèm quảng cáo).

Đánh giá: 3/5

Download: http://www.overnet.com

5. eMule

eMule cũng là một phiên bản được phát triển dựa trên nền mạng eDonkey2000 network. Công cụ này đặc biệt dễ sử dụng xuất phát từ giao diện thân thiện và bắt mắt. Khi sử dụng eMule, bạn được cung cấp một danh sách các máy chủ để lựa chọn trước khi tiến hành download/upload tệp tin. EMule không đi kèm phần mềm quảng cáo và gián điệp.

Đánh giá: 3/5

Download: http://www.emule-project.net

6. Shareaza

"Tuổi đời còn non", Shareaza sử dụng mạng lưới Gnutella để download các tệp tin xuất phát từ thực tế Gnutella sử dụng ít băng thông hơn so với các mạng P2P khác. Đôi lúc tốc độ truyền tải dữ liệu qua Shareaza hơi chậm. Tuy nhiên công cụ này cho phép những người sử dụng có thể trao đổi qua lại với nhau. Shareaza không hỗ trợ chương trình quảng cáo và gián điệp.

Đánh giá: 4/5

Download: http://www.shareaza.com

7. Ares Galaxy

Cũng sử dụng mạng của Gnutella, Ares thực sự là ứng dụng lý tưởng dành cho những "dân chia sẻ tệp tin tập sự". Giao diện người sử dụng mang tính hướng dẫn cao, rất giống Windows Explorer (bản hệ điều hành Windows XP). Điểm mạnh của Ares là khả năng tự nhớ và nối lại công việc download bị bỏ dở giữa chừng trong phiên làm việc trước đó. Ares không hỗ trợ phần mềm quảng cáo và gián điệp.

Đánh giá: 4/5

Download: http://www.aresgalaxy.org

8. Blubster

Sử dụng Blubstert người dùng có thể hoàn toàn yên tâm vì công cụ này không lưu trữ dữ liệu và địa chỉ IP người sử dụng. Blubstert tích hợp nhiều tính năng: nhắn tin tức thời (cả text và tiếng), chia kênh nhằm tăng tốc độ tải dữ liệu, khôi phục công đoạn tải dữ liệu bị ngắt quãngv.v... Bên cạnh đó, Blubstert rất dễ sử dụng- ngay cả đối với những người mới "chập chững" trong lĩnh vực P2P. Sẽ là rất tuyệt vời nếu Blubstert không giới hạn định dạng tệp tin chia sẻ (chỉ hỗ trợ MP3 và Ogg Vorbis), không tích hợp phần mềm quảng cáo của hãng thứ 3.

Đánh giá: 2/5

Download: http://www.blubster.com

9. XoloX Ultra

XoloX Ultra là ứng dụng đầu tiên sử dụng mạng Gnutella cho phép người sử dụng download tệp tin từ nhiều nguồn khác nhau- tương tự như KaZaA. XoloX có tích hợp bộ lọc nhằm loại bỏ những nội dung không lành mạnh nhưng lại không có trình duyệt media. Người sử dụng có thể kiểm tra và đánh giá chất lượng của một tệp tin chia sẻ tại Bitzi (bitzi.com). XoloX Ultra có mang theo phần mềm quảng cáo.

Đánh giá: 2/5

Download: http://www.xolox.nl

10. Filetopia

Xuất hiện đã được gần 3 năm, nhưng tính tới thời điểm hiện tại số lượng khách hàng của Filetopia không nhiều. Trước khi được "phi tập trung hoá", hệ thống máy chủ của Filetopia được đặt tại Tây Ban Nha. Filetopia có giao diện khá độc đáo, tương tự nhu màn hình chat IRC; hỗ trợ tính năng nhắn tin tức thời, đảm bảo rất tốt nhu cầu "ẩn danh" của người sử dụng thông qua cơ chế giấu IP máy khách. Filetopia không mang theo phần mềm gián điệp.

Đánh giá :3/5

Download: http://www.filetopia.com