Tại sao các phím trên bàn phím không thẳng hàng?

Một trong những bí ẩn thường ngày của máy tính nằm ngay dưới ngón tay bạn: Tại sao các phím trên bàn phím lại được bố trí lệch nhau như vậy? Chẳng phải sẽ dễ dàng và gọn gàng hơn nếu chúng được đặt sát thay vì cách xa nhau như hiện nay sao?

Giống như nhiều tiêu chuẩn máy tính khác, câu trả lời chủ yếu nằm ở những vấn đề lịch sử, mặc dù cũng có những lý do nhỏ khác khiến cách bố trí này vẫn tồn tại.

Rất nhiều lịch sử bàn phím bắt nguồn từ máy đánh chữ

Lý do chính khiến các phím trên bàn phím ngày nay không thẳng hàng hoàn hảo bắt nguồn từ tổ tiên của chúng: Máy đánh chữ. Vì máy đánh chữ dùng tay gõ vào giấy để in các ký tự lên đó, nên mỗi phím có chữ cái, số hoặc ký hiệu đều cần một cách để in. Máy đánh chữ đã đạt được điều này bằng cách kết nối mỗi phím với một thanh gõ, thanh này kết thúc bằng một bộ phận để gõ vào trang giấy.

Hãy nhìn vào bất kỳ máy đánh chữ nào phổ biến thời đó, bạn sẽ thấy những thanh gõ kéo dài ra từ bên dưới các phím. Tất cả các thanh gõ này đều cần thiết để gõ chữ, nhưng không gian vật lý dành cho chúng lại rất hạn chế.

Trong video trên, hãy chú ý cách các phím số 6, B, Y, H, 7 và N (ví dụ) được sắp xếp theo thứ tự. Việc các phím được đặt lệch nhau một chút theo chiều ngang cho phép chúng vừa vặn vào hình dạng nhỏ gọn của máy đánh chữ. Nếu các phím không được đặt lệch nhau, những thanh gõ sẽ chạm vào nhau (ví dụ, Q, A và Z sẽ chạm vào nhau). Giải pháp dễ nhất cho vấn đề này là giữ cho các phím được đặt lệch nhau, đó là lý do tại sao tất cả những máy đánh chữ đều được thiết kế như vậy.

Và sau khoảng 100 năm sử dụng máy đánh chữ, mọi người đã quen với việc các phím được bố trí như vậy. Do đó, bố cục chung đã được giữ nguyên khi chúng ta chuyển sang bàn phím máy tính. Mặc dù lý do cho cách bố trí này không còn phù hợp với máy tính, nhưng cũng không có lý do chính đáng nào để thay đổi nó.

Điều này rất giống với câu chuyện đằng sau việc tại sao chúng ta vẫn sử dụng bàn phím QWERTY, mặc dù các bố cục bàn phím khác hiệu quả hơn. Nó được thiết kế để giảm tần suất kẹt phím bằng cách tách các cặp chữ cái thường được gõ (chứ không phải để cố tình làm chậm tốc độ đánh máy, như người ta thường nói). Bàn phím máy tính không gặp vấn đề này, nhưng chúng ta vẫn giữ bố cục QWERTY vì mọi người đã quen với nó.

Những cân nhắc khác về sắp xếp bàn phím

Chúng ta đã giữ nguyên bố cục này trong một thời gian dài

Quán tính lịch sử là lý do chính khiến bàn phím có hình dạng như hiện nay, nhưng cũng có một vài lý do tiềm năng khác khiến thiết kế này tồn tại.

Một số người cho rằng các phím được sắp xếp so le phù hợp hơn với đường cong tự nhiên của các ngón trên bàn tay, mang lại sự thoải mái hơn khi di chuyển ngón tay lên hoặc xuống một cột (như R, F và V). Điều này nghe có vẻ hợp lý, mặc dù mọi người chưa thử bàn phím không sắp xếp so le để kiểm tra sự khác biệt.

Tùy thuộc vào bàn phím của bạn, một số phím có thể được sắp xếp thẳng hàng - đặc biệt là các phím mới hơn không có trên máy đánh chữ. Trên bàn phím, các phím chức năng F1 đến F4 thẳng hàng với A đến F, nhưng điều này không tiếp tục hoàn toàn, do khoảng cách giữa F4 và F5. Các phím F1 - F8 không thẳng hàng với những phím số bên dưới, nhưng các phím F9 - F12 lại thẳng hàng với những phím ký hiệu và phím Backspace bên dưới.

Nếu có bàn phím kích thước đầy đủ, bạn sẽ nhận thấy các phím điều hướng (Insert, Delete và những phím xung quanh) được sắp xếp thành một lưới. Các phím trên bàn phím số cũng tương tự. Mặc dù các phím này không có trên máy đánh chữ, nhưng cách bố trí lưới này rất hợp lý vì chúng là những phím bạn dùng một tay để gõ.

Bàn phím số được bố trí giống như máy tính bỏ túi, một thiết bị sử dụng một tay, và không có lý do gì để bạn phải với tay trái sang các phím điều hướng. Do đó, các phím lệch chỉ được sử dụng cho những phím chữ số, nơi diễn ra phần lớn việc gõ và bạn được khuyến khích sử dụng hai tay.

Bạn có thể thử một bàn phím được căn chỉnh đúng cách

Nhưng nó không hề rẻ

Nếu nghĩ bàn phím hiện tại đang cản trở bạn, bạn có thể mua một bàn phím có các phím được căn chỉnh thẳng hàng; chúng được gọi là “ortholinear”. Đây là những thiết bị chuyên dụng, vì vậy bạn sẽ không tìm thấy nhiều loại tốt trên các sàn thương mại điện tử. Keychron Q15 Max thường được khuyên dùng, mặc dù giá của nó khá cao.

Trong trường hợp bàn phím ortholinear nằm ngoài khả năng chi trả của bạn, bạn có thể cân nhắc bàn phím Alice. Mặc dù các phím của nó không được căn chỉnh theo dạng lưới, nhưng chúng mang lại sự thoải mái hơn vì bố cục được chia thành hai phần và nghiêng.

Lịch sử bàn phím ảnh hưởng đến tất cả chúng ta

Thật khó để thay đổi những gì chúng ta đã quen thuộc

“Sự phụ thuộc lối mòn” là thuật ngữ được sử dụng để mô tả khái niệm này, trong đó các quyết định được đưa ra trong quá khứ ảnh hưởng rất lớn đến những gì chúng ta làm ngày nay. Mặc dù việc “thiết lập lại” các tiêu chuẩn bàn phím và yêu cầu mọi người sử dụng thiết kế tiện dụng hơn nghe có vẻ hợp lý, nhưng điều này không thực tế. Do đó, chúng ta vẫn gắn bó với các thiết kế được xây dựng dựa trên những mối quan tâm từ 150 năm trước mà hiện nay không còn phù hợp nữa.

Mặc dù khái niệm này cũng hiện diện trong các lĩnh vực khác, nhưng nó đặc biệt phổ biến trong máy tính, vì khả năng tương thích ngược là một mối quan tâm phổ biến. Đó là lý do tại sao có những tính năng đã có từ nhiều thập kỷ trước trong Windows 11 - mặc dù 98% người dùng không sử dụng chúng, nhưng vẫn có người sử dụng, và Microsoft sẽ nhận được khiếu nại nếu chúng bị loại bỏ.

Bạn có thể sử dụng bố cục và thiết kế bàn phím không chuẩn, nhưng điều đó tốn rất nhiều chi phí và có nghĩa là bạn sẽ gặp khó khăn với bất kỳ máy tính nào bạn sử dụng mà không phải của mình. Thật khó chịu khi những thiết kế này không thể dễ dàng được cập nhật cho thế giới hiện đại. Điều tốt nhất chúng ta có thể làm là nắm vững chúng.