6 screensaver Windows kinh điển thập niên 1990 vẫn chạy tốt trên Windows 11

Thập niên 1990 là thời kỳ hoàng kim của screensaver trên Windows. Khi đó, các màn hình CRT cần tới những hoạt ảnh chuyển động liên tục để tránh hiện tượng lưu ảnh, và Windows đã có vô số screensaver ấn tượng. Ngày nay, screensaver gần như bị lãng quên, nhưng nhiều huyền thoại năm xưa vẫn hoạt động tốt trên các phiên bản Windows hiện đại.

3D Text

3D Text lần đầu xuất hiện trên Windows 95 và từng được xem là màn trình diễn công nghệ “xịn xò” của hệ điều hành mới lúc bấy giờ. Hồi nhỏ, lần đầu tôi thấy nó trên máy tính của một người bạn, và thực sự choáng ngợp. Đặc biệt, người dùng có thể nhập dòng chữ tuỳ thích và tinh chỉnh rất nhiều hiệu ứng khác nhau.

Trên Windows 11, 3D Text vẫn giữ nguyên tinh thần cũ, chỉ khác là rõ nét hơn nhờ độ phân giải cao. Không còn “wow” như ba mươi năm trước, nhưng cảm giác hoài niệm thì vẫn nguyên vẹn.

Underwater (Marine Aquarium)

Bản screensaver Underwater gốc được cài sẵn trong Windows 95. Khi ấy nó khá ổn, nhưng thiết kế đơn giản khiến người dùng nhanh chán. Bạn vẫn có thể tải lại bản gốc từ kho screensaver Windows 95/98 của Gettysburg College (nhớ tải cả hai file Underwater và thêm hai file wildlb32.dll, wl32dll.dll).

Không hài lòng với bản Underwater cũ kỹ, một nhà phát triển tên Jim Sachs đã tạo ra phiên bản hoàn toàn mới: Marine Aquarium. Đây là bản screensaver nổi tiếng đến mức nay vẫn được bán thương mại, với chất lượng hình ảnh vượt xa bản gốc năm 2000.

Nếu muốn tìm hiểu sâu hơn, bạn có thể xem video phân tích tuyệt hay của LGR về lịch sử của Marine Aquarium.

3D Pipes

Khi tôi có chiếc PC đầu tiên, thứ tôi làm ngay lập tức là bật 3D Pipes làm screensaver mặc định. Ngay cả năm 2005, những “đường ống” ấy vẫn rất ngầu. Bản gốc của 3D Pipes thuộc Windows NT 3.5, sử dụng khả năng tăng tốc đồ hoạ OpenGL — cực kỳ hiện đại lúc bấy giờ.

Sau hơn 30 năm, bạn vẫn có thể cài bản gốc trên Windows 11. Chỉ cần tải file SCR từ trang Screensavers Planet, giải nén, nhấp chuột phải và chọn “Install”. Bạn còn có thể đặt texture riêng cho đường ống — như biến chúng thành kẹo ngậm Giáng Sinh cho vui. Nếu bật chế độ “Mixed” ở phần khớp nối, bạn sẽ kích hoạt Easter egg ấm trà (teapot) xuất hiện ngẫu nhiên.

Flying Through Space (Flying Windows)

Flying Through Space vẫn mê hoặc như những năm 1990. Cảm giác băng qua những vì sao lao vụt trước mặt mang lại sự thư giãn khó tả.

Bạn có thể tải bản tái dựng hiện đại từ Microsoft Store. Còn nếu muốn giữ nguyên chất “retro” của bản gốc, bản lưu trong kho screensaver Windows 95/98 tại Gettysburg College vẫn dùng tốt. Kho này cũng có cả phiên bản Flying Windows — thay vì sao bay là logo Windows cổ điển.

3D Maze

3D Maze ra đời cùng thời với 3D Pipes, đúng giai đoạn Wolfenstein 3D và Doom đang làm mưa làm gió. Dù không liên quan đến hai tựa game huyền thoại, screensaver này lại mang đúng cảm giác lạc trong những hành lang ảo kỳ bí.

Bạn có thể tải bản gốc từ Screensavers Planet. Nếu dùng nhiều màn hình, GitHub có mod giúp screensaver chạy xuyên suốt trên tất cả.

The Matrix Screensaver

Không thể kết thúc danh sách mà thiếu The Matrix — screensaver bước ra từ bộ phim sci-fi đình đám năm 1999. Ngay khi phim gây bão, screensaver Matrix đã biến mọi PC thành cỗ máy với hàng ký tự xanh rơi dọc màn hình.

Dù tôi chưa có máy tính lúc đó, nhưng bạn bè tôi thì ai cũng dùng screensaver này. Và khi viết bài này, tôi đã… bật lại screensaver cho chiếc PC Windows hiện tại của mình — sau cả chục năm không đụng đến. Vẫn là The Matrix, nhìn vẫn ngầu như ngày nào.

Bạn có thể tải nó từ Screensavers Planet và tinh chỉnh thoải mái trong phần tùy chọn.

Cách cài và kích hoạt screensaver cổ điển trên Windows 11

Mặc dù được giấu khá kỹ, Windows 11 vẫn có mục thiết lập screensaver riêng. Bạn có thể vào Settings → Personalization → Lock Screen → và tìm nút “Screen saver” trong mục Related Settings.

Cách nhanh hơn là gõ “screensaver” vào thanh tìm kiếm Windows để mở công cụ.

Để cài screensaver mới, chỉ cần tải file SCR, nhấp chuột phải và chọn “Install”. Windows sẽ mở giao diện cấu hình screensaver, nơi bạn có thể chọn file vừa cài và điều chỉnh các thiết lập theo ý thích.