Nguyên nhân gây ra mọi trục trặc khi tắt PC

Khi tắt máy, phải mất khoảng 5 phút PC của tôi mới tắt hoàn toàn. Nguyên nhân gì gây ra vấn đề này và khắc phục như thế nào?

Khi tắt một thiết bị điện tử, bạn chỉ cần gạt công tắc sang vị trí OFF. Nhưng tắt PC thì phức tạp hơn nhiều. Đôi khi phải mất một thời gian khá lâu Windows mới đóng hết, và rất thường gặp trường hợp không đóng được hệ điều hành bằng bất kỳ cách nào. Chúng tôi sẽ trình bày các nguyên nhân chủ yếu gây ra trục trặc này và cách khắc phục đối với cả hai trường hợp.

Trước hết, xin đưa ra một lời khuyên chung: Các lỗi trong driver phần cứng là nguyên nhân gây ra hầu hết những khó khăn đóng máy. Trước khi tiến hành bất kỳ biện pháp nào, bạn cũng nên vào website của các hãng chế tạo bộ phận phần cứng đang dùng để tìm những phiên bản cập nhật mới nhất.

Đóng máy chậm

Hình 1: Khi Windows không chịu đóng, bạn hãy đến với Startup and Shutdown Troubleshooter trước

Một nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng 'bướng bỉnh' khi đóng máy trong Windows 2000 và XP là Terminal Services. Hãy tắt thành phần này nếu bạn không bao giờ dùng đến các tính năng desktop từ xa, hỗ trợ từ xa, chuyển đổi nhanh người dùng hay các dịch vụ Terminal Services khác. Để tắt nó, bạn chọn Start.Run, gõ services.msc/s, và ấn <Enter>. Tìm và nhấn đúp lên danh sách Terminal Services. (Dĩ nhiên, nếu Terminal Services chưa được cài đặt thì tình trạng đóng máy chậm là do nguyên nhân khác). Bạn đổi 'Startup type' thành Disabled hoặc Manual và nhấn OK.

Nếu đang dùng Windows 2000 hoặc XP, bạn có thể đẩy nhanh quá trình đóng máy bằng cách không thiết lập xóa bộ nhớ ảo mỗi khi thoát Windows. Đây không phải là thiết lập mặc định nhưng tốt hơn hết là nên kiểm tra lại. Chọn Start.Run, gõ gpedit.msc, và ấn <Enter>. Giống như khi ở trong Windows Explorer, bạn chuyển khung bên trái đến Computer Configuration\Windows Settings\Local Policies\Security Options. Trong khung bên phải, bạn cuộn đến Shutdown: Clear virtual memory pagefile. Nếu tùy chọn này đã được kích hoạt, bạn nhấn đúp lên nó, chọn Disabled, và nhấn OK. (Có thể không có tùy chọn này trong hệ thống của bạn).

Cuối cùng, nếu có càng nhiều chương trình đang chạy trong hệ thống thì thời gian để Windows đóng hết từng cái trước khi đóng chính nó càng dài. Bạn có thể đóng các chương trình bằng thủ công trước khi thoát Windows, nhưng bạn vẫn phải chờ cho chúng đóng xong hết. Bạn có thể tham khảo bài 'Tuỳ biến Windows đóng mở theo ý bạn' trong TGVT A số 06/2004, trang 112.

Đóng máy ko thành công

Nếu Windows hoàn toàn không đóng được, bạn hãy cho chạy Starup and Shutdown Troubleshouter (Windows 2000 không có Wizard này). Để khởi chạy chương trình chẩn đoán này, bạn chọn Start.Helps (Help and Support trong XP). Trong Windows 98 bạn nhấn Search. Gõ shutdown troubleshooter, ấn <Enter>, và chọn Startup and Shutdown Troubleshooter (xem hình 1)

Nếu chương trình này không giúp ích được gì, hoặc nếu bạn đang dùng Windows 2000, thì dưới đây là một số đề nghị khác.

Trường hợp đang dùng Windows XP và chưa nâng cấp Pack 1, bạn đến địa chỉ find.pcworld.com/41864 để tải xuống cập nhật đó. Nó sẽ khắc phục những trục trặc đóng máy cho bạn.

Hình 2: Loại bỏ tính năng khởi động kép của Windows bằng cách xóa bớt một dòng trong tập tin boot.ini

Nếu Windows đóng nhưng trên màn hình PC vẫn hiện thông báo 'bạn đã có thể tắt máy tính một cách an toàn' thì có nghĩa bạn đang có vấn đề với Advanced Power Management. Nhưng vấn đề nằm trong Windows hay trong cấu hình phần cứng? Trước tiên, kiểm tra Windows: Bạn nhấn phải desktop và chọn Properties. Nhấn nhãn Screen Saver rồi nhấn nút Power. (trong Windows 98 và Me, đây là nút 'Settings' nằm dưới 'Energy saving...'). Nhấn nhãn APM (nếu không có nhãn APM, thì trục trặc thuộc cấu hình phần cứng). Đánh dấu chọn lên ô Enable Advanced Power Management Support, rồi nhấn OK.

Để kiểm tra cấu hình phần cứng, bạn khởi động lại rồi vào chương trình Setup của máy tính bằng cách ấn một phím quy định khi mới bắt đầu quá trình khởi động (có một thông báo trên màn hình cho biết phím này). Trên các menu, bạn tìm các tùy chọn cho phép bật mở APM hoặc ACPI (một chuẩn tiết kiệm điện khác).

Trường hợp đang dùng Windows 2000 hoặc XP, PC của bạn khởi động lại trong khi đúng ra nó phải tắt, thì nhiều khả năng thủ phạm là do hư hỏng hệ thống. Những phiên bản Windows này phản ứng đối với các hư hỏng hệ thống bằng cách khởi động lại, hình như Windows không thể phân biệt được giữa Turn Off và Restart. Để biết nguồn gốc của trục trặc, bạn nhấn phải My Computer và chọn Properties. Chọn nhãn Advanced. Trong Windows XP, bạn nhấn Settings bên dưới 'Startup and Recovery', bỏ chọn đối với Automatically restart, và nhấn OK hai lần. Trong Windows 2000, bạn nhấn Startup and Recovery, bỏ chọn đối với Automatically reboot, và nhấn OK hai lần. Đến đây bạn đã có thể khắc phục được vấn đề hoặc tìm kiếm một trợ giúp khác.

Không thể xóa một tập tin

Làm cách nào để xóa một tập tin khi Windows khăng khăng là nó đang được sử dụng bởi một người khác hoặc một chương trình khác?

Rất dễ thực hiện việc này trong Windows 98: Chọn Start.Shut Down.Restart in MS-DOS mode, và sau đó dùng lệnh del filename để xóa tập tin đó từ dấu nhắc DOS. Để làm việc này, bạn phải biết rõ đường dẫn đến tập tin đó trên ổ đĩa cứng. Và phải nhớ tập tin có tên gọi 'Photo of Mary.jpg' trong Windows có thể mang tên photoo~1.jpg trong DOS. Bạn phải khởi động máy từ đĩa mềm khởi động để thực hiện công việc tương tự trong Windows Me. Nếu không có đĩa khởi động, bạn chọn Start.Settings.Control Panel, nhấn đúp Add/Remove Programs.Startup Disk và sau đó làm theo các nhắc nhở (phải có sẵn một đĩa mềm trống và đã được format). Nếu khởi động lại máy tính bằng đĩa khởi động, bạn sẽ thấy xuất hiện dấu nhắc DOS để có thể tiến hành xóa tập tin từ đó.

Một trở ngại là bạn không thể thoát ra DOS khi đang dùng Windows 2000 hoặc XP, cho nên phải cố xóa tập tin đó trong Safe Mode: Bạn chọn Start.Turn Off Computer.Restart. Trong quá trình khởi động lại này và ngay trước khi nạp Windows - bạn ấn <F8> (cần chú ý để chọn đúng thời điểm). Chọn Safe Mode, và sau đó tiến hành xóa tập tin.

Nếu biện pháp này không thành công, bạn đến địa chỉ find.pcworld.com/40568 để tải xuống phần mềm GiPo@MoveOnBoot của Gibin Software House. Chương trình miễn phí này cho phép bạn xác định những tập tin sẽ được sao chép, di chuyển hoặc xóa ở lần khởi động kế tiếp - trước khi nạp Windows.

Loại bỏ khởi động kép

Tôi đang dùng một hệ thống khởi động kép với Windows XP và Windows 98. Tuy nhiên tôi không muốn chạy Windows 98 nữa. Phải thực hiện những bước nào để loại bỏ khởi động kép?

Để tiêu diệt menu 'Please select the operating system...' xuất hiện mỗi khi khởi động, bạn nạp Windows XP, nhấn nút Start, nhấn phải My Computer, và chọn Properties.Advanced. Chọn nút Settings bên dưới 'Startup and Recovery'.

Nếu cài đặt XP không được liệt kê là 'Default operating system', bạn chọn nó từ menu thả xuống, nhấn OK hai lần, và khởi động lại. Quay về 'Startup and Recovery', và nhấn nút Edit để mở tập tin boot.ini trong Notepad. Xóa dòng cuối của tập tin (xem hình 2); đó phải là tùy chọn không cần đến. Lưu lại tập tin, ra khỏi Notepad, nhấn OK hai lần, và khởi động lại. XP sẽ được nạp mà không xuất hiện menu nào cả. Nếu gặp trục trặc, bạn dùng System Restore để quay lại trạng thái cũ, và thử lại lần nữa.

Nếu có phần mềm phân vùng như PartitionMagic của Synantec chẳng hạn, có thể bạn muốn xóa phân vùng Windows 98 và định lại kích thước phân vùng Windows XP. Đừng bận tâm đến chuyện đó, bạn có thể dùng phân vùng Win 98 để lưu giữ các bản sao lưu hoặc cho một số mục đích khác.

Xuân Cường
PC World