5 cách sử dụng Bootable Linux Live CD

Quản trị mạng – Gần 20 năm kể từ khi Linux xuất hiện trên thế giới, một hệ điều hành miễn phí sử dụng cho toàn bộ người dùng, người dùng có thể thay đổi nếu thích, và hệ điều hành này ngày càng được sử dụng cho nhiều lĩnh vực. Ngày nay, một số lượng lớn các máy chủ Linux phục vụ cho các website và các ứng dụng, bên cạnh đó là một số phiên bản thân thiện người dùng của Linux chạy trên các máy tính PC, netbook và thậm chí Android và các điện thoại WebOS.

Một cách cực kỳ hữu dụng mà Linux đã kịp thích nghi với các nhu cầu của người dùng máy tính hiện đại là "live CD", một phiên bản hệ điều hành có thể được khởi động từ một đĩa CD (hoặc DVD hay thiết bị lưu trữ USB) mà không cần phải cài đặt thực sự vào ổ cứng của máy tính. Với những bộ nhớ RAM cỡ lớn và các CPU tốc độ cao ngày nay, bên cạnh đó là các yêu cầu về hệ thống nói chung của Linux cũng thấp hơn so với Windows và Mac OS X, điều đó đã khiến cho việc chạy các phiên bản live CD của Linux nổi bật hơn cả.

Các đĩa Live cho phép bạn có thể thay đổi nhanh trạng thái nguyên bản của máy tính mà bạn đang làm việc – không cần cài đặt hệ điều hành và bất kỳ phần mềm nào. Có nhiều lý do bạn có thể muốn thực hiện điều này. Rõ ràng nhất là bạn có thể thực hiện test phiên bản mới hoặc các phân phối (distribution) khác của Linux trước khi triển khai, để từ đó có thể phát hiện những phần mềm nào không tương thích hoặc phần cứng nào không được hỗ trợ sau khi cài đặt. Thậm chí nếu doanh nghiệp của bạn khôn có kế hoạch triển khai Linux làm hệ điều hành cho các máy trạm và máy chủ, thì vẫn có rất nhiều lý do tốt khiến bạn cần có một hoặc hai live Linux CD trong tay.

Live CD quả là tuyệt vời cho việc chuẩn đoán hệ thống và khôi phục khi thảm họa xảy ra; chúng cũng rất hữu dụng cho việc bảo vệ hoặc test mạng. Và với các “chiến binh trên đường”, khả năng khởi động một hệ điều hành tùy chỉnh và thân thiện trên bất cứ máy tính nào, bất cứ đâu trên thế giới, đã làm cho nó có sức hấp dẫn thực sự - như các phân phối live đặc biệt được thiết kế để cung cấp sự bảo mật và tình trạng nặc danh cho các nhân viên làm việc lưu động và cần truyền thông với các dữ liệu nhạy cảm.

Các Live disc chỉ có ở dạng “read-only” (chỉ đọc), điều đó có nghĩa rằng chúng khá an toàn, malware sẽ không thể thực hiện bất cứ thay đổi nào với hệ điều hành lõi. Nếu bị tiêm nhiễm, nó sẽ biến mất ngay khi bạn khởi động lại.

Đây là 5 cách sử dụng live Linux trong doanh nghiệp của bạn, cũng như chỉ ra hướng phù hợp nhất cho các distribution trong từng nhiệm vụ cụ thể.

1. Test-drive Linux

Qua nhiều năm, Linux đã phát triển từ những nghi ngờ về khả năng sử dụng thành một hệ điều hành desktop khá dễ hiểu. Với các công cụ chất lượng chuyên nghiệp phục vụ cho công việc như OpenOffice.org cho việc tạo tài liệu, các trang bảng tính và trình diễn, GIMP cho việc chỉnh sửa ảnh, cũng như các phiên bản ứng dụng thân thiện khác như Firefox, Thunderbird, Adobe Reader và Flash, hầu hết các nhiệm vụ doanh nghiệp nói chung đều có thể được thực hiện khá dễ dàng trên hệ thống Linux.

Bạn có thể thấy cách Linux đã kịp thích nghi như thế nào với doanh nghiệp của bạn bằng cách chạy một vài phân phối desktop phổ biến nhất từ một live CD. Có lẽ hệ thống desktop thân thiện người dùng nhất có sẵn lúc này chính là Ubuntu, một sản phẩm gồm có mọi ứng dụng mà người dùng thường yêu cầu, từ các ứng dụng doanh nghiệp đến các chương trình chỉnh sửa đa nhiệm, thiết kế web, chạy cơ sở dữ liệu, phục vụ các website và chat trực tuyến.

2. Khôi phục phần cứng cũ

Linux nói chung có các yêu cầu về hệ thống thấp hơn so với các hệ điều hành đương thời khác, tuy nhiên có một số phân phối được thiết kế đặc biệt để có thể tận dụng được các phần cứng máy tính cũ, thậm chí rất cũ, cho phép bạn có thể kéo dài tuổi thọ cho một số hệ thống mà có lẽ ra nó đã phải cho nghỉ hưu nếu sử dụng các hệ điều hành khác.

Cả Damn Small Linux (DSL) và Puppy Linux đều được thiết kế cho các hệ thống cũ, chỉ yêu cầu cấu hình CPU Pentium 486 hoặc tương đương, 128MB RAM. DSL thậm chí có thể hoạt động với 64MB RAM. Cả hai đều sử dụng một giao diện người dùng khá đơn giản, phù hợp với các nhiệm vụ như gửi và nhận email, tạo tài liệu và lướt web – bên cạnh đó là một số nhiệm vụ quản trị cơ bản.

3. Bảo mật mạng

Linux hiện là một trong những hệ điều hành an toàn nhất, vì nó được thiết kế từ thời điểm hệ thống kết nối Internet. Việc chạy từ một live CD làm cho nó trở nên an toàn hơn cả, vì người dùng không thể thay đổi disk image. Một vài phân phối khác có thể tận dụng sự bảo mật vốn có của live CD để biến các thiết bị máy tính cũ thành các gateway bảo mật an toàn cho mạng của bạn.

Zeroshell có thể được cài đặt trên bất cứ PC nào với bộ xử lý 233-MHz, 96MB RAM để biến nó thành một gateway router và firewallvới đầy đủ tính năng. Tất cả các tính năng tiên tiến mà bạn mong đợi từ một gateway hiện đại đều có ở nó, gồm có khả năng nhận thực qua RADIUS server, kiểm tra chất lượng dịch vụ, tạo lưu lượng, VPN và khả năng làm việc như một 802.11a/b/g router trên các máy tính có card không dây thích hợp.

4. Khôi phục hệ thống lỗi và các file bị mất

Khi Windows lỗi trong quá trình khởi động, các chuyên gia CNTT có thể sử dụng các live Linux CD trong trường hợp này. Dù vấn đề là một hệ điều hành bị lỗi hay ổ cứng bị lỗi, bạn cũng đều có thể khởi động Linux từ ổ CD, khi đó bạn có thể đọc và copy các file, chạy các chuẩn đoán lỗi và thực hiện một số nhiệm vụ bảo trì giống như phân vùng ổ đĩa.

Hầu hết các phân phối Linux đều có một thứ hạng nào đó trong số các công cụ khôi phục và chuẩn đoán, phân phối đặc biệt giống như Ultimate Boot CD (UBCD) được thiết kế để chạy từ các đĩa rất lý tưởng cho việc giải quyết các vấn đề mang tính kỹ thuật.

UBCD là một đĩa khôi phục đa năng, gồm có hơn 100 công cụ cho việc thực hiện các phân tích chuyên sâu (tới từng sector) bề mặt vật lý đĩa cứng, khôi phục các file bị hỏng hoặc bị xóa, xây dựng lại bảng file, kiểm tra các lỗi boot-sector và ...

5. Làm việc nặc danh

Có thể biến đổi bất cứ máy tính nào thành một cỗ máy bảo mật ấn tượng bằng cách sử dụng phân phối CD chẳng hạn như TAILS, The (Amnesic) Incognito Live System. Với TAILS, bạn có thể lướt web đúng theo cách riêng tư – tất cả các lưu lượng gửi đi đều được phân tích bằng dịch vụ Tor, một dịch vụ sẽ gửi các gói dữ liệu của bạn qua các máy chủ ngẫu nhiên trên khắp thế giới trước khi phân phối chúng đến đích.

Thêm vào đó, phần mềm có TAILS được cấu hình riêng tư mặc định: Firefox được vô hiệu hóa các thành phần như JavaScript và cookies; e-mail client, Claws, gồm có mã hóa GnuPG tích hợp; Pidgin IM client được cấu hình thư tín Off-the-Record, cấu hình cho phép mã hóa và bóc tách các thông tin nhận dạng ra khỏi các thông báo của bạn; và hơn thế nữa. Do có thể khởi động từ một Live CD nên hệ thống sẽ không lưu các thông tin trên máy host, khi bạn lấy đĩa ra khỏi máy tính, tất cả các dấu vết về các hành động của bạn sẽ biến mất.

Tìm thêm các phân phối live Linux khác

Những giới thiệu này chỉ mới đụng chạm tới phần bề mặc của các hệ thống Linux có sẵn có thể chạy từ một live CD -- mục "danh sách Live CD" trên Wikipedia có đưa ra 100 phiên bản Linux khác với các live CD, cũng như các CD dựa trên các hệ điều hành khác như BSD, Solaris và thậm chí Windows. Nếu bạn có một phiên bản Linux được ưa thích, hãy kiểm tra danh sách – khi đó bạn sẽ tìm ra cơ hội có thể chạy từ một live CD, với tất cả các ưu điểm về bảo mật và khả năng di động được ngụ ý.