Những điều bạn cần biết về hố đen bí ẩn ở Ấn Độ Dương

"Hố đen" này lần đầu tiên được nhà địa vật lý người Hà Lan Felix Andries Vening Meinesz phát hiện vào năm 1948 và cho đến nay vẫn là một bí ẩn. Dưới đây là mọi điều bạn cần biết về bí ẩn "hố đen" ở Ấn Độ Dương.

Giải mã bí ẩn "hố trọng lực" ở Ấn Độ Dương

Các nhà khoa học cuối cùng đã giải thích được một bí ẩn lâu đời được gọi là Vùng trũng Geoid Ấn Độ Dương (IOGL) - một vùng trũng lớn trong trường hấp dẫn của Trái Đất, nằm ở phía nam tiểu lục địa Ấn Độ.

Được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1948 bởi nhà địa vật lý người Hà Lan Felix Andries Vening Meinesz, khu vực này đã khiến các nhà nghiên cứu bối rối vì lực hấp dẫn ở đây yếu hơn đáng kể, và mực nước biển sẽ thấp hơn khoảng 106 mét (328 feet) so với mực nước biển trung bình toàn cầu nếu không bị ảnh hưởng bởi dòng chảy và thủy triều.

Lời giải thích mới này đến từ các mô phỏng địa động lực học do các nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Ấn Độ (IISc), Bengaluru, phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Địa chất Đức GFZ thực hiện.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng 19 mô hình đối lưu manti để mô phỏng chuyển động của các mảng kiến tạo và động lực học sâu của Trái Đất trong 140 triệu năm qua.

Họ kết luận rằng hiện tượng bất thường này là do các cột magma mật độ thấp bốc lên từ Tỉnh Tốc độ Cắt Thấp Lớn Châu Phi (LLSVP) - một cấu trúc khổng lồ nằm sâu trong lớp manti của Trái Đất.

Những luồng khí này có thể được kích hoạt bởi các mảng hút chìm cổ đại từ đại dương Tethys, (nay đã biến mất) từng nằm giữa Ấn Độ và Châu Á.

Khi Ấn Độ trôi dạt về phía bắc và va chạm với Châu Á, các dịch chuyển địa chất đã làm xáo trộn những vật liệu lớp phủ, dẫn đến sự trào lên của magma nóng, nổi bên dưới Ấn Độ Dương.

Sự trào lên này làm giảm khối lượng tổng thể của khu vực, dẫn đến giảm cường độ hấp dẫn cục bộ, hình thành nên vùng trũng geoid quan sát được.

Vùng trũng Geoid Ấn Độ Dương có quy mô và độ sâu độc đáo, trọng lực dị thường lớn nhất và sâu nhất được biết đến trên Trái Đất - và đã tồn tại ít nhất 20 triệu năm.

Mặc dù các vùng trượt thấp tương tự tồn tại dưới Thái Bình Dương, nhưng không có vùng nào tạo ra dị thường geoid có cường độ này, khiến IOGL vừa là một điều kỳ lạ khoa học vừa là một manh mối quan trọng về cách động lực lớp phủ ảnh hưởng đến bề mặt Trái Đất.

Bước đột phá này có ý nghĩa quan trọng đối với việc tìm hiểu không chỉ các biến đổi trọng lực mà còn cả đối lưu lớp phủ, kiến tạo mảng và lịch sử nhiệt bên trong Trái Đất.

Mặc dù nghiên cứu đưa ra một lý thuyết hợp lí, đáng tin cậy nhưng các nhà khoa học lưu ý rằng đây không phải là câu trả lời chắc chắn và cần nghiên cứu thêm để hiểu đầy đủ lý do tại sao những hiện tượng bất thường như vậy lại hiếm gặp trên toàn cầu.

Những thực tế cần biết về hố trọng lực ở Ấn Độ Dương

• Có nhiều  "hố trọng lực" mật độ thấp trên khắp hành tinh, nhưng vùng trũng geoid Ấn Độ Dương (IOGL) là vùng trũng sâu nhất - trải rộng 1,2 triệu dặm vuông ngay ngoài khơi bờ biển phía nam Ấn Độ và gây ra mực nước biển thấp 328 feet.
• Một nghiên cứu được thực hiện vào tháng 5 năm 2023 bởi các nhà khoa học tại Viện Khoa học Ấn Độ và Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Địa chất Đức GFZ cho thấy rằng các luồng manti, tương tự như các khối trong manti của Trái Đất tạo ra núi lửa, có thể là nguyên nhân gây ra IOGL.
• Các nhà nghiên cứu đã chạy 19 mô phỏng bằng siêu máy tính để tái tạo sự hình thành địa chấn của Trái Đất có niên đại 140 triệu năm, sáu trong số đó dẫn đến sự hình thành IOGL và tất cả đều cho thấy các luồng magma tồn tại bên trong manti.
• Theo đồng tác giả của nghiên cứu, Attreyee Ghosh, những luồng này được hình thành do sự trôi dạt và cuối cùng là va chạm của tiểu lục địa Ấn Độ với châu Á 40 triệu năm trước.
• Nhóm nghiên cứu ước tính rằng vùng trũng geoid này được hình thành cách đây khoảng 20 triệu năm