Những dân tộc cổ đại có dấu ấn văn hóa tạo nên thế giới

Những dân tộc cổ đại có thể đã bị lãng quyên nhưng dấu ấn văn hóa của họ vẫn âm thầm tồn tại, định hình nên thế giới ngày nay. Dưới đây là những dân tộc cổ đại như thế!

Người Etruscan – Những kiến ​​trúc sư ẩn mình của Rome

Khi nghĩ về nước Ý cổ đại, Rome xuất hiện đầu tiên. Nhưng trước khi người La Mã xây dựng đế chế của mình, đã có người Etruscan - một nền văn minh bí ẩn thịnh vượng ở miền trung nước Ý từ khoảng năm 900 đến năm 300 trước Công nguyên. Họ không chỉ là hàng xóm của Rome thời kỳ đầu; họ là những người thầy, người đi đầu xu hướng, và đôi khi là những đối thủ đáng gờm.

Người Etruscan đã giới thiệu cho Rome những quy hoạch đô thị tinh vi, kỹ thuật tiên tiến và các nghi lễ tôn giáo mà sau này định hình xã hội La Mã. Đường sá, hệ thống thoát nước, thậm chí cả cổng khải hoàn mang tính biểu tượng có lẽ đều có nguồn gốc từ Etruscan.

Ảnh hưởng của họ vượt ra ngoài cơ sở hạ tầng. Những biểu tượng quyền lực như bó fasces - một bó gậy có gắn rìu - có nguồn gốc từ người Etruscan và sau này trở thành biểu tượng của quyền lực La Mã cũng như biểu tượng học phương Tây. Mặc dù dần dần bị Rome "hấp thụ", nghệ thuật, ngôn ngữ và các nghi lễ tôn giáo của họ vẫn còn tồn tại như những tiếng vọng trên tường của các đền thờ La Mã & bích họa lăng mộ. Về cơ bản, người Etruscan đã âm thầm đặt nền móng cho một trong những nền văn minh nổi tiếng nhất của lịch sử thế giới, ngay cả khi hầu hết mọi người ngày nay không nhận ra tên của họ.

Người Sogdian – Những thương gia đã kết nối thế giới

Trước khi thương mại toàn cầu có các từ viết tắt như WTO hay NAFTA, đã có người Sogdian - tầng lớp doanh nhân đầu tiên của Trung Á. Phát triển thịnh vượng từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ thứ 10, những thương gia nói tiếng Ba Tư này đã biến Con đường tơ lụa thành siêu xa lộ của thế giới cổ đại. Từ Trung Quốc đến Byzantium, các đoàn lữ hành của họ mang theo lụa, gia vị, đồ thủy tinh và tin đồn với hiệu quả ngang nhau.

Họ không chinh phục bằng kiếm mà bằng hợp đồng, trở thành những người trung gian không thể thiếu giữa Đông và Tây. Các thành phố Sogdian như Samarkand và Bukhara đã trở thành nơi giao thoa văn hóa quốc tế từ rất lâu trước khi thuật ngữ này ra đời. Thông qua mạng lưới Sogdian, Phật giáo lan truyền từ Ấn Độ sang Trung Quốc, và sau đó, Ma Ni giáo và Hồi giáo cũng đi theo những con đường tương tự. Ngôn ngữ của họ thậm chí còn trở thành ngôn ngữ thương mại không chính thức trên khắp Trung Á.

Cuối cùng, người Sogdian bị các đế chế lớn hơn sáp nhập, các thành phố của họ dần chìm vào bụi bặm và trở thành huyền thoại. Nhưng tinh thần giao lưu văn hóa của họ đã đặt nền móng cho kinh tế toàn cầu hóa.

Người Minoan – Những người đi biển đã dạy Châu Âu biết mơ ước

Trước khi Hy Lạp ban tặng cho chúng ta các vị thần và hình học, đảo Crete đã là quê hương của người Minoan—một nền văn minh tiên tiến đến mức khiến những người hàng xóm thời kỳ đồ đồng của nó trông có vẻ nguyên thủy.

Phát triển thịnh vượng từ năm 2000 đến 1400 TCN, người Minoan đã xây dựng những cung điện rộng lớn với hệ thống ống nước, kiến ​​trúc nhiều tầng và những bức bích họa sống động đến mức chúng vẫn còn rõ nét cho đến ngày nay. Trung tâm cung điện của họ tại Knossos không chỉ là một thành phố—mà còn là một kiệt tác kiến ​​trúc, hoàn chỉnh với các kho chứa, xưởng và hành lang quanh co có thể đã truyền cảm hứng cho huyền thoại về mê cung của Minotaur.

Nhưng thiên tài thực sự của họ nằm ở biển. Người Minoan cai trị biển Aegean thông qua thương mại hơn là chiến tranh, trao đổi dầu ô liu, rượu vang và đồ gốm qua Địa Trung Hải. Những con tàu của họ trở thành những sứ giả văn hóa nổi, truyền bá những ý tưởng sau này sẽ định hình thế giới Hy Lạp—từ phong cách nghệ thuật đến hàng hải. Ngay cả từ "Châu Âu" cũng thường gắn liền với thần thoại của họ. Sau đó, vào khoảng năm 1450 TCN, một vụ phun trào núi lửa thảm khốc—có thể là Thera (nay là Santorini)—đã tàn phá xã hội của họ, dẫn đến sự suy tàn. Tuy nhiên, dư âm sự tinh tế của họ vẫn còn tồn tại, gieo mầm cho nền tảng của nền văn minh châu Âu.

Người Olmec – Nền văn minh khai sinh ra nền văn minh ở Châu Mỹ

Trước khi người Maya xây dựng đền thờ hoặc người Aztec hiến tế kẻ thù, đã có người Olmec - "nền văn hóa mẹ" bí ẩn của Trung Mỹ. Phát triển thịnh vượng dọc theo Bờ biển Vịnh Mexico ngày nay vào khoảng năm 1200 đến 400 trước Công nguyên, người Olmec đã có "nền văn minh tiên tiến" trước khi nó nguội lạnh.

Họ xây dựng các thành phố với các trung tâm nghi lễ, hệ thống phân cấp phức tạp và nổi tiếng nhất là những chiếc đầu đá khổng lồ vẫn còn làm đau đầu các nhà khảo cổ học. Nhiều trong số chúng nặng hàng chục tấn và có thể tượng trưng cho những người cai trị hoặc vận động viên thời cổ đại. Người Olmec cũng tiên phong trong đổi mới, trở thành nền tảng văn hóa trên khắp Trung Mỹ. Họ có thể đã phát triển một hệ thống chữ viết sơ khai, sử dụng lịch phức tạp và chơi phiên bản đầu tiên của trò chơi bóng Trung Mỹ - một sự pha trộn nghi lễ giữa chính trị, tôn giáo và thể thao.

Ảnh hưởng của họ lan rộng khắp nơi, định hình nên các nền văn minh Maya, Zapotec và Aztec sau này. Mặc dù đã biến mất hơn hai thiên niên kỷ trước, người Olmec đã để lại một di sản được khắc trên đá bazan, gắn liền với tín ngưỡng. Mỗi kim tự tháp, mỗi chữ tượng hình và mỗi quả bóng cao su "nảy" qua lịch sử Trung Mỹ đều mang theo tiếng vang của những người đã khởi đầu tất cả này.

Người Scythia – Những chú ngựa xăm mình - Chúa tể thảo nguyên

Nếu Attila the Hun là "sấm sét", thì người Scythia là "cơn bão" đã đến trước đó. Rất lâu trước khi người Mông Cổ tràn qua châu Á, người Scythia đã thống trị thảo nguyên Á-Âu rộng lớn vào khoảng năm 900 đến năm 200 trước Công nguyên với sự duyên dáng chết người. Họ là những người du mục - cung thủ, kỵ binh và nghệ sĩ - coi chiến tranh vừa là nghệ thuật sinh tồn vừa là nghệ thuật trình diễn.

Herodotus mô tả họ là những chiến binh hung dữ uống máu kẻ thù, mặc dù điều đó có lẽ chỉ là huyền thoại hơn là sự thật. Trên thực tế, họ là những xã hội tinh vi, di động, thành thạo chiến đấu trên lưng ngựa trước những người khác hàng thế kỷ. Những hiện vật bằng vàng của họ - đồ trang sức và vũ khí được chế tác tinh xảo - tiết lộ một dân tộc bị ám ảnh bởi cái đẹp cũng như chiến trận. Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra xác ướp người Scythia được trang trí bằng những hình xăm công phu trông mà tới nay vẫn không hề lạc lõng.

Văn hóa cưỡi ngựa của họ lan rộng về phía tây vào châu Âu và về phía đông vào Trung Quốc, ảnh hưởng đến chiến tranh, nghệ thuật, và thậm chí cả thời trang. Cuối cùng, họ biến mất vào dòng xoáy của lịch sử, bị cuốn vào những đế chế mà họ từng khiếp sợ. Nhưng tinh thần bất khuất của họ - táo bạo, tự do và hoang dã - vẫn phi nước đại qua từng câu chuyện về người chiến binh lang thang.