Ai mới thực sự là người phát minh ra máy tính cá nhân?

Tập đoàn IBM sẽ tổ chức lễ kỉ niệm 100 năm thành lập vào năm nay. Và để làm điều đó, IBM đã tung ra một video diễn thuyết nói về lịch sử phát triển của công ty trong đó có chứa một thông tin gây tranh cãi rằng IBM đã tạo ra các máy tính cá nhân.

"Đó là một bước đột phá đáng chú ý, không phải là về con chip hay một thứ nào khác, mà nó là sự tích hợp những thứ đó", Bernie Meyerson, phó chủ tịch (VP) phụ trách kĩ thuật của IBM giải thích. "Điều mà IBM làm ra đã thay đổi lịch sử và một thứ mà tất cả chúng ta đều đã quen thuộc, chúng tôi đã phát minh ra máy tính cá nhân."

Đó là lời trích dẫn đầy đủ. Rõ ràng là Meyerson không có thời gian để nói về thêm nhiều về khẳng định này, và do đó bài diễn thuyết nhanh chóng chuyển sang đề tài nhắc lại các sản phẩm liên quan của IBM như máy đánh chữ, thẻ từ và mã vạch. Thông tin không rõ ràng về máy tính cá nhân đã nhận được sự chú ý của nhà báo công nghệ Robert X. Cringley và một đội quân các blogger công nghệ.

"IBM không phát minh ra máy tính cá nhân nhưng họ lại không biết điều đó," Cringley viết trên tiêu đề blog của ông. "Ngộ nhận này không thể không bị trừng phạt. Trong số các sự kiện quan trọng của IBM ngài giám đốc đã hoàn toàn quên đề cập đến việc công ty đã giúp đỡ cho Đức Quốc Xã trước đây".

Vậy sự thực về việc IBM phát minh ra máy tính cá nhân là như thế nào?

Chỉ đúng trong ngữ cảnh nhất định

Đó là trích dẫn cuối cùng đề cập đến những tiết lộ có trong cuốn sách IBM và Holocaust của Edwin Black. Nhưng chúng ta sẽ tập trung hơn vào câu hỏi. Ai đã thực sự phát minh ra máy tính? Câu trả lời tốt nhất đã được tìm thấy trong nghiên cứu Lịch sử máy tính hiện đại của giáo sư Paul E. Cerruzi's.

Henry Edward Roberts, người đã thiết kế máy tính Altair 8800, "xứng đáng là người phát minh ra máy tính cá nhân," Cerruzi khẳng định. "Mặc dù phát minh của Roberts chỉ có ý nghĩa trong bối cảnh trước đấy nhưng ông thực sự xứng đáng với danh hiệu đó".

Nhưng cuốn sách của Cerruzi cũng khám phá về một chủ đề quan trọng khác được đề xuất theo nhận xét của ông. Máy tính cũng giống như hầu hết tất cả những thành tựu quan trọng khác đã được phát minh bởi rất nhiều người. Hãy theo dõi các câu chuyện trong từng chương của cuốn sách về máy tính cá nhân để cảm nhận được sự phức tạp mà thiết bị này đã được tạo ra.

Spacewar và PDP-10

"Dù sẵn sàng hay không thì máy tính cũng đang tiếp cận với mọi người", Stewart Brand đã viết trong cuốn Rolling Stone vào năm 1972. "Đó là một thông tin tốt". Brand đã viết những nhận xét rất dài sau khi xem các nhân viên kĩ thuật của phòng thí nghiêm trí thông minh nhân tạo tại Stanford chơi trò Spacewar trên máy tính PDP-10 của Digital Equipment Corporation.

PDP-10 là một cỗ máy lớn có giá khoảng 500.000 USD. Đây là thiết bị được sử dụng cho ARPANET, tiền thân của Internet hiện đại.

PDP-10 cũng đã làm được rất nhiều so với các cỗ máy trước đó nếu xét về mặt tiện lợi và chi phí. Và nhờ vào sự đổi mới của hệ thống đa nhiệm chia sẻ thời gian (tính bằng micro giây) cho phép hàng trăm lập trình viên có thể sử dụng chung một hệ thống lớn một cách đồng thời. PDP đã tạo ra một trải nghiệm mới.

"Trong tất cả các hệ thống chia sẻ thời gian đầu tiên, PDP-10 tạo ra một phân vùng ảo để mỗi người dùng có thể sử dụng được đầy đủ nguồn tài nguyên của máy tính" Cerruzi viết. "Phân vùng ảo đó đã tạo ra mô hình của điện toán.”

Ngoài ra, hệ điều hành TOPS-10 của máy tính còn cho phép người dùng thực hiện lưu trữ dữ liệu trên thiết bị đầu cuối. Điều này cũng mang lại cho các lập trình viên "phân vùng ảo” mà họ kiểm soát cá trên máy tính.

Máy tính bỏ túi

Các thiết bị tính toán cầm tay đầu những năm 70 cũng làm cho sự xuất hiện máy tính cá nhân được hiện thực hơn. Chúng sử dụng các vi mạch tích hợp tinh vi. Thời kì đầu, các máy tính bỏ túi của Hewlett-Packard và Olivetti có giá tương ứng dưới 5.000 USD và 3.000 USD. Công ty Bowmar đã làm rung chuyển thị trường Giáng sinh 1971 với Bowmar Brain có giá chỉ 250 USD.

Từ thời điểm này trở đi, máy tính bỏ túi có giá rẻ hơn và mạnh hơn. Chúng có giá 50 USD vào năm 1976. Những loại đắt hơn có thể thực hiện các phép tính như: logarit và lượng giác phức tạp. "Trong vòng vài năm chúng đã được đặt trên kệ máy tính cơ khí của bảo tàng" Cerruzi viết.

Máy tính bỏ túi cũng có thể lập trình được. Trong những năm 70, tôi nhớ rằng cha của tôi (tác giả bài viết), một kỹ sư điện, đã mua một thiết bị tương đối đắt tiền mà nếu bạn nhập vào một cách chính xác các con số, các chữ hay các lệnh nhập thì bạn có thể chơi được một trò chơi đơn giản. Điều tôi đã không nhận ra vào thời điểm đó là tôi đã viết một chương trình máy tính. Không may là các mã này không thể được biên dịch và do đó chúng cần phải được tạo lại mỗi khi tôi muốn chơi.

Máy tính bỏ túi cũng có nhiều người sử dụng như PC. Cerruzi nhận thấy rằng: "Số người sử dụng gia tăng khi giá của máy tính bỏ túi giảm xuống, đó là dấu hiệu đầu tiên cho thấy máy tính cá nhân là một hiện tượng hàng loạt".

Vi xử lý

Đó là việc tạo ra một thiết bị tích hợp mang tất cả các chức năng của đơn vị xử lý trung tâm của máy vi tính (CPU) vào một con chip duy nhất. Mười năm trước khi phát minh ra máy tính, một người sáng lập của Intel nhận thấy sự cải tiến đến từ việc dồn nhiều bảng mạch vào cùng một mạch tích hợp duy nhất.

Intel đã đi tiên phong với vi xử lí của mình cho một công ty máy tính Nhật Bản. Công ty đã giao trọng trách này cho Marcian E. Hoff. Lấy cảm hứng từ PDP-8, một "máy tính mini", Hoff thấy rằng làm việc với ít các con chíp thì sẽ tốt hơn. Các tiến trình con sẽ thực hiện các nhiệm vụ (ROM, RAM, I / O) và đưa lại chương trình chính. Hoff, Stanley Mazor và Federico Faggin của Intel đã được nhân chứng nhận "Bộ nhớ hệ thống cho một máy tính số đa chíp" (Memory System for a Multi-Chip Digital Computer) cho sáng chế này.

Hiện tại thì tất cả các khả năng và khái niệm đã được thiết lập rõ ràng. Altair có hai người tiền nhiệm. Năm 1973, Thi T. Truong, một doanh nhân Pháp, đã công bố MICRAL với giá 2000 USD. Nhưng công ty của ông chưa hề thấy tiềm năng thương mại cho thiết bị này, và bán nó chủ yếu cho mục đích công nghiệp.

Intel cũng cung cấp phần mềm để viết các đoạn mã mới cho vi xử lý của mình. Công ty đã thuê một giáo viên California, GaryKilldall để viết ngôn ngữ PL/M cho hệ thống Intellec-8 Development. Với điều này, Intel "đã thực sự phát minh ra một máy tính cá nhân" Cerruzi viết. "Nhưng công ty đã không hề nhận ra điều đó."

Những người nghiệp dư cũng đã tạo ra hệ thống "home brew" trên các máy nhỏ hơn. Chúng có những cái tên như Mark-8 and TV-Typewriter. Cùng lúc đó, Hewlett-Packard đã cho ra một máy tính bỏ túi lập trình. Chính trong bối cảnh này, Altair 8800 đã xuất hiện.

Rẻ hơn 400 USD

Ngày nay, thật khó để tưởng tượng rằng Altair 8800 chính là PC đầu tiên. Chiếc máy không hề có bàn phím, màn hình và bị mất dữ liệu khi bạn tắt nó đi. Nhưng khi Altair được quảng cáo trên ấn bản tháng Giêng năm 1975 của Popular Electronics thì một lượng lớn độc giả nhanh chóng nhận thấy rằng họ có thể thích ứng được với thiết bị này cho nhu cầu của họ. Bộ vi xử lý 8080 của Intel có thể xác định nhiều bộ nhớ hơn so với phiên bản trước đó và cũng cho phép hoạt động nhiều tiến trình con hơn. Altair cũng đã cung cấp một "băng thông mở" kích hoạt cho người dùng để kết nối với lưu trữ, hiển thị video và các thiết bị khác.

Chiếc PC đầu tiên trên thế giới?

Sự kết thúc của câu chuyện Altair được nhiều người biết đến. Mặc dù các nhà phê bình đã nhận định về ngôn ngữ lập trình BASIC như là một "ngôn ngữ đồ chơi" khi mà nó tạo ra hành động lập trình xấu (nhờ lệnh GOTO), Roberts đã chọn BASIC vì tính đơn giản của nó. Hai sinh viên tại Trung tâm Điện toán của Harvard đã viết một phiên bản của BASIC trên PDP-10, sử dụng kỹ thuật viết cho Intel 8080.

Một trong số đó chính là William Gates, người mà sau này đã lập nên Microsoft để tạo ra phần mềm cho cuộc cách mạng Altair. Điều này bao gồm một phiên bản của BASIC cho một cỗ máy tốt hơn, nó đã sớm được ứng dụng vào Apple I.

Sự tham gia của IBM

Cuối cùng, IBM cũng đã tham gia vào thị trường máy tính bùng nổ. Máy tính cá nhân của công ty đã được tung ra vào năm 1981, và IBM nhanh chóng xua tan đi ý nghĩ rằng kích thước lớn ngăn cản tới sự đổi mới. Các máy tính IBM có thể được mua với các phần mềm xử lý văn bản và chương trình bảng tính rất nhanh của họ là Lotus 1-2-3.

"Sự kết hợp của máy tính IBM và Lotus 1-2-3 đã giúp IBM vượt qua Apple về doanh số bán hàng và xua tan đi bất cứ nghi ngờ về việc IBM là một đối thủ lớn trong thị trường của máy tính lớn (mainframe) và máy tính mini" Cerruzi nhận xét.

Nhưng hãy quay trở lại với câu hỏi ban đầu: Ai đã phát minh ra máy tính? Câu trả lời là Ed Roberts nhưng cũng có thể là nhiều người khác. Ở một góc nhìn nào đó, chính những người đã "chơi" Spacewar và các lập trình viên đã tạo nên hệ thống time sharing đã khai sinh ra thị trường PC. Máy tính đã được thúc đẩy bởi người tiêu dùng trong thời đại của máy tính bỏ túi vào những năm 1970, bộ vi xử lý Intel cũng đã làm điều tương tự.

Và khi Roberts xây dựng nên Altair 8800, nó đã được những người sử dụng chứng minh khả năng. Các nhà phát triển phần mềm và phần cứng đã mở rộng thêm tiềm năng của máy.

Trong mọi trường hợp, nếu bạn hiẻu bình luận của BernieMeyerson theo nghĩa đen thì ông ấy vẫn đúng. Sau tất cả, IBM đã phát minh ra máy tính IBM. Nhưng nên có một cái nhìn sâu hơn vào nhận xét của ông ấy. "Chúng tôi", đó là tất cả những người đã tham gia vào việc phát minh ra máy tính cá nhân. PC thực sự là "một bước đột phá đáng chú ý, không phải là về con chip hay một thứ nào khác mà nó là một sự tích hợp toàn bộ”.