Android không hề miễn phí?

Và việc mua lại Motorola Mobility sẽ khiến Google trở nên giống Apple hơn.

CEO Steve Ballmer của Microsoft luôn đưa ra những dự đoán không chính xác về các sản phẩm của đối thủ, và khi ông chê bai chiến lược Android của Google hồi năm ngoái, ông lại 1 lần nữa nhận được vô vàn lời phản đối.

Rõ ràng rằng khi đó Android đang vượt mặt Microsoft và thậm chí còn đang đe dọa ngôi vua của Apple. (Thậm chí Android đã vượt qua Apple trong thị phần hệ điều hành di động hồi tháng 3 năm nay). Microsoft và Google đều có vai trò giống nhau trong làng điện thoại: Họ tạo ra phần mềm chạy trên điện thoại nhưng không tự sản xuất thiết bị. Để có thể đưa phần mềm vào điện thoại thì họ cần phải liên kết với các nhà sản xuất phần cứng. Nhưng trong khi Microsoft muốn các nhà sản xuất trả tiền cho Windows Phone OS thì Google lại cho Android miễn phí. Làm sao Ballmer có thể cạnh tranh với sản phẩm miễn phí cơ chứ? Ông chỉ đơn giản giải thích rằng: “Android không hề miễn phí”.

Ballmer cho rằng Android đã vi phạm bằng sáng chế của nhiều công ty và kết quả là các nhà sản xuất điện thoại Android sẽ buộc phải trả phí bản quyền cho Microsoft và các công ty giữ bằng sáng chế khác. Vấn đề vi phạm bản quyền không xa lạ gì trong giới công nghệ. Hầu như các sản phẩm công nghệ mới đều chắc chắn sẽ vi phạm 1 vài bằng sáng chế nào đó. Các nhà khổng lồ công nghệ thường giải quyết bằng cách “trao đổi bản quyền” – các công ty trao đổi quyền sáng chế với nhau. Nhưng Google chỉ là tân binh trong làng công nghệ và hãng không có nhiều bằng sáng chế để trao đổi. Hồi tháng 6 Google đã cố mua bằng sáng chế từ Nortel nhưng đã thất bại trước liên minh các đối thủ (gồm có Apple, Microsoft và RIM). Google đã chọn cách khác để thu thập bằng sáng chế nhằm bảo vệ Android với thông báo đầy bất ngờ tuần trước: Mua lại Motorola Mobility với giá 12,5 tỉ USD. Motorola Mobility chế tạo rất nhiều smartphone Android nổi tiếng nhưng không kiếm được nhiều lợi nhuận từ đó. (Motorola đã bị lỗ nhiều trong các Quý gần đây). Vì vậy cái Google thực sự muốn không hẳn là mảng kinh doanh phần cứng của Motorola mà là 17000 bằng sáng chế của hãng này.

Thực sự thì Steve Ballmer đã đúng trong vấn đề này. Android không hề miễn phí, và thực tế còn không hề rẻ một chút nào. 12 tỉ USD mà Google bỏ ra để mua Motorola gần bằng 2 năm lợi nhuận của nhà khổng lồ tìm kiếm này. Chẳng có công ty nào – kể cả Google – có thể bỏ từng ấy tiền mà không hi vọng kiếm lời từ số tiền đã đầu tư ấy.

Rất có thể việc mua lại Motorola Mobility này sẽ thay đổi cách Google phân phối Android. Hiện nay Android là “mở” nhưng khá hỗn loạn khi mà các nhà sản xuất có thể sử dụng Android miễn phí và làm mọi thứ mà họ muốn. Android có mặt trên nhiều các điện thoại tốt những cũng có rất nhiều các điện thoại rẻ và kém chất lượng chạy hệ điều hành này. Sau vụ chuyển nhượng này, có thể Google sẽ bắt đầu tìm cách tăng ảnh hưởng với các công ty sản xuất phần cứng. Có lẽ số thiết bị Android ra mắt mỗi năm sẽ giảm bớt, nhưng bù lại sẽ có chất lượng và có thể cả giá thành cao hơn so với hiện nay.

Tất nhiên là việc này không thể xảy ra chỉ trong 1 sớm 1 chiều được. Trong buổi họp báo công bố vụ chuyển nhượng, Google cho biết vụ chuyển nhượng này không ảnh hưởng gì đến Android. Motorola sẽ là một mảng kinh doanh riêng trong Google. Sự sắp xếp này nhằm tạo ra sự công bằng giữa Motorola và các nhà sản xuất khác. Và điều đó cho thấy với Google, “mở” vẫn là lý tưởng nhất.

Tuy nhiên kế hoạch này không phải là kế hoạch lâu dài. Tại sao ư? Khi bạn mua 1 điện thoại Android, Google chẳng thu được đồng nào mà lợi nhuận thuộc về các nhà sản xuất – những người được Android miễn phí. Thay vì thu lợi nhuận từ Android thì Google chọn cách thu lợi nhuận từ quảng cáo hiển thị trong các dịch vụ của Google mà người dùng Android sử dụng.

Chiến lược này cũng như 1 công ty dầu mỏ cho các nhà sản xuất ô tô động cơ miễn phí để tiêu thụ ga vậy. Tất nhiên chiến lược này vẫn khá hiệu quả, nhưng đó là khi số tiền đầu tư của Google vào Android là không lớn. Với 12,5 tỉ USD bỏ ra để mua Motorola Mobility thì giờ đây Google cũng phải tìm cách thu được ít nhất là từng ấy tiền từ Android. Điều đó là không dễ chút nào. Hồi đầu năm, nhà phân tích Gene Munster của Piper Jaffray dự tính Google thu được 6 USD lợi nhuận quảng cáo từ mỗi người sử dụng Android hàng năm. Đến năm 2012 số lợi nhuận có thể sẽ là 10 USD mỗi người sử dụng Android. Tổng số lợi nhuận từ người dùng Android của Google sẽ là khoảng 1 tỉ USD hàng năm. Kể cả con số ấy có tăng dần theo thời gian thì cũng sẽ mất rất lâu Google có thể thu lại số tiền mà hãng đã bỏ ra trong vụ mua lại Motorola nếu cứ theo cách kinh doanh hiện nay.

Rõ ràng Google không thể không nhận ra 1 cách thu lợi nhuận nhanh chóng hơn – bán các thiết bị của chính mình. Đó chính là cách Apple kiếm tiền. Theo dự đoán thì mỗi iPhone bán ra Apple thu được đến 370 USD lợi nhuận. Có 2 yếu tố chính khiến Apple thành công với các thiết bị của hãng, và việc mua lại Motorola khiến Google có tiềm năng đuổi kịp Apple.

Yếu tố thứ nhất là sự hòa hợp giữa phần cứng và phần mềm. Hệ điều hành của iPhone được thiết kế cho những phần cứng nhất định, và vì vậy mỗi chiếc iPhone mang đến trải nghiệm hoàn hảo nhất cho người sử dụng. Người sử dụng sẽ chẳng gặp khó khăn gì khi chuyển sang một iPhone mới, và các ứng dụng đều thích hợp với mọi máy. Một chiến lược quan trong của Apple khác là: Chỉ ra mắt 1 iPhone mỗi năm – đảm bảo được sự chú ý của báo chí và người tiêu dùng – 1 cách marketing miễn phí mà hiệu quả cao.

Với chiến lược Android hiện tại thì Google không thể đạt được thành công như vậy. Tất cả các thiết bị Android hiện nay đều khác biệt và không tương thích, khiến hệ điều hành không ổn định. Nhưng rõ ràng dòng điện thoại Android Nexus ấn tượng mà Google sản xuất chứng minh rằng Google có thể tạo nên những điện thoại tuyệt vời. Với việc mua lại Motorola, Google có cơ hội sản xuất thêm các thiết bị cao cấp ra thị trường. Và có thể Google sẽ sử dụng Motorola để chặn các nhà sản xuất khác ra mắt các thiết bị Android kém chất lượng.

Thực tế thì Google cũng không thể ép các nhà sản xuất quá đáng bởi họ có thể chuyển sang Windows bất cứ lúc nào. Và nếu tăng giá Android thì sẽ làm giảm thị phần của hệ điều hành trên thị trường. Nhưng cũng khó có thể từ chối viễn cảnh thu được 50 USD, 100 USD hay thậm chí là hơn từ mỗi điện thoại Android bán ra. Đặc biệt là sau hơn chục tỉ đồng bỏ ra mua lại Motorola Mobility và bằng sáng chế của hãng thì Google lại càng không thể gạt bỏ kế hoạch này.