ChatGPT đang thay đổi cách chúng ta giao tiếp: Nghiên cứu tiết lộ sự thật bất ngờ

Kể từ khi ra mắt và dần trở nên phổ biến trên toàn thế giới vào cuối năm 2022, ChatGPT đã trở thành công cụ hỗ trợ viết cho hàng triệu người, từ email, bài luận cho đến lời thề hôn nhân hay tin nhắn xin lỗi.

Nhưng giờ đây, các nhà nghiên cứu nhận thấy một điều bất ngờ: AI không chỉ giúp chúng ta viết tốt hơn, mà còn đang thực sự ảnh hưởng đến cách thức chúng ta giao tiếp hàng ngày .

Một phân tích gần đây của Viện Max Planck, được đăng trên tạp chí Scientific American, cho biết nhiều từ ngữ thường thấy trong câu trả lời của ChatGPT như “delve” (đào sâu), “tapestry” (tấm thảm), “nuance” (sắc thái) đang dần xuất hiện nhiều hơn trong các cuộc trò chuyện đời thường.

Sau khi phân tích hơn 700.000 giờ podcast và video YouTube, nhóm nghiên cứu phát hiện tần suất sử dụng vốn từ “chuẩn GPT” tăng rõ rệt — ngay cả với những người không hề nhận ra rằng họ đang “bắt chước” chatbot.

Vì sao điều này xảy ra?

Các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT được huấn luyện trên kho dữ liệu khổng lồ và tạo ra một phong cách viết đặc trưng: trau chuốt, học thuật, giàu tính mô tả và thường khá dài dòng.

Nếu từng nhờ ChatGPT viết lại một đoạn văn, bạn sẽ dễ bắt gặp những từ như “explore” (khám phá), “compelling” (thuyết phục), “robust” (vững chắc) … Và khi AI dần trở thành “trợ lý mặc định” trong việc viết bài tập, email công việc hay thậm chí là tin nhắn Slack, phong cách này cũng len lỏi vào ngôn ngữ con người — không chỉ trên mạng, mà cả trong giao tiếp hàng ngày.

Jon Kleinberg, nhà khoa học máy tính tại Đại học Cornell, nhận định: “Ngôn ngữ của ChatGPT có tính lây lan. Người ta bị cuốn hút vì nó nghe có vẻ uy tín.”

Và sức hút đó có thể đo lường được: chẳng hạn, việc sử dụng từ “delve” đã tăng 51% kể từ khi ChatGPT ra mắt công chúng.

Mặt tích cực

Ảnh hưởng này không hoàn toàn xấu. Trên thực tế, nhiều nhà giáo dục đã ghi nhận ChatGPT giúp học sinh cải thiện sự mạch lạc, vốn từ và ngữ pháp, đặc biệt với người học ngoại ngữ.

Một nghiên cứu đăng trên Smart Learning Environments cho thấy sinh viên dùng ChatGPT như một “huấn luyện viên viết” có sự tiến bộ rõ rệt về khả năng diễn đạt.

Christine Cruzvergara, chuyên gia nghiên cứu về thị trường việc làm, nhận xét: “AI giúp người dùng viết rõ ràng và tự tin hơn. Điều đó mang lại cảm giác trao quyền, nhất là với những ai vốn ngại viết lách.”

Với người không nói tiếng Anh bản ngữ, ngôn ngữ do AI gợi ý còn đóng vai trò như một “gia sư tức thì”, có thể lặp lại vô hạn lần mà không mệt mỏi.

Mặt tiêu cực

Tuy nhiên, cũng có những lo ngại. Khi AI trở thành “đồng tác giả thầm lặng” trong email, bài đăng hay tin nhắn, phong cách cá nhân của chúng ta có nguy cơ phai nhạt.

Nếu ai cũng dùng những cụm từ bóng bẩy kiểu GPT, chúng ta dần nghe… giống chatbot hơn chính mình. Điều này đặc biệt rõ trong những khoảnh khắc cảm xúc, như viết tin nhắn chia tay hay xin lỗi. Người nhận có thể cảm kích trước lời lẽ, nhưng cũng dễ thấy “có gì đó sai sai” vì sự trau chuốt lại làm mất đi sắc thái chân thật.

Ngoài ra, ChatGPT thường mặc định về chuẩn tiếng Anh Mỹ, lâu dài có thể khiến các phương ngữ vùng miền hay thành ngữ văn hóa bị mai một, làm nghèo đi sự đa dạng ngôn ngữ.

Có nên lo lắng?

Có lẽ chưa cần quá lo, nhưng đây là lời nhắc nhở rằng AI đang tác động sâu hơn ta tưởng. Giống như Internet từng thay đổi ngôn ngữ mạng và thói quen chú ý, AI giờ cũng để lại dấu ấn riêng trong cách chúng ta viết và nói.

Điều quan trọng là hãy tỉnh táo: xem lại những gì AI viết hộ bạn — nó có còn mang giọng điệu cá nhân không? Bạn có thể thêm chút hài hước, kỷ niệm riêng hay nét sắc sảo nào đó không?

Hãy coi AI như bản nháp đầu tiên, chứ không phải câu trả lời cuối cùng.

AI đang giúp chúng ta viết mạch lạc và chuyên nghiệp hơn, nhưng cũng có nguy cơ làm ta trở nên “ít chất người” hơn một chút. Khi ChatGPT tiếp tục ảnh hưởng đến ngôn ngữ, thách thức không phải là từ chối công cụ này, mà là biết cách giữ lại chất giọng thật của chính mình. Bởi lẽ, ChatGPT có thể giúp bạn tạo ra một câu hoàn hảo — nhưng chỉ có bạn mới thổi vào đó hơi ấm của cảm xúc con người.