Windows 8: Thay đổi táo bạo

Microsoft đã tạo ra những thay đổi đến tận gốc ở Windows 8, với giao diện đổi mới hoàn toàn, thêm nhiều chức năng, và hỗ trợ các thiết bị di động thế hệ mới.

Tại hội nghị BUILD đang diễn ra ở Anaheim, bang California (Mỹ), lần đầu tiên các nhà phát triển và giới truyền thông được chứng kiến màn trình diễn chi tiết về Windows 8 của Microsoft, với thông điệp “làm mới toàn bộ” (reimagine - tạo ra sản phẩm từ một phiên bản cũ nhưng không giữ lại nhiều tính chất của phiên bản cũ, khác với remake là tạo phiên bản mới với những nét chủ yếu của phiên bản cũ).

Đó là một hệ điều hành (HĐH) với "diện mạo" khác đến tận gốc, hỗ trợ máy tính bảng, màn hình khởi đầu Start Screen được tân trang, và tích hợp một lớp mới các ứng dụng theo phong cách Metro (Metro-style) của Windows Phone 7.

“Làm mới toàn bộ” nghe hơi cường điệu, nhưng sau trọn một ngày trình diễn HĐH mới, có vẻ như đó là cụm từ thích hợp nhất. HĐH mới nhất của Microsoft đem lại cho người dùng Windows cách tương tác mới với máy tính (bao gồm máy tính bảng, MTXT, máy tính để bàn, hoặc PC tất cả-trong-một). Windows 8 hỗ trợ phần cứng mới, cung cấp một giao diện mới, đem đến các tính năng mới cho người dùng gia đình và doanh nghiệp, và cung cấp một nền tảng mới cho các nhà phát triển để xây dựng ứng dụng trên đó. Và Microsoft hứa hẹn rằng mọi ứng dụng đang chạy trên Windows 7 vẫn hoạt động tốt trên nền HĐH mới của mình.

Tuy nhiên vẫn chưa rõ ngày phát hành của Windows 8, và sẽ có bao nhiêu phiên bản của hệ điều hành mới này. Điều thấy rõ nhất ở Windows 8 là thay đổi lớn về cách người dùng tương tác với PC kể từ khi Windows 95 chào đời.

Thay đổi lớn từ màn hình khởi đầu (Start Screen)

Start Screen là cốt lõi của Windows 8. Microsoft trước đây đã ẩn giao diện mới này chìm trong thiết kế "Metro" được sử dụng trên Zune và Windows Phone 7. Start Screen mới của Windows 8 có giao diện với những lớp “ngói” (live tiles) và hỗ trợ điều khiển chạm.

Khi khởi động bất kỳ một chiếc MTXT, máy tính để bàn, hay máy tính bảng chạy Windows 8, bạn sẽ thấy xuất hiện một màn hình đăng nhập lớn rất đẹp với ngày, giờ, và một số biểu tượng thông báo trạng thái (thời lượng pin, tình trạng kết nối mạng, hộp thư đến…). Đăng nhập vào, và bạn được chuyển tới màn hình Start Screen với giao diện Metro. Vuốt từ cạnh phải của màn hình sang trái, và 5 biểu tượng điều hướng mà Microsoft gọi là “Charms” - "bùa phép" xuất hiện ngay sát cạnh phải, gồm: Search, Share, Start, Devices, và Settings (Tìm kiếm, Chia sẻ, Bắt đầu, Thiết bị, và Cài đặt). Vuốt từ sát cạnh trái sang, bạn có thể duyệt các ứng dụng đang chạy thông qua hình ảnh như trên smartphone.

Nếu thiết bị của bạn không dùng màn hình cảm ứng, bạn vẫn bắt đầu với Start Screen mới, với các Charms được chuyển đến góc dưới bên trái, chỗ nút Start. Dùng chuột cuộn các lớp “ngói”, và nhấp chuột phải sẽ làm xuất hiện trình đơn ứng dụng giống như khi bạn thực hiện vuốt từ đáy màn hình trên một thiết bị cảm ứng. Microsoft hình dung ra một tương lai mà ngay cả các thiết bị với bàn phím và con chuột cũng sẽ có màn hình cảm ứng – chúng ta sẽ dùng điều khiển chạm khi thấy tiện, và sẽ gõ (với bàn phím) hoặc trỏ (với chuột hay bút stylus) khi cần tới tốc độ và độ chính xác.

Chạy các ứng dụng dành cho máy tính bảng và Windows 7

Màn hình Start Screen được phủ đầy bởi một lớp các chương trình được Microsoft gọi là những ứng dụng theo phong cách Metro. Chúng hoàn toàn tương tự như cách trình bày các ứng dụng bạn đã quen thuộc trên máy tính bảng, loại bỏ các khung cửa sổ, các nút bấm, thanh cuộn và thanh menu.

Vậy, điều gì xảy ra khi bạn chạy một ứng dụng Windows cũ trên một thiết bị x86? Đơn giản là đặt ứng dụng và chạy ngay trên màn hình desktop thông thường, cùng với một thanh tác vụ giống như trên Windows 7, ít nhất là ở giai đoạn này. Mọi thứ trông vẫn thế, chỉ khác biệt ở chỗ trình đơn Start được thay thế bằng 5 Charms của Windows 8. Điều này hoạt động giống như là một ứng dụng Metro chứ không phải là một chế độ riêng biệt từ Start Screen. Kéo lên một danh sách các ứng dụng đang chạy của bạn trên Start Screen, và màn hình Desktop (có chứa tất cả các ứng dụng Windows theo kiểu hiện tại của bạn) nằm trong số đó. Trải nghiệm này khó diễn tả bằng lời, nhưng nó hết sức tự nhiên và rõ ràng khi thực hành.

Các ứng dụng phong cách Metro làm việc cùng nhau thông qua các dịch vụ của Windows 8, được gọi là những “contract”. Lấy ví dụ, nếu một nhà phát triển cho phép một ứng dụng hình ảnh chia sẻ contract của nó, có nghĩa là dữ liệu từ ứng dụng đó (những hình ảnh) có thể được chia sẻ với các ứng dụng khác có thực hiện contract đó. Một contract tìm kiếm cho phép một ứng dụng báo với HĐH, "đây, dữ liệu của tôi có thể được tìm kiếm". Ý tưởng là để cho phép các ứng dụng làm việc cùng nhau mà không cần phải biết về nhau, trong khi tất cả đang chạy bên trong một sandbox (vùng cách ly) an toàn, chuẩn xác.

Bạn sẽ tải về các ứng dụng theo phong cách Metro từ một cửa hàng trực tuyến mới, gọi là Windows Store, được tích hợp ngay trong HĐH. Các ứng dụng phải trải qua một qui trình xét duyệt tương tự như đối với ứng dụng Windows Phone 7. Các nhà phát triển kiểm soát giá, tính sẵn sàng, và những giới hạn với các phiên bản dùng thử. Các ứng dụng được kiểm tra tính ổn định và khả năng tương thích để người dùng có thể yên tâm cài đặt chúng. Cửa hàng sẽ có một bộ chọn lựa các ứng dụng desktop tiêu chuẩn, trong khi các phương pháp cài đặt hiện tại cho các ứng dụng desktop vẫn sẽ tiếp tục hoạt động.

Hỗ trợ phần cứng mới

Windows 8 được làm mới không chỉ với Start Screen và giao diện Metro mà còn nhiều thứ khác. Trước tiên là về hỗ trợ phần cứng mới, chủ yếu là các bộ vi xử lý (BXL) toàn hệ thống nằm trên con chip (SoC) dựa trên thiết kế ARM. Rõ ràng, máy tính bảng đang chạy BXL ARM sẽ không chạy được các ứng dụng cũ được viết cho các BXL x86 hoặc x64, nhưng có vẻ như hầu hết các ứng dụng theo phong cách Metro sẽ được viết bằng C # / XAML hoặc HTML 5/JavaScript. Các ứng dụng này sẽ chạy liền mạch với ARM, x86, hoặc x64.

Về các thiết bị, Windows 8 sẽ tích hợp sẵn trình điều khiển mới cho các máy in, hiện đang trong giai đoạn tiền beta, bao gồm khoảng 70% các máy in tương thích với Windows 7. Điều này có nghĩa rằng khi bạn cắm máy in vào hệ thống mới, nó sẽ hoạt động ngay mà không cần phải cài trình điều khiển như với Windows 7. Bạn không còn phải vất vả tìm kiếm trình điều khiển máy in như trước đây. USB 3.0 và giao tiếp băng thông rộng di động cũng có sẵn các trình điều khiển thích hợp.

Các tính năng desktop truyền thống vẫn được duy trì, mặc dù Microsoft đã dành phần lớn thời gian tập trung vào màn hình Start Screen và các ứng dụng phong cách Metro. Windows 8 cung cấp nhiều tính năng quản lý tập tin mới và nhiều chức năng hơn trong Explorer thông qua một giao diện theo phong cách Ribbon. Bộ quản lý tác vụ mới (Task Manager) cung cấp nhiều thông tin và rõ ràng hơn về những gì đang xảy ra với máy tính của bạn. Các tuỳ chọn khác sẵn sàng cho người dùng nhiều màn hình, bao gồm cả xử lý thanh tác vụ tốt hơn và khả năng hiển thị Start Screen trên một màn hình và desktop truyền thống trên màn hình kia. Tính năng Reset mới giúp phục hồi máy tính của bạn về tình trạng như khi xuất xưởng. Tính năng Refresh cũng tương tự, nhưng giữ lại toàn bộ dữ liệu người dùng, cùng những thiết lập ưu tiên và các ứng dụng phong cách Metro, xóa sạch HĐH và sau đó đặt tất cả mọi thứ trở lại.

Nhiều tính năng hỗ trợ doanh nghiệp

Đối với các bộ phận kinh doanh và CNTT, các tính năng như Reset và Refresh có thể hấp dẫn, nhưng đó chưa phải là tất cả. Các tính năng bảo mật mới bao gồm một chức năng khởi động an toàn cho phép HĐH chỉ khởi động từ các thiết bị phần cứng đã được phê chuẩn và an toàn. Windows Defender được cải tiến và nạp trước trong quá trình khởi động giúp bảo vệ máy tốt hơn. Hyper-V cho máy khách cung cấp các dịch vụ ảo hóa HĐH đầy đủ cho các nhà phát triển muốn thử nghiệm trên các cài đặt khác nhau. Tính năng Windows To Go mới cho phép các nhà quản lý CNTT chạy Windows 8 cùng với các ứng dụng, dữ liệu, và các thiết lập của riêng họ, trực tiếp từ một thanh USB.

Tất cả những gì điểm qua ở đây mới chỉ là bề mặt của những thay đổi lớn lao mà Microsoft đem đến với Windows 8. Vẫn còn hàng trăm tính năng chưa được Microsoft tiết lộ tại BUILD. Những gì Microsoft nói họ đang thực hiện với Windows 8 là "làm lại" (reimagine) hệ điều hành. Tất cả gói gọn trong một từ: táo bạo.