Tránh 5 sai lầm phổ biến khi tự ráp PC: chọn RAM, CPU, tản nhiệt và nguồn sao cho đúng

Việc tự ráp một chiếc PC mới luôn khiến nhiều người đắn đo — quá nhiều linh kiện cần chọn, và chi phí đầu tư cũng không hề nhỏ. Dưới đây là 5 điều quan trọng cần ghi nhớ để tránh những sai lầm có thể khiến chiếc máy kém hiệu năng, tốn tiền hoặc nhanh lỗi thời.

1. Chọn đúng loại RAM

RAM thường bị xem nhẹ khi lắp máy tính. Nhiều người nghĩ chỉ cần chọn đúng chuẩn DDR5 là xong, nhưng thật ra, việc bỏ qua các thông số của RAM có thể khiến hiệu năng giảm đáng kể.

Tốc độ RAM rất quan trọng.

DDR5 hiện có tốc độ dao động từ 4800MHz đến hơn 8200MHz. Với CPU AMD Ryzen 7000 hoặc 9000, mức tối ưu là khoảng 6000MHz — vừa ổn định, vừa tránh được tình trạng lỗi do ép xung quá mức. Với CPU Intel, cũng nên chọn khoảng 6000MHz để cân bằng chi phí và hiệu năng, tuy nhiên Intel thường tận dụng tốt hơn RAM tốc độ cao.

Đừng bỏ qua EXPO và XMP.

Đây là hai công nghệ ép xung RAM tự động của AMD (EXPO) và Intel (XMP). Dù chúng tương tự nhau, nhưng không phải lúc nào cũng tương thích hoàn toàn giữa hai nền tảng. Cách an toàn nhất là chọn RAM có trong danh sách khuyến nghị (QVL) của bo mạch chủ để đảm bảo tương thích và ổn định.

Chọn dung lượng hợp lý.

16GB RAM hiện vẫn đủ cho các tác vụ cơ bản, nhưng với game AAA hoặc công việc nặng, nên chọn ít nhất 32GB. Nếu làm đồ họa, dựng phim hoặc 3D, hãy đầu tư 64GB để hệ thống hoạt động trơn tru.

2. Đừng quá tin vào tản nhiệt nước AIO

Tản nhiệt nước “All-in-One” (AIO) từng rất thịnh hành, nhưng thực tế, hiệu quả làm mát của chúng thường không vượt trội so với tản khí cao cấp, trong khi giá lại cao hơn đáng kể.

Tốn diện tích và khó bảo trì.

Bộ radiator của tản nước chiếm khá nhiều không gian, gây khó khăn khi lắp đặt hoặc vệ sinh. Một số người thậm chí phải cắt vỏ case để vừa radiator.

Nguy cơ rò rỉ.

Tản nước luôn tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ chất lỏng. Dù dung dịch làm mát thường không dẫn điện, nhưng chẳng ai muốn thấy nước tràn trong thùng máy cả. Khi AIO hỏng, gần như không thể sửa được.

Tản khí vẫn là lựa chọn an toàn và bền bỉ hơn.

Một bộ tản khí tốt có tuổi thọ cả chục năm, dễ thay quạt, ít rủi ro và chi phí thấp hơn rất nhiều.

3. Đầu tư CPU mạnh nhất có thể

CPU là linh kiện có tuổi thọ lâu và nâng cấp ít nhất. Một CPU tầm trung cách đây 5 năm vẫn có thể chạy tốt các game mới hiện nay. Vì vậy, hãy đầu tư cho CPU tốt nhất trong khả năng tài chính của mình.

Số nhân (core) rất quan trọng.

Hiện nay, hầu hết các phần mềm và game đều tận dụng đa nhân CPU. Mức tối thiểu nên là 8 nhân — tương đương với CPU trên các máy console như PS5 hay Xbox Series X.

Với Intel, cần chú ý phân biệt giữa P-Core (nhân hiệu năng cao) và E-Core (nhân tiết kiệm điện). AMD thì chỉ có loại nhân hiệu năng cao tương đương P-Core.

Chip AMD X3D là “vua hiệu năng” cho game.

Nhờ có bộ nhớ cache L3 mở rộng, các CPU X3D cho hiệu năng chơi game tăng đáng kể. Nếu mục tiêu chính là gaming, đây là lựa chọn đáng tiền.

4. Đừng xem nhẹ bộ nguồn (PSU)

Bộ nguồn cung cấp điện cho toàn bộ hệ thống, nên đừng coi thường. PSU yếu hoặc kém chất lượng không chỉ làm máy mất ổn định mà còn có thể gây hư hại linh kiện đắt tiền.

Chọn công suất dư một chút.

Tổng công suất cần thiết = tổng mức tiêu thụ của CPU, GPU, RAM, ổ cứng... nhân thêm 1.2 đến 1.3. Ví dụ, nếu hệ thống cần 540W, hãy chọn PSU khoảng 650–700W. Nếu không có đúng mức đó, chọn cao hơn cũng không sao.

Chọn thương hiệu uy tín.

Nguồn rẻ, kém chất lượng có thể gây chập điện hoặc cháy nổ. Các thương hiệu uy tín như Seasonic, Corsair hay EVGA thường được đánh giá cao về độ bền và an toàn.

5. Đừng “vung tay quá trán” khi mua bo mạch chủ

Bo mạch chủ (mainboard) là nền tảng của hệ thống, nhưng không cần phải mua loại đắt đỏ nếu không thực sự cần.

Nhiều bo mạch chủ cao cấp có hàng chục cổng USB, Ethernet tốc độ cao, nhiều khe PCIe, thậm chí hỗ trợ 3–4 ổ NVMe. Nhưng thực tế, rất ít người dùng cần đến mức đó.

Quan trọng là đủ tính năng, không phải nhiều nhất.

Thay vì chi thêm vài trăm USD cho mainboard cao cấp, hãy đầu tư số tiền đó vào GPU hoặc CPU mạnh hơn — hiệu quả thực tế sẽ cao hơn nhiều.

Ngoài ra, đừng quên kiểm tra số lane PCIe mà CPU và bo mạch chủ hỗ trợ, tránh tình trạng cắm quá nhiều ổ NVMe hoặc card mở rộng khiến hiệu năng bị giới hạn.

Tổng kết

Ráp một chiếc PC không chỉ là việc lắp ráp linh kiện, mà là bài toán cân bằng giữa hiệu năng, chi phí và độ bền. Chỉ cần tránh những sai lầm trên, người dùng sẽ có được một hệ thống ổn định, mát mẻ và mạnh mẽ suốt nhiều năm liền.