Steve Jobs - như tôi biết

Bài viết của Walt Mossberg, phóng viên trang web công nghệ AllthingsD, một người từng có mối quan hệ lâu dài với Steve Jobs.

Steve Jobs là thiên tài, có tầm ảnh hưởng lớn tới nhiều ngành công nghiệp và hàng tỉ con người. Phải, người ta đã viết về điều này hàng trăm lần kể từ khi ông rời khỏi vị trí Tổng giám đốc (CEO) của Apple hồi tháng 8. Ông là nhân vật lịch sử có thể sánh ngang cùng Thomas Edison hay Henry Ford, và trở thành khuôn mẫu cho nhiều lãnh đạo từ nhiều ngành công nghệ khác.

Ông đã làm được những gì một CEO cần làm: chiêu mộ và truyền cảm hứng cho nhiều người tài giỏi; lên kế hoạch dài hạn cho công ty; dám thử thách, đặt cược và chấp nhận những rủi ro lớn. Ông nhấn mạnh vào chất lượng sản phẩm cao nhất và về việc xây dựng những thứ cuốn hút và tạo sức mạnh người dùng thực sự. Và Steve có thể bán hàng.

Nhưng, tất nhiên, vẫn còn đó cuộc sống cá nhân của Steve Jobs, và, tôi may mắn biết chút ít về nó, bởi tôi đã có cơ hội dành hàng giờ đồng hồ trò chuyện cùng ông, trong suốt 14 năm ông điều hành Apple. Từ khi tôi còn là người chuyên nhận xét sản phẩm, và không phải là một phóng viên chuyên viết về công việc kinh doanh của các công ty, Steve cảm thấy thoải mái hơn một chút khi trao đổi cùng tôi về những thứ có lẽ ông không nói với các phóng viên khác.

Và, ngay cả sau sự ra đi của ông, tôi cũng không thể nào phá vỡ sự riêng tư của những cuộc trò chuyện này. Nhưng dưới đây, tôi sẽ kể vài câu chuyện về người đàn ông mà tôi biết.

Những cuộc điện thoại

Tác giả bài viết phỏng vấn Steve Jobs sau buổi lễ giới thiệu iPad.

Tôi chưa bao giờ biết Steve Jobs vào những ngày đầu của ông tại Apple. Khi đó, tôi chưa làm việc về công nghệ. Tôi chỉ gặp ông một lần ngắn ngủi, giữa thời gian làm việc của ông tại công ty. Tuy nhiên, khi quay trở lại Apple năm 1997, ông bắt đầu gọi tới nhà tôi, vào những tối Chủ nhật, trong vòng 4 hay 5 tuần liên tục. Tôi hiểu rằng đây là một phần trong nỗ lực “lấy lòng”, giúp tôi hiểu về một công ty đang trong tình trạng bấp bênh, với những sản phẩm tôi từng một lần viết về, nhưng lại khuyến cáo độc giả của mình tránh xa.

Tuy nhiên, những cuộc gọi không chỉ đơn thuần như thế. Những cuộc trò chuyện như cuộc thi chạy marathon, chạy 90 phút, chạy nước rút… dần tiết lộ cho tôi biết những khoảng tuyệt đẹp của người đàn ông tôi đang nói chuyện. Một phút, ông nói về những ý tưởng sâu sắc về cuộc cách mạng kĩ thuật số. Phút sau ông nói về tại sao những sản phẩm hiện thời của Apple lại kinh khủng đến vậy, và làm cách nào mà một màu sắc, một góc độ, một đường cong, hay một biểu tượng lại khiến ông lúng túng.

Sau cuộc gọi thứ 2, vợ tôi trở nên nổi giận vì sự xâm phạm thời gian mỗi cuối tuần. Tôi thì không.

Sau này, ông thỉnh thoảng gọi cho tôi để phàn nàn về một số bài nhận xét, hay từng đoạn của bài, tuy nhiên, thật lòng tôi cảm thấy thoải mái khi chỉ đánh giá phần lớn sản phẩm của công ty ông ở mức trung bình, hay không phải thứ đồ công nghệ dành cho người dùng trong các bài viết của mình. Tôi biết ông sẽ phàn nàn bởi ông luôn bắt đầu mọi cuộc gọi bằng câu: “Chào Walt. Tôi không định gọi để phàn nàn về bài báo hôm nay, nhưng tôi có một vài nhận xét, nếu được”. Tôi thường không đồng tình với ông, nhưng như thế cũng không sao.

Tiết lộ các sản phẩm

Thi thoảng, không phải thường xuyên, ông mời tôi tới xem các sản phẩm hoàn thiện trước khi công bố cho cả thế giới. Ông có thể đã làm thế với cánh phóng viên khác. Chúng tôi gặp nhau trong căn phòng lớn, cùng vài phụ tá, và ông khăng khăng – dù là cuộc gặp bí mật – đòi bọc các thiết bị mới trong lớp vải và sau đó bỏ chúng ra như khi trình diễn trên sân khấu như chúng ta từng biết, với ánh sáng lấp lánh trong mắt và niềm say mê trong giọng nói. Chúng tôi thường ngồi lại rất lâu, nói với nhau về hiện tại, tương lai, và những câu chuyện bên lề của ngành công nghiệp.

Tôi vẫn nhớ ngày ông cho tôi biết chiếc iPod đầu tiên. Tôi đã vô cùng kinh ngạc khi công ty máy tính chuyển sang máy chơi nhạc, nhưng ông giải thích, ông nhìn Apple như công ty của những sản phẩm điện tử, không phải công ty máy tính. Nó cũng giống như với iPhone, kho nhạc iTunes, và sau này là iPad, sản phẩm ông mời tôi về nhà mình để quan sát, vì khi đó ông quá bệnh để có thể tới văn phòng.

Các bài trình bày

Theo tôi biết, hội thảo công nghệ duy nhất Steve Jobs ông thường xuyên tham gia, và sự kiện duy nhất ông không kiểm soát được, chính là sự kiện All Things Digital (Mọi điều về công nghệ) của chúng tôi, nơi ông phải xuất hiện liên tục trên sân khấu mà không chuẩn bị trước để phỏng vấn trực tiếp. Chúng tôi có một quy định thực sự khiến ông phiền lòng: chúng tôi không bao giờ chấp nhận những bài thuyết trình chuẩn bị trước, trong khi đó lại là công cụ thuyết trình chính của ông. Một năm, trước khi ông xuất hiện khoảng 1 tiếng, tôi được thông báo ông đã lui về phía sau để chuẩn bị hàng tá slide, dù thậm chí tôi đã nhắc một tuần trước về quy định không chuẩn bị. Tôi hỏi hai trong số phụ tá của ông thông báo ông không được dùng slide, nhưng họ nói họ không thể. Vì thế tôi tới, và bảo ông những slide này phải bỏ đi. Vốn nổi tiếng khó tính, ông đã có thể nổi nóng, từ chối tiếp tục. Và ông có thể tranh luận với tôi. Nhưng thay vì điều này, ông chỉ nói: “Ok,” Và ông lên sân khấu mà không có chúng, và, như thường lệ, trở thành người diễn thuyết được khán giả yêu thích.

Nước đá trong địa ngục

Tác giả bài viết, Steve Jobs và Bill Gates trong hội nghị All Things Digital

Hội thảo D Conference lần thứ 5 của chúng tôi chứng kiến sự xuất hiện đầy bất ngờ của Steve và đối thủ truyền kiếp Bill Gates. Đây là cuộc phỏng vấn đầu tiên hai người từng đồng ý tham dự cùng nhau.

Buổi sớm hôm đó, trước khi Gates tới, tôi đang phỏng vấn Jobs, và hỏi ông nghĩ thế nào nếu trở thành nhà phát triển Windows lớn, bởi chương trình iTune của Apple khi đó được cài đặt sẵn trong hàng triệu máy tính Windows. Ông nói đùa: “Giống như đưa một cốc nước đá cho ai đó đang dưới địa ngục”. Gates tới muộn hơn, và nghe thấy câu nhận xét này, ông đã, một cách tự nhiên, vô cùng tức giận, bởi lẽ đối tác của tôi Kara Swisher và tôi phải đảm bảo hai người đàn ông cần phải hợp tác với nhau trên tinh thần cao nhất. Trong cuộc phỏng vấn trước hội nghị, Gate nói với Jobs: “Và tôi đoán, tôi là người diễn thuyết từ địa ngục”. Jobs đơn giản, trao cho Gates một chai nước lạnh ông mang theo. Căng thẳng bị phá vỡ, buổi phỏng vấn thành công, với hai người đàn ông hành động như chính khách thực sự. Khi kết thúc, khán giả đứng dậy hoan nghênh nhiệt liệt, vài người đã khóc.

Cuộc dạo bộ

Sau khi cấy ghép gan, trong khi hồi phục tại nhà ở Palo Alto, California, Steve mời tôi tham dự sự kiện diễn ra trong quá trình điều trị của mình. Nó biến thành một chuyến thăm kéo dài 3 tiếng đồng hồ, với cuộc đi bộ tới công viên gần nhà, dù tôi vô cùng lo lắng về thể chất yếu đuối của Steve.

Ông giải thích, ông đã đi bộ hàng ngày, và mỗi ngày, ông lại đặt mục tiêu xa hơn, và hôm nay, công viên cạnh nhà là đích cho bản thân ông. Khi chúng tôi đang dạo bộ và nói chuyện, ông đột nhiên ngừng lại, nhìn không ổn chút nào. Tôi cầu xin ông quay về nhà, lưu ý rằng tôi không biết hồi sức cấp cứu, và đã liên tưởng tới dòng tít: “Phóng viên vô dụng để Steve Jobs mất trên vỉa hè”.

Nhưng ông cười to, và từ chối, sau khi tạm dừng, tiếp tục đi về công viên. Chúng tôi ngồi trên băng ghế, nói chuyện về cuộc sống, gia đình, bệnh tật (tôi từng bị đau tim vài năm trước). Ông giảng cho tôi về sống khỏe mạnh. Và chúng tôi quay lại.

Steve Jobs không ra đi ngày hôm đó, nhưng hôm nay ông đã thực sự ra đi, quá trẻ, và đó là mất mát lớn của thế giới.