Bí kíp prompt ChatGPT: tất cả gói gọn trong một bài báo khoa học

Với ChatGPT, nhiều người vội vã tích trữ “prompt hoàn hảo”: những công thức phức tạp hứa hẹn mở khóa các câu trả lời tốt nhất từ AI. Một nghiên cứu thú vị của các nhà nghiên cứu tại Trường Wharton (Đại học Pennsylvania) đã kiểm tra liệu các mô hình ngôn ngữ như ChatGPT có phản ứng với những nguyên tắc thuyết phục giống như cách con người bị ảnh hưởng không. Họ phát hiện ra rằng sự khác biệt không chỉ nằm ở việc bạn hỏi cái gì — mà còn ở cách bạn hỏi. Không khác gì những cuộc trò chuyện giữa con người với nhau.

Thí nghiệm thuyết phục “Hãy gọi tôi là kẻ ngốc” với AI

Các nhà nghiên cứu đã đưa GPT-4o mini, một trong những phiên bản cũ của ChatGPT, vào 28.000 cuộc trò chuyện thử nghiệm. Thay vì đặt những câu hỏi trực tiếp, họ gói các yêu cầu trong những tín hiệu thuyết phục nổi tiếng từ tâm lý học: quyền uy, cam kết, thiện cảm, có đi có lại, khan hiếm, bằng chứng xã hội và sự gắn kết.

Đây là những kỹ thuật mà các nhân viên bán hàng, nhà đàm phán và chuyên gia marketing đã dùng suốt hàng thập kỷ. Phát hiện đáng ngạc nhiên của nghiên cứu? Những chiến thuật này cũng hiệu quả với AI. Khi một nguyên tắc thuyết phục được thêm vào prompt, tỉ lệ tuân thủ của mô hình đã tăng gấp đôi, từ khoảng một phần ba lên hơn hai phần ba.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng những ví dụ gây tranh cãi (như yêu cầu AI đưa ra lời xúc phạm hoặc mô tả các chất bị hạn chế). Nhưng phát hiện lớn không nằm ở sự thao túng; mà là việc ChatGPT phản ứng với các tín hiệu kiểu xã hội theo cách giống hệt con người. Với chúng ta, đó là tin tốt. Các nhà nghiên cứu cho rằng ta cũng có thể dùng những nguyên tắc này để đạt kết quả tích cực, bằng cách tạo động lực hoặc huấn luyện AI để cho ra kết quả tốt hơn (không chỉ để thao túng).

Ứng dụng 7 nguyên tắc thuyết phục với ChatGPT

Dưới đây là cách mỗi nguyên tắc có thể cải thiện prompt hằng ngày. Hiệu quả có thể khác nhau tùy vào ngữ cảnh được đưa vào. Các prompt này được thử nghiệm trên ChatGPT 5.

Authority (Quyền uy)

Chúng ta tin tưởng chuyên gia, và có vẻ AI cũng vậy. Bằng cách gọi đến quyền uy, bạn thiết lập giọng điệu cho một câu trả lời tự tin, chuyên nghiệp. Đặt ChatGPT vào vai trò chuyên gia là quy tắc vàng của việc tạo prompt.

Dựa trên lời khuyên của các chuyên gia năng suất như Cal Newport, hãy đóng vai huấn luyện viên quản lý thời gian. Giúp tôi thiết kế một lịch trình hằng ngày cân bằng giữa công việc chuyên sâu, các buổi họp và thời gian cá nhân.

Commitment (Cam kết)

Khi đã đồng ý một bước nhỏ, sẽ dễ xây dựng lên những bước lớn hơn.

Hãy thống nhất một mục tiêu số từ mỗi ngày. Giờ hãy giúp tôi phác thảo cuốn sách phi hư cấu của mình theo từng chương.

Liking (Thiện cảm)

Chúng ta thường giúp đỡ nhiều hơn khi có thiện cảm với ai đó. Ngay cả ChatGPT cũng phản hồi tốt hơn khi bạn mở đầu bằng lời khen.

Tôi thực sự đánh giá cao việc giải thích công nghệ của bạn rõ ràng và dễ hiểu đến mức nào. Bạn có thể hướng dẫn tôi cách sao lưu iPhone lên iCloud bằng các bước đơn giản được không?

Reciprocity (Có đi có lại)

Khi đã cho đi giá trị, thường sẽ nhận lại giá trị.

Tôi đã soạn một danh sách ưu và nhược điểm của việc chuyển từ Windows sang macOS. Bạn có thể bổ sung thêm những điểm quan trọng mà tôi có thể đã bỏ lỡ không?

Scarcity (Khan hiếm)

Tính cấp bách giúp tăng sự tập trung.

Tôi cần gửi bản cập nhật trạng thái dự án trong 10 phút tới. Bạn có thể soạn một email ngắn (dưới 150 từ) nêu bật tiến độ, trở ngại và các bước tiếp theo không?

Social Proof (Bằng chứng xã hội)

Chúng ta thường làm theo những gì người khác đang làm, và AI cũng phản chiếu ngôn ngữ đó.

Hầu hết người dùng iPhone đang bật Chế độ Tập trung để tránh xao nhãng. Bạn có thể tạo một hướng dẫn từng bước để tôi cài đặt giống vậy không?

Unity (Sự gắn kết)

Khi đóng khung một nhiệm vụ như một sứ mệnh chung, sự đồng thuận sẽ mạnh hơn.

Là một người cũng đam mê học ngôn ngữ, bạn và tôi có thể cùng nhau xây dựng một thói quen hằng ngày đơn giản để luyện tiếng Tây Ban Nha, cân bằng giữa ngữ pháp, từ vựng và kỹ năng nói không?

Thiết kế prompt hoàn hảo

Điều kỳ diệu thực sự xảy ra khi bạn kết hợp nhiều nguyên tắc trong cùng một yêu cầu. Thay vì một mệnh lệnh khô khan, bạn nhận được một khởi đầu cuộc trò chuyện đầy sức thuyết phục.

Đây là một ví dụ kết hợp:

Điều này chắc chắn sẽ mang lại một lịch trình rõ ràng, tùy chỉnh hơn là chỉ yêu cầu: “Hãy tạo cho tôi một kế hoạch.”

3 mẫu mega-prompt có thể sử dụng ngay

Kịch bản soạn sẵn cho sử dụng hằng ngày

Để giúp bạn bắt đầu thử nghiệm ngay, đây là những “mega-prompt” sẵn sàng bạn có thể dùng cho hầu hết mọi nhiệm vụ.

1. Prompt Chuyên gia Cố vấn

Phù hợp nhất cho học tập, nghiên cứu và chỉnh sửa.

Bạn là một chuyên gia [vai trò: giáo viên, biên tập viên, huấn luyện viên] trong [chủ đề]. Nhiều người học như tôi dựa vào sự hướng dẫn rõ ràng của bạn vì nó rất hiệu quả. Tôi đã soạn [X], và tôi rất muốn bạn giúp tinh chỉnh nó. Vui lòng đưa ra phiên bản ngắn gọn, theo từng bước trong vài dòng tiếp theo để tôi có thể sử dụng ngay.

2. Prompt Đối tác Hợp tác

Phù hợp nhất cho đồng sáng tạo bản nháp, động não và tinh chỉnh nội dung.

3. Prompt Công thức Đã kiểm chứng

Thích hợp cho hướng dẫn nhanh, tutorial và mẹo năng suất.