“Thuật toán” của thành công

Bằng cách nào mà một cậu bé nghiện máy tính 14 tuổi như Jack Dorsey lại có thể trở thành một serial entrepreneur (những người thành lập công ty mới sau khi đã làm chủ một hay nhiều doanh nghiệp trước đó), đồng thời là nhà sáng lập và CEO của cả Twitter lẫn Square? Làm thế nào mà 3M (Minnesota Mining and Manufacturing Company - Công ty sản xuất và khai khoáng Minnesota) lại có thể kiên định với việc cải tiến và phát triển những sản phẩm vô cùng đơn giản nhưng lại rất độc đáo như Post-it Note? Những câu chuyện này chẳng liên quan gì đến may mắn cả. Đó chính là một thuật toán.

Năm 21 tuổi, lần đầu tiên tôi ra khỏi châu Âu để sang Mỹ. Tôi chỉ biết nói tiếng Anh bồi (broken English) và không biết tôi muốn gì, kể cả việc sẽ sống ở đâu, tôi cũng chẳng hề nghĩ đến. Chiến thuật trên hết của tôi là hòa hợp với nền văn hóa mới. Tôi bị ám ảnh bởi việc người ta bắt tay nhau như thế nào, họ ăn mặc như thế nào và cách họ thì thầm với nhau. Và tôi ghi chú, theo đúng nghĩa đen của nó, ghi bằng chữ. Thứ ban đầu tôi chỉ xem như là cách để mình có thể sống sót trong môi trường mới giờ lại trở thành một mối quan tâm thật sự: Tôi đang tìm hiểu nhiều hơn về các cách giao tiếp, tâm lý học và nghệ thuật lập kế hoạch có chiến lược. Tôi đang tìm kiếm những quy tắc mà ít người để ý đến.

Bạn có thể gọi thứ mà tôi đã tìm thấy là một "thuật toán" (Algorithm) – công thức mà mọi người sử dụng để có được thành công nằm trong khả năng của họ. Thuật toán này có thể được sao chép, cá nhân hóa và tôi gọi nó là ENGAGE – bởi vì đó là từ viết tắt được tạo thành từ chữ đầu của những từ khác, nhưng cũng bởi vì điểm mấu chốt của "công thức bí mật" này đó là sự ăn khớp giữa tiềm năng, mục đích và những con người xung quanh bạn. Đó là việc dành nhiều thời gian hơn cho những thứ thực sự quan trọng với bạn nên bạn có thể đạt được điều mình muốn cả trong công việc lẫn cuộc sống thường ngày.

Vậy chính xác thì ENGAGE là gì?

ENGAGE là một quy trình gồm 6 bước để khám phá ra điều gì tạo động lực cho bạn và sử dụng nó để có được thành công trong sự nghiệp. Dễ thấy nhiều người gặp trở ngại trên con đường thăng tiến do họ tư duy ở tầm cao và đầy chiến lược giống như việc biết mục đích hay giá trị của họ giống như là "kỹ năng mềm" chứ không thực sự chú trọng hay ưu tiên vào chúng. Tuy nhiên, kiểu tư duy này chính xác là thứ khiến những người khởi nghiệp có thể xây dựng startup thành công, nhân viên văn phòng được thăng chức và các chính trị gia được trúng cử. Chắc chắn, bạn vẫn có thể thăng tiến trong sự nghiệp mà không cần áp dụng công thức này nhưng rồi bạn sẽ nhận ra, bạn không thể tiến xa hơn được nữa.

Nếu muốn bản thân không chỉ dừng lại ở mức độ tốt mà là tốt nhất thì ENGAGE là tất cả những gì mà bạn cần biết và thực hiện ngay bây giờ.

E: Explore your meaning (Đi tìm ý nghĩa của bạn)

Cho dù bạn nghĩ mình có thể hay không thể, bạn đều đúng – Henry Ford.

Cách đây vài năm, nhà tâm lý học đến từ Đại học Harvard Ellen Langer cùng một nhóm nghiên cứu đã tiến hành một thí nghiệm như sau: những người tham gia thí nghiệm được chia làm 2 nhóm và đặt vào trong một mô hình mô phỏng buồng lái máy bay. Trong đó, một buồng mô phỏng thật và một buồng đã bị hỏng. Mỗi thành viên trong nhóm đầu tiên được yêu cầu tưởng tượng họ là phi công và việc được mặc các trang phục quân đội càng khiến họ "diễn" thật hơn nữa. Trong khi đó, nhóm còn lại được đưa vào buồng hỏng mà không có bất cứ thứ gì khác. Ngoài ra, mỗi nhóm đều trải qua một bài kiểm tra thị lực được bí mật thêm vào như là một phần trong quá trình thực hiện thí nghiệm này.

Kết quả, nhóm nghiên cứu Langer đã nhận thấy rằng những người "bay" trong buồng mô phỏng thật có sự cải thiện rõ rệt về thị lực. Langer kết luận việc giả vờ là một người khác có thị lực tốt, giống như phi công, đã khiến các thành viên trong nhóm này có khả năng nhìn tốt hơn. Sau khi tiến hành nghiên cứu này và một số nghiên cứu khác, Langer đã khẳng định sức mạnh của tâm trí, thực chất rất "hại não" và có tác động vô cùng lớn. Sẽ thế nào nếu chúng ta nghĩ mình là một người tự tin hay sáng tạo?

Trong trường hợp của bản thân tôi, tôi quyết định nghĩ mình như là một người "rất quyết đoán". Thế nên, tôi đã viết cụm từ này trên một mẫu giấy nhớ và sao chép thành nhiều bản khác nhau dán lên bàn làm việc cũng như tủ lạnh ở nhà. Nhìn thấy phương châm sống này mỗi ngày cũng khiến tôi ra quyết định nhanh hơn, ngay cả khi tôi thực hiện chúng một cách vô thức.

Hãy nghĩ về những thứ quan trọng với bạn. Điều gì khiến cuộc sống của bạn trở nên ý nghĩa? Chúng ta thường dễ dàng quên mất giá trị của bản thân – những thứ quyết định, tạo động lực và khiến mỗi người cảm thấy tự tin hơn nữa. Nếu không được kết nối với các giá trị của chính bạn thì niềm tin giới hạn sẽ điều khiển bạn, chẳng hạn như "tôi không đủ thông minh", "tôi thiếu môi trường để phát triển", "tôi không đủ tiền".... Nhưng sự thực là, bạn là nhân tố bí ẩn trong công thức này. Nếu bạn chịu thay đổi tư duy thì cuộc sống và con người bạn cũng sẽ thay đổi.

Vậy bước đầu tiên trong việc khám phá ý nghĩa của bạn là gì? Nhận ra 3 giá trị cốt lõi lớn nhất của bạn, sau đó, xác định các bước mà bạn có thể làm mỗi tuần để mở khóa các giá trị này. Bạn coi trọng khả năng sáng tạo? Hãy dành 15 phút để vẽ doodle? Bạn thích những cuộc phiêu lưu? Hãy đi đến một địa điểm mới mỗi tuần. Thế thôi!

N: Narrow your goals (Thu hẹp mục tiêu)

Cuộc sống ngắn ngủi, mong manh và không chờ đợi một ai cả. Sẽ không bao giờ có một thời điểm hoàn hảo để theo đuổi tất cả các mục tiêu của bạn – Khuyết danh.

Nếu thay đổi tư duy dường như có thể tạo ra những kết quả đáng kinh ngạc thì thiết lập mục tiêu cũng vậy. Vào năm 1961, khi John F. Kenny thông báo rằng nước Mỹ sẽ đưa một người lên Mặt Trăng vào cuối thập kỷ đó, nhiều người cho rằng đó là điều hoang tưởng. Tuy nhiên, nếu không có mục tiêu đầy tham vọng của Kennedy thì khó mà biết được liệu Neil Armstrong có đặt chân được lên Mặt Trăng 8 năm sau đó không nữa.

Lớn lên ở Châu Âu nhưng tôi luôn tưởng tượng mình sống và làm việc ở New York đến mức mà năm 18 tuổi, tôi tới IKEA và mua một bức tranh đen trắng khá lớn về những tòa nhà chọc trời ở Manhattan và treo nó ở đầu giường. Đây chính là cách mà tôi đã hình ảnh hóa ước mơ của mình để tôi có thể nghĩ về nó mỗi đêm trước khi đi ngủ.

Nhiều nghiên cứu cho thấy thiết lập mục tiêu, bản thân nó, cũng đã là một "thuật toán nhỏ" cho thành công. Vào năm 2010, các nhà nghiên cứu đến từ Đại học McGill đã tiến hành điều tra liệu rằng việc viết mục tiêu ra giấy có ảnh hưởng tích cực tới những học sinh gặp khó khăn trong học tập hay không? Sau 4 tháng theo dõi những học sinh được yêu cầu đặt ra các mục tiêu rõ ràng và chi tiết hóa chiến thuật để đạt được chúng thì nhóm hoàn thành tốt các yêu cầu cho thấy một sự tăng lên trung bình khoảng 30% về kết quả học tập trong so sánh với những học sinh không có mục tiêu cụ thể.

Chính vì vậy, khi đã biết thứ bạn trân trọng là gì thì đã đến lúc thiết lập mục tiêu cho chính bạn. Những đích đến rõ ràng. Nói chúng ra. Viết chúng xuống. Liệu mục tiêu của bạn có đảm bảo quy tắc SMART – đơn giản, đo lường được, có thể đạt được, thực tế và có mốc thời gian cụ thể hay không?

Bước tiếp theo trong thu hẹp mục tiêu là gì? Điều quan trọng hơn cả việc nhận dạng mục tiêu thông minh và viết chúng xuống đó là hiểu rõ những thứ bạn sẽ không làm. Học cách nói không. Chìa khóa để đạt được mục tiêu đó là hãy chọn lọc những thứ bạn cần làm trong tương thích với thời gian và năng lượng của bạn.

G: Generate a plan (Lập kế hoạch)

Một mục tiêu nếu không đi cùng một kế hoạch thì nó sẽ chỉ là một điều ước - Antoine de Saint-Exupery – nhà văn, phi công người Pháp, nổi tiếng với kiệt tác văn học Hoàng tử bé (The Little Prince).

Đứng giữa bạn và việc đạt được mục tiêu của bạn thường chỉ là một người – sếp, trưởng phòng nhân sự, giáo sư hoặc có thể là nhà đầu tư. Thường người này sẽ nằm trong mạng lưới của bạn. Điều bạn cần đó là một kế hoạch để kết nối với họ theo cách có lợi cho bạn. Tuy nhiên, bạn sẽ làm như thế nào?

Thật đơn giản.

Theo giáo sư Lauren Rivera đến từ Trường Quản trị Kellogg thì những nhà quản lý có xu hướng tuyển dụng những ứng viên tin rằng họ có thể trở thành bạn bè của mình. Do vậy, quá trình tuyển dụng không đơn giản chỉ là tìm kiếm người có các kỹ năng phù hợp với công việc mà còn phải phù hợp với văn hóa của doanh nghiệp. Hay nói cách khác, mọi người thường tin tưởng những người mà họ coi là giống mình.

Tôi bắt đầu chạy bộ bởi vì sếp thách tôi chạy marathon. Không chỉ nhận được những lợi ích từ việc tập thể dục mà tôi còn có thêm một chủ đề tuyệt vời để thảo luận mỗi khi vào phòng của sếp. Bằng cách tạo ra những điểm chung với người khác, bạn có thể phát triển những mối quan hệ công sở bền chặt và thân thiết hơn rất nhiều.

Tin tốt là nếu một người có thể giúp cho các mục tiêu của bạn trở thành hiện thực thì người đó có thể là bạn đã biết. Hãy thực hiện một vài cuộc khảo sát như giữa họ vào bạn có đặc điểm, cách cư xử và mối quan tâm nào giống nhau? Những thói quen nào của họ bạn có thể học được và áp dụng cho mình? Người thành công luôn biết cách "đồng hóa" môi trường xung quanh theo cách họ mong muốn.

Bước đầu tiên trong việc lập kế hoạch là gì? Những người điều hành hoạt động kinh doanh dành khoảng 90% cho các cuộc họp và trả lời email. Hãy dành khoảng thời gian riêng tư để kết nối với những người quan trọng. Tìm kiếm người có thể giúp bạn hoàn thành mục tiêu và lên kế hoạch để có thể tiếp cận họ.

A: Anticipate roadblocks (Dự đoán trước các trở ngại)

Ai cũng có sẵn một kế hoạch cụ thể cho mình cho đến khi họ bị đấm một phát vào mặt – Mike Tyson – võ sĩ quyền anh huyền thoại người Mỹ.

Bạn đã nhận ra được nơi bạn muốn đến và bằng cách nào để tới đó. Bạn đã sẵn sàng để bắt đầu. Nhưng cho dù kế hoạch của bạn có chi tiết như thế nào thì bạn cũng không thể tránh khỏi việc bị sa vào những chướng ngại vật nhất định.

Năm 20 tuổi, Benjamin Franklin đã phát triển một kế hoạch cá nhân hướng đến việc trở thành một hình mẫu "hoàn hảo về đạo đức". Kế hoạch này bao gồm thiền, ăn uống điều độ và nói không với tình dục. Trong cuốn tự truyện về mình, Franklin đã giải thích rằng chính con đường đó cuối cùng đã dẫn ông đến với thành công là một chính trị gia, nhà ngoại giao và một chính khách. Tuy nhiên, ông cũng nhận ra rằng ông cần một kế hoạch với đủ sự linh hoạt để có thể ứng phó với những rào cản không thể lường trước.

Những trở ngại này có thể là con người, hoàn cảnh hay niềm tin giới hạn của chúng ta. Chúng có thể trở thành những nhiệm vụ mà bạn phải hoàn thành để đạt được mục tiêu của mình. Tuy nhiên, để học được cách dự đoán và xoay chuyển các chướng ngại vật thì bạn cần phải giải quyết những con người khó tính hay các công việc thử thách nhất đầu tiên.

Việc tham gia vào những công việc khó khăn quả thật không giống như điều bạn mong đợi. Chẳng hạn, bạn sẽ phải bắt đầu bằng việc suy nghĩ một cách tích cực. Theo Mayo Clinic, suy nghĩ tích cực sẽ giúp bạn vượt qua được những tình huống căng thẳng, giảm bớt những tác động có hại của stress đối với sức khỏe. Thế nên, khi phải đương đầu với một rào cản nào đó thì thứ tốt nhất bạn có thể làm là hãy giãn cơ, thở sâu và thư giãn.

Tôi đã phát triển một cơ chế đơn giản để giữ cân bằng mỗi khi cảm thấy căng thẳng. Tôi uống hai cốc nước và nghĩ về điều gì đó khiến mình hài lòng. Cốc nước hoàn toàn không hề có "những thành phần đặc biệt" nào cả nhưng bằng việc tạo ra thói quen như vậy, tôi đã tìm được cho mình một giải pháp rất tuyệt vời để giữ cho cơ thể không bị thiếu nước cũng như vượt qua được khá nhiều phiền toái.

Làm thế nào mà bạn có thể dự đoán trước được những chướng ngại vật? Hãy chia nhỏ mục tiêu thành các bước. Chẳng hạn, nếu muốn thăng chức, bạn cần: (1) hoàn thành một dự án quan trọng và (2) mang nhiều khách hàng mới về cho tổ chức. Hãy tính đến những sai lầm trong quá trình thực hiện: nhỡ deadline, chỉ tìm được một khách hàng mới... Từ bây giờ, hãy nhớ rằng ngay cả khi điều đó xảy ra thì đó vẫn chưa phải là "ngày tận thế"! Luôn luôn có giải pháp cho những vấn đề bạn gặp phải.

G: Gain persistence (Giữ vững sự kiên trì)

Nếu bạn muốn một thứ gì đó bạn chưa bao giờ có được thì bạn cần sẵn sàng làm những việc mà bạn chưa bao giờ dám làm – Thomas Jefferson – Tổng thống thứ 3 của Mỹ.

Diễn viên điện ảnh từng chiến thắng giải Emmy Jon Hamm chỉ có được thành công nhờ ăn may – hoặc ít nhất là đại loại thế. Khi đạo diễn Matthew Weiner nhìn thấy một "khuôn mặt mới" mà không hề đòi hỏi cát-xê cao cho show diễn "Mad Men", ông đã tìm cách tiếp cận Hamm trong một buổi thử giọng. Rất may mắn? Vâng, tuy nhiên, trước khi trở thành Don Draper, Hamm đã dành nhiều năm chờ đợi và chuẩn bị cho một cơ hội tuyệt vời, từ việc dạy kịch và diễn vai phụ cho tới sản xuất những bộ phim nhảm nhí. Hamm chia sẻ rằng "giọng nói trong tâm trí" anh luôn nhắc nhở anh tiếp tục và không bao giờ được từ bỏ bởi vì thời cơ đã đến. Những người luôn nghĩ rằng mình may mắn thường là những người luôn sẵn sàng để dấn thân vào những rủi ro lớn nhất và chính họ cũng là người luôn nhận được những phần thưởng xứng đáng.

Theo đuổi ước mơ của của bạn là một hành trình khó khăn. Vậy làm thế nào để bạn có thể tránh khỏi tình trạng mệt mỏi do làm việc quá sức và căng thẳng? Các nhà tâm lý nghiên cứu về sự linh hoạt trong nhận thức tranh luận rằng câu trả lời nằm ở thái độ cởi mở với những điều bất ngờ - có thể là thử ăn ở một nhà hàng mới, gặp gỡ những gương mặt mới hay khám phá một sở thích mới.

Bất cứ khi nào muốn từ bỏ, tôi đều làm thứ gì đó "khác" so với bình thường, chẳng hạn như nói chuyện với một người lạ hay tập hít đất ngay tại bàn làm việc của tôi. Những khoảng thời gian nghỉ ngắn như vậy giúp tâm trí tôi được thư thái, không còn bị ám ảnh bởi những điều sắp xảy ra và còn giúp tôi có thêm động lực để bước tiếp.

Hay nói cách khác, hãy cởi mở hơn với những công việc đang làm hàng ngày. Thử mạo hiểm, bước ra khỏi "chiếc hộp an toàn", thử thách bản thân với nhiều điều mới mẻ - nếu không, những gì bạn đạt được chẳng có gì đặc biệt. Nhà tâm lý học Ben Fletcher đã giải thích rằng "Cuộc sống của mỗi người có thể thay đổi hoàn toàn chỉ với một cú thúc bằng khủy tay sang một hướng khác".

Vậy làm thế nào bạn có thể đạt được sự bền bỉ? Khi cảm thấy muốn bỏ cuộc, hãy tự khuyến khích bản thân bằng những việc làm nhỏ khác, không nhất thiết phải gắn kết với mục tiêu của bạn. Bạn có cảm thấy khó chịu khi không được công nhận trong công việc? Hãy thử học một công thức nấu ăn mới, đi làm theo hướng khác thay vì cứ mãi đi trên một con đường quen thuộc, thử học môn thể thao mới hay đơn giản là đi ăn trưa cùng với một người nào đó mà bạn chưa gặp bao giờ.

E: Elevate yourself (Nâng tầm bản thân)

Để chứng tỏ với bản thân, hãy sử dụng trí não của bạn; để chứng tỏ với người khác, hãy sử dụng trái tim – Eleanor Roosevelt.

Nhà tâm lý học Abraham Maslow đã tìm ra hai nhu cầu cơ bản nhất của con người đó là cảm thấy mình đang ở chính xác nơi mình muốn thuộc về và được trân trọng. Nếu đang áp dụng công thức ENGAGE này thì bạn sẽ sớm tìm thấy mình ở vị trí lãnh đạo với cơ hội được thỏa mãn các nhu cầu đó bởi những người khác.

Điều này nghe có vẻ khó khăn nhưng trở thành một người lãnh đạo có thể truyền cảm hứng cho mọi người không có nghĩa bạn phải thực hiện những cử chỉ cao cả nào đó. Thay vì như vậy, nó có nghĩa là bạn cần biểu lộ sự quan tâm, nói lời cảm ơn và công nhận thành quả mà những người khác đã đạt được. Một lời khen ngợi chân thành có thể giúp bạn tiến xa trong việc khích lệ những người xung quanh bạn.

Không có gì là tình cờ khi Bill Clinton thường xuyên bày tỏ sự biết ơn tới người thầy điều xướng ban nhạc hồi phổ thông của ông vì đây là người đã giúp ông trưởng thành không chỉ trong vai trò là một người chơi saxophone mà còn là một nhà lãnh đạo. Tương tự, Ronald Reagan lựa chọn viết là thư đầy cảm động tới người dân Mỹ vào năm 1994 sau khi bị chẩn đoán mắc chứng Alzheimer. Hay việc Tổng thống Obama sau khi đọc cuốn "Cuộc đời của Pi" của Yann Martel đã gửi đến Martel một lá thư cảm ơn tài năng kể chuyện và thông điệp mạnh mẽ mà ông đã truyền đạt qua tác phẩm.

Tôi nhận ra rằng việc giúp đỡ sinh viên là cách tuyệt vời để nâng tầm bản thân mình và những người xung quanh tôi. Mỗi khi có ai đó trong trường đại học liên lạc với tôi, tôi luôn luôn cố gắng trả lời từng câu hỏi hoặc giới thiệu cho họ một điều gì đó. Nhiều năm sau, những học sinh này đều trở thành những người tiên phong trong lĩnh vực của họ và giờ đây, tôi có cơ hội được học hỏi từ họ.

Làm thế nào để bạn có thể nâng tầm bản thân mình? Hãy bắt đầu bằng việc bày tỏ lòng biết ơn với những người đã giúp bạn đạt được thành quả như ngày hôm nay hoặc có những ảnh hưởng tích cực tới cuộc sống của bạn ở thời điểm hiện tại. Thể hiện sự tôn trọng sẽ truyền cảm hứng cho người khác và tạo ra ảnh hưởng.

E.N.G.A.G.E sẽ giúp bạn sớm có cơ hội trải nghiệm và phát triển "tư duy thành công". Tuy nhiên, công thức này sẽ không có tác dụng trừ khi bạn bắt đầu hành động. Tiềm năng của bạn đang chờ để được khám phá.