Vì sao năm 2023 có tới 2 tháng 2 âm lịch?

Theo âm lịch, năm 2023 Quý Mão là năm nhuận và có 2 tháng 2. Lịch âm được xác định dựa vào cả chu kỳ trái đất quay quanh mặt trời chứ không chỉ tương tác với mặt trăng. Vậy, tại sao lại có năm nhuận và cách xác định tháng nhuận là tháng mấy?

Đầu tiên, chúng ta cần tìm hiểu các khái niệm điểm sóc, hoàng đạo và trung khí.

Điểm sóc là thời điểm giúp xác định ngày đầu tiên của tháng âm lịch. Điểm sóc xuất hiện khi mặt trăng nằm giữa mặt trời và trái đất trên cùng một đường thẳng, và mặt trăng quay nửa tối về phía trái đất. 2 điểm sóc có khoảng cách là 29,53 ngày.

Hoàng đạo là khái niệm chỉ đường đi mà mặt trời di chuyển trên quỹ đạo xung quanh trái đất. Thực tế trái đất xoay quanh mặt trời, nên có thể hiểu hoàng đạo là một đường ảo được chia thành 12 phần bằng nhau.

Trung khí Là các điểm mốc chia hoàng đạo thành 12 phần bằng nhau, trong đó có 4 trung khí quan trọng quen thuộc với chúng ta là xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí.

Tại sao phải có năm nhuận âm lịch?

Tháng của lịch âm được chia dựa vào Mặt trăng, mỗi tuần trăng là 1 tháng dài 29,53 ngày. Và ngày có thời điểm sóc là ngày bắt đầu của một tháng. Để cho dễ tính, người ta quy ước mỗi tháng âm lịch có 29 hoặc 30 ngày. Trong lịch âm, tháng đủ là tháng có 30 ngày, tháng thiếu là tháng có 29 ngày.

Do trung bình 1 tháng âm lịch kéo dài 29,53 ngày, nên 12 tháng sẽ dài 354,36 ngày, ít hơn khoảng 10 ngày so với dương lịch. Để thời gian của 2 lịch không bị lệch nhau quá nhiều, "tháng nhuận", tức cứ 2 hoặc 3 năm/lần, sẽ có 1 năm âm lịch dài 13 tuần trăng ra đời, gọi là năm nhuận. Năm nhuận sẽ có tới 384-385 ngày.

Cách xác định năm nhuận

Người xưa đã quy ước cứ 19 năm thì có 7 năm nhuận, rơi vào năm số 3, 6, 9, 11, 14, 17, 19 của chu kỳ 19 năm.

Cách đơn giản để xác định năm nhuận là lấy năm dương của nó chia cho 19, nếu có số dư là các số 3, 6, 9, 11, 14, 17, 19 thì đó là năm nhuận.

Năm 2023 chia 19 dư 9, vậy nên năm âm lịch của nó tức Quý Mão là năm nhuận.

Cách xác định tháng nhuận

Tháng nào không có trung khí thì tháng đó có thể dùng làm tháng nhuận. Nếu trong năm có nhiều tháng âm lịch không chứa trung khí thì chọn tháng đầu tiên sau đông chí không có trung khi làm tháng nhuận.

Tháng Giêng và tháng Chạp là 2 tháng đặc biệt ngoại lệ nên không bao giờ nhuận.

Tháng 2 âm lịch năm 2023 thỏa mãn các điều kiện trên, nên nhuận thêm 1 tháng 2.