Scratch là gì?
Scratch là một chương trình nhằm hỗ trợ trẻ em phát triển kỹ năng viết code và lập trình. Nó có thể được sử dụng để tạo ra các câu chuyện, game và hoạt hình.
Bạn có biết rằng đây là cộng đồng lập trình lớn nhất dành cho trẻ em trên thế giới? Đúng vậy, công cụ giáo dục tuyệt vời này nhắm đến học sinh từ 8 đến 16 tuổi. Người dùng trên trang web tự gọi mình là 'Scratcher' và họ thực hiện các dự án tuyệt vời trên trang web bằng giao diện giống như block. Sau đó, tác phẩm của họ có thể được xuất sang các ngôn ngữ lập trình, chẳng hạn như file HTML5, JavaScript và EXE.
Dưới đây là các tính năng chính của Scratch:
- Dạy trẻ cách viết code một cách trực quan.
- Cung cấp mã hóa dựa trên block, cho phép người học sắp xếp các hướng dẫn viết sẵn để tạo ra những hành động.
- Giúp người dùng làm việc cùng nhau, suy nghĩ giàu trí tưởng tượng và phân tích một cách có phương pháp.
- Cho phép họ tạo hoạt ảnh và đồ họa có thể được chia sẻ sau khi dự án hoàn thành.
- Cho phép người dùng chuyển đổi các dự án đã hoàn thành sang file HTML5, ứng dụng Android, Bundle (macOS) hoặc EXE bằng những công cụ bên ngoài.
- Cho phép học sinh kết hợp hoạt ảnh, game máy tính và các dự án khác bằng cách sử dụng âm thanh và hình ảnh.
- Có một cộng đồng trực tuyến cho phép trẻ phát triển và trao đổi đa phương tiện tương tác như truyện cổ tích, câu đố và hoạt hình với những người khác trên toàn cầu.
- Cung cấp cho giáo viên tùy chọn giao và trao đổi bài tập với học sinh, khiến đây trở thành một nền tảng giảng dạy tuyệt vời, đặc biệt là khi học từ xa.
- Cách tuyệt vời để giới thiệu cho trẻ em về khoa học máy tính và lập trình.
- Có thể truy cập bằng 70 ngôn ngữ trên toàn thế giới.
- Tính đến tháng 12 năm 2022, hơn 67 triệu dự án đã được hơn 64 triệu người dùng đóng góp cho Scratch. Với 38 triệu người dùng hàng tháng, Scratch ngày nay cực kỳ phổ biến. Tuy nhiên, nó cần khả năng đọc cơ bản nên không phù hợp với trẻ em dưới 8 tuổi. Các nhà phát triển Scratch đã nhanh chóng nhận ra điều này và ra mắt ScratchJr vào năm 2014.
ScratchJr cung cấp một cách tiếp cận đơn giản hơn để lập trình ở độ tuổi tương đối trẻ, chưa có khả năng đọc hoặc tính toán. Được sử dụng bởi hơn 10 triệu cá nhân trên toàn cầu, ScratchJr dành cho trẻ em từ 5 đến 7 tuổi và có sẵn miễn phí trên iOS, Android và Chromebook.
Lịch sử của Scratch
MIT Media Lab, một phòng thí nghiệm nghiên cứu, bắt đầu phát triển các ngôn ngữ lập trình trực quan vào đầu những năm 2000 để giúp trẻ em học viết code và lập trình. Nhóm thực hiện nghiên cứu này là Lifelong Kindergarten group (LLK). Họ được cấp một khoản tài trợ để phát triển một môi trường cho trẻ em nơi chúng có thể thực hành viết code. Cùng với nhóm tại UCLA và Computer Clubhouses ở Boston và Los Angeles, LLK đã thiết kế một ngôn ngữ lập trình cơ bản đủ đơn giản để trẻ học và sử dụng. Slogan của nhóm là "Hãy tưởng tượng, Lập trình, Chia sẻ" đã ảnh hưởng đến triết lý của Scratch.
Vào tháng 5 năm 2013 Scratch 2.0 được phát hành và 5 năm sau, vào năm 2018, Scratch 3.0 được phát hành. Sự khác biệt chính giữa hai phiên bản là Scratch 3.0 có thể được sử dụng trên hầu hết các trình duyệt, ngoại trừ Internet Explorer.
Cái tên "Scratch" xuất phát từ một kỹ thuật được các DJ sử dụng. Với lập trình Scratch, ý tưởng là cho phép người dùng kết hợp các nội dung media khác nhau, chẳng hạn như đồ họa và âm thanh, với nhau để tạo dự án.
Scratch 3.0
Nếu bạn dự định dạy con mình cách lập trình bằng Scratch thì phiên bản bạn sẽ sử dụng là Scratch 3.0. Vậy bạn có thể mong đợi điều gì với phiên bản này?
Điều quan trọng cần biết là giao diện Scratch được chia thành 3 phần: Khu vực stage, bảng block và khu vực code. Trong khu vực code, các "block" có thể được đặt và sắp xếp để tạo thành những script, script này sẽ chạy sau khi người dùng nhấn cờ xanh. Người dùng nâng cao có thể tạo các block code của riêng họ và sử dụng những block code đó để tạo script. Người dùng sẽ có thể xem kết quả script của họ, chẳng hạn như hoạt ảnh, trong khu vực stage.
Tại sao nên dạy lập trình Scratch cho trẻ em?
Bây giờ, bạn đã biết lập trình Scratch là gì. Bạn có thể dạy học sinh của mình cách sử dụng ứng dụng này. Nhưng lợi ích của việc sử dụng Scratch trong lớp học là gì?
Việc dạy trẻ viết code Scratch sẽ đem lại những lợi ích sau:
- Khuyến khích tư duy tính toán
- Giúp học sinh phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề
- Thúc đẩy học tập sáng tạo
- Cho trẻ trải nghiệm thực tế
- Hỗ trợ tự thể hiện kỹ năng cá nhân và hợp tác
Với Scratch, trẻ sẽ phát triển được các chiến lược giải quyết vấn đề, có được khả năng thiết kế dự án và có được kỹ năng truyền đạt ý tưởng của mình.
Lập trình Scratch là gì?
Lập trình Scratch là quá trình viết và chạy chương trình bằng Scratch, một ngôn ngữ lập trình và trình soạn thảo code miễn phí giúp người học trẻ hiểu logic mã hóa bằng cách sử dụng những block và công cụ hỗ trợ trực quan.
Lập trình Scratch hoạt động như thế nào?
Bảng điều khiển người dùng Scratch là vùng trên màn hình hiển thị ứng dụng Scratch. Màn hình được chia thành nhiều phần hoặc ô. Mỗi ô phục vụ một mục đích riêng biệt, chẳng hạn như chọn block để viết, viết code và xem kết quả công việc của bạn.
Scratch UI có thể so sánh với môi trường phát triển tích hợp hoặc IDE. Ngoài ra, người dùng có thể tạo các block code tùy chỉnh, block này sẽ hiển thị trong “My Blocks”. Lập trình Scratch là một dạng mã hóa rất đơn giản, tập trung vào việc dạy các quy trình mã hóa dựa trên sự kiện thay vì trực tiếp bằng ngôn ngữ. Nó tích hợp với nhiều dự án lớn hơn, như LEGO Mindstorms EV3, BBC micro:bit, thông qua nhiều extension khác nhau, mang lại nhiều kết quả bổ sung thú vị từ nền tảng lập trình.
Scratch extension
Có nhiều extension Scratch có thể được gắn vào khu vực block. Người ta có thể chọn biểu tượng màu xanh lam ở phía bên phải của các phần block thông thường để chọn extension. Các extension lập trình Scratch thường được sử dụng bao gồm:
- Music: Extension này cho phép người dùng phát các nốt MIDI trên nhiều nhạc cụ khác nhau.
- Video sensing: Các dự án có thể giao tiếp với camera bằng extension này.
- Translate: Sử dụng plugin Translate, văn bản có thể được dịch sang nhiều ngôn ngữ khác nhau.
- Pen: Extension Pen cho phép người dùng phác thảo trên stage bằng bút.
- Text to speech: Điều này cho phép văn bản được đọc to.
- LEGO MINDSTORM EV3: Nó cho phép các dự án Scratch kết nối với những thiết bị LEGO MINDSTORM EV3.
- Micro:bit: Nó cho phép các dự án Scratch giao tiếp với những dự án micro:bit.
Bắt đầu lập trình Scratch
Để bắt đầu viết code bằng Scratch, hãy truy cập trang web MIT dành cho Scratch và làm theo các bước bên dưới:
- Nhấp vào nút “Create” để bắt đầu một dự án mới.
- Các coding unit được đặt ở phía bên trái của màn hình.
- Để bắt đầu viết code, hãy nhấn và kéo các phần vào khu vực rộng lớn ở giữa.
- Những chữ cái và đồ vật trên Scratch được gọi là các "sprite”. Bạn có thể thêm hoặc bớt số lượng sprite không giới hạn.
- Chạm vào một sprite để tạo code cho sprite đó.
- Có một số sprite giải trí để lựa chọn.
- Để viết code, bạn có thể nối các đoạn code bằng cách kéo chúng từ trái sang phải.
- Ngoài backdrop, mỗi sprite sẽ được cấp code riêng.
- Các block này có thể di chuyển, tạo ra tiếng động và thay đổi màu sắc của những họa tiết. Và khi kết hợp lại, chúng tạo ra một chuỗi sự kiện mà bạn có thể sử dụng để tạo game, phim hoạt hình và các dự án khác.
- Sau khi mã hóa ứng dụng của mình, bạn có thể chọn cờ xanh để chạy ứng dụng đó trên Stage.
- Đảm bảo rằng dự án của bạn được lưu trữ trong tài khoản của bạn nếu bạn muốn lưu hoặc chia sẻ nó.
- Scratch cho phép bạn upload lên các dự án do Scratch tạo trên studio trực tiếp ảo của nó, CODE. Bạn cũng có thể xem các dự án được các lập trình viên khác đăng tải tại đây và để lại bình luận của mình.
Lợi ích của lập trình Scratch
Mục đích chính của Scratch là giúp trẻ em học các khái niệm mã hóa cơ bản mà không đi sâu vào sự phức tạp của lập trình hướng đối tượng hoặc mã hóa văn bản. Dưới đây là một số lợi ích của việc viết code bằng Scratch.
1. Cải thiện kỹ năng phân tích và giải quyết vấn đề
Khi trẻ giải quyết và vượt qua các thử thách khác nhau trong quá trình viết code, Scratch giúp chúng phát triển khả năng suy luận logic và kỹ năng giải quyết vấn đề.
2. Đơn giản hóa quá trình học tập trong thế giới mã hóa
Một trong những yếu tố thách thức nhất của lập trình là nó đòi hỏi rất nhiều nỗ lực để có thể nắm bắt được hoàn toàn. Tuy nhiên, đây không phải là trường hợp của Scratch. Vì ngôn ngữ được tạo ra dành cho trẻ em nên rất dễ hiểu. Trẻ em không cần những cuốn sách, hướng dẫn hoặc bài học phức tạp để hiểu ngôn ngữ hoạt động như thế nào.
3. Mang lại sự giải trí và gắn kết trong quá trình học tập
Lập trình Scratch giúp trẻ tư duy sáng tạo và tự do thể hiện bản thân. Hơn nữa, các nhiệm vụ được phát triển rất hấp dẫn, khiến việc học trở nên thú vị.
4. Cung cấp giao diện người dùng hấp dẫn
Nhờ giao diện trực quan hấp dẫn, lập trình Scratch khơi dậy niềm yêu thích lập trình của con bạn. Nó giúp trẻ hình dung được code của mình, khiến trải nghiệm trở nên thú vị hơn.
5. Dạy cách các extension phần cứng có thể tương thích với code
Lập trình Scratch rất tuyệt vời cho trẻ em thích các hoạt động thực tế. Nhiều công ty bán bộ phần cứng tương thích với Scratch, có thể được sử dụng để xây dựng những dự án hấp dẫn. Ví dụ, Makey-Makey hoặc micro:bit cho phép trẻ em thiết kế và chế tạo tay cầm chơi game của riêng mình.
6. Giảm rào cản của nghề viết code
Phần lớn người dùng Internet có thể truy cập lập trình bằng Scratch. Do đó, bạn có thể cung cấp cho con mình các bài học viết code một cách thuận tiện tại nhà riêng với Scratch dành cho trẻ em. Nó giúp chúng có được sự nghiệp thành công trong lĩnh vực phát triển phần mềm mà không khiến quá trình học tập trở nên khó khăn.
7. Giải thích logic lập trình một cách trực quan
Trẻ em có thể liên tục nhìn thấy những gì chúng đang tạo ra và kiểm tra kết quả hoạt động của chúng. Điều này giúp chúng hiểu được lý do cơ bản của các chương trình máy tính. Logic của Scratch mở rộng trên các ý tưởng cơ bản như tham số biến, kiểu dữ liệu, bộ sưu tập, ma trận, vòng lặp và toán tử. Khi học sinh chuyển từ lập trình dựa trên block phổ biến sang lập trình dựa trên văn bản, những khả năng này cũng được chuyển sang các ngôn ngữ khác.
8. Bỏ qua các quy tắc cú pháp xung quanh những ngôn ngữ lập trình truyền thống
Nhiều ngôn ngữ lập trình yêu cầu trẻ em học các lệnh văn bản và áp đặt những ràng buộc nghiêm ngặt khi sử dụng chúng. Lập trình bằng Scratch cho phép trẻ tập trung vào những phần thú vị của việc lập trình, chẳng hạn như tạo ra những khái niệm cho chương trình mới, tìm ra cách xây dựng, tạo ra chúng và thảo luận về chúng với những người khác.
Để đảm bảo rằng lập trình Scratch đáp ứng tất cả các nhu cầu này, nhóm phát triển phần mềm tuân theo một bộ nguyên tắc gọi là 4P khi học cách viết code – dự án, niềm đam mê, đồng nghiệp và vui chơi.
- Mọi người học hiệu quả nhất khi họ tích cực tham gia vào các hoạt động dựa trên dự án, chẳng hạn như tạo ra ý tưởng, phát triển mô hình, thực hiện cải tiến và tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh.
- Khi các cá nhân tập trung vào những chủ đề mà họ đam mê, họ sẽ làm việc chăm chỉ và lâu hơn, kiên cường bất chấp trở ngại và thu được nhiều kiến thức hơn trong quá trình đó.
- Với quá trình xã hội hóa, việc học tập phát triển mạnh mẽ khi các cá nhân trao đổi ý tưởng, hợp tác trong những sáng kiến và mở rộng công việc của các đồng nghiệp.
- Việc học đòi hỏi sự khám phá vui tươi – thử những điều mới, thử nghiệm với tài liệu, vượt qua các giới hạn, chấp nhận rủi ro và lặp đi lặp lại nhiều lần.
Ưu điểm
- Giao diện dễ dàng và trực quan
- Các khối mã đồ họa rất tuyệt vời cho người mới bắt đầu
- Có thể chia sẻ với người khác trực tuyến
- Không cần kết nối Internet
Nhược điểm
- Cần cài đặt Adobe AIR trước
- Không thể truy cập các tính năng cộng đồng trực tuyến trên ứng dụng