Tại sao bạn không thể “tải thêm RAM”?

Câu nói vui “chỉ cần tải thêm RAM” đã trở thành một meme kinh điển trong giới công nghệ suốt nhiều năm, nhưng rốt cuộc thì tại sao bạn không thể tải RAM thật sự? Thực ra, vẫn có cách “tạm coi là tải” được RAM – nếu bạn chịu khó làm vài thao tác. Tuy nhiên, có những giải pháp tốt hơn nhiều.

RAM (Random Access Memory) là loại bộ nhớ tạm thời được gắn trực tiếp lên bo mạch chủ (mainboard). Đáng tiếc là bạn không thể “tải” RAM về được – cách duy nhất là mua thanh RAM mới và lắp thêm vào bo mạch chủ mà thôi.

Vì sao RAM lại quan trọng?

RAM giúp máy tính của bạn truy cập nhanh vào dữ liệu mà các chương trình đang cần. Nếu bạn mở Task Manager, mục Processes, bạn sẽ thấy danh sách dài các ứng dụng đang chiếm RAM. Nhờ RAM, khi mở lại ứng dụng, máy sẽ phản hồi nhanh hơn nhiều so với việc phải đọc lại toàn bộ dữ liệu từ ổ cứng hoặc SSD.

Tốc độ chính là điểm khác biệt lớn nhất giữa RAM và các dạng lưu trữ khác. RAM DDR5 – loại hiện đại nhất hiện nay – có băng thông tối đa khoảng 50GB/s, trong khi SSD NVMe PCIe 5.0 “nhanh khét tiếng” cũng chỉ đạt khoảng 15GB/s. Thậm chí, RAM còn có thể ép xung (overclock) để đạt tốc độ cao hơn nữa.

Đó là lý do vì sao dung lượng và tốc độ RAM ảnh hưởng trực tiếp đến cảm giác “mượt” và “nhạy” khi sử dụng máy tính.

Khác biệt lớn thứ hai là tính “bay hơi”: RAM sẽ mất toàn bộ dữ liệu khi máy tắt nguồn. Trong khi đó, SSD, HDD hay USB đều là bộ nhớ không bay hơi, nên dữ liệu vẫn còn nguyên khi tắt máy.

RAM ảo – “cứu cánh” tạm thời

Khi máy tính thiếu RAM vật lý, hệ thống có thể dùng RAM ảo (Virtual Memory) – tức là dùng ổ cứng hoặc SSD để mô phỏng RAM. Cách này có thể giúp giảm tình trạng thiếu bộ nhớ, nhưng nó có hai nhược điểm lớn.

Thứ nhất là tốc độ. Dù SSD có nhanh đến đâu thì vẫn chỉ bằng một phần nhỏ so với RAM thực. Nếu hệ thống phải dùng quá nhiều RAM ảo, máy sẽ trở nên chậm và lag hơn rõ rệt.

Thứ hai là độ bền của ổ lưu trữ. SSD không được thiết kế để ghi/xóa liên tục như RAM, nên việc dùng ổ SSD làm RAM ảo trong thời gian dài sẽ làm giảm tuổi thọ của ổ. Tuy nhiên, dùng tạm thời thì không vấn đề gì.

Có thể “tải” RAM bằng cách nào?

Nếu bạn thật sự muốn “tải RAM”, cách gần nhất chính là dùng bộ nhớ đám mây (cloud storage) để làm RAM ảo. Ví dụ, bạn có thể dùng Google Drive vì nó có thể hiển thị như một ổ đĩa thật trên máy tính.

Sau khi cài đặt, bạn mở Settings (Win + I) → System → About → Advanced System Settings → tab Advanced → mục Performance → Settings → chọn Advanced → Virtual Memory → bỏ chọn “Automatically manage paging file size…” và đặt dung lượng bạn muốn cho ổ Google Drive.

Nghe có vẻ “ngầu”, nhưng kết quả thì tệ không tưởng. Windows phản ứng hỗn loạn, tốc độ cực kỳ chậm, thậm chí khiến máy gần như “đóng băng”.

Nguyên nhân là do độ trễ (latency) và băng thông (bandwidth). RAM thật phản hồi trong nano-giây, còn kết nối Internet có độ trễ mili-giây, tức là chậm hơn hàng triệu lần. Băng thông Internet nhanh nhất (10Gbps) cũng chỉ bằng 1/100 so với tốc độ của RAM DDR5. Vì vậy, ý tưởng “cloud RAM” gần như không khả thi.

Nếu máy thiếu RAM, bạn có một vài lựa chọn thực tế hơn:

1. Giải phóng RAM: Mở Task Manager, tắt bớt các ứng dụng không cần thiết, đặc biệt là những phần mềm chạy nền. Sau đó, vào tab Startup Apps để tắt bớt các chương trình khởi động cùng Windows.
2. Nâng cấp RAM thật: Đây là cách tốt nhất. Kiểm tra xem bo mạch chủ còn khe RAM trống không. Nếu có, bạn chỉ cần gắn thêm thanh RAM. Nếu không, hãy thay thế bằng các thanh RAM dung lượng lớn hơn.
3. Tăng dung lượng RAM ảo:Nếu không thể nâng cấp RAM, bạn có thể tăng dung lượng bộ nhớ ảo. Hãy ưu tiên dùng ổ NVMe SSD, tiếp theo là SATA SSD, và chỉ dùng HDD khi không còn lựa chọn nào khác.

Dù không thể “tải thêm RAM”, bạn vẫn có nhiều cách để giúp máy tính hoạt động mượt mà hơn. Và nếu bạn tò mò, hoàn toàn có thể thử “cloud RAM” cho vui – chỉ cần đừng kỳ vọng quá nhiều là được!