Đi theo vết xe đổ của Internet Explorer 6, Google Chrome có thất bại?

Bùi Thủy

Nhờ sự phổ biến của Android và ngày càng nhiều người dùng Chrome trên Windows và Mac, Chrome hiện là trình duyệt phổ biến nhất trên mọi thiết bị. Khi Google tiếp tục thống trị thế giới mạng, thông tin có được từ bộ tìm kiếm và các dịch vụ của họ như Gmail hay YouTube trở thành một nguồn “dưỡng chất” dồi dào cho chính các công cụ của họ.

Dù trong những ngày đầu, Google là vua của các chuẩn web cho nhiều trình duyệt khác, nhưng gần đây, chính họ lại lờ những tiêu chuẩn này đi và buộc người dùng phải chọn Chrome.

Nói cách khác, Chrome đang đi vào con đường như Internet Explorer 6 trước đây - khi nhiều nhà phát triển web ưu tiên tối ưu hóa Chrome trước, sau đó mới là cho các trình duyệt khác.

Liệu những gì Chrome đang làm có biến họ thành người kế nhiệm của Internet Explorer 6

Để hiểu cụ thể, hãy nhìn vào lịch sử trình duyệt để xem chuyện gì đã xảy ra với IE6 trong những năm đầu 2000.

Vắn tắt về lịch sử trình duyệt

16 năm trước, máy tính Microsoft thống trị bằng Windows. Cùng với Intel, Microsot chi ra ít nhất 1 tỉ đô-la để quảng bá cho Windows XP, bằng chương trình quảng cáo trên TV có Madonna góp mặt. Thời đó chưa có iPod, Gmail hay YouTube và Google thậm chí còn chưa phải là đối thủ của Microsoft. Họ cư xử như thể mình là vua và muốn làm gì cũng được. Sau sự ra đi của đối thủ Netscape, Internet Explorer 6 ra đời.

Internet Explorer 6 lần đầu có mặt trên Windows XP

IE6 lần đầu có mặt trên Windows XP. Khi XP phát triển, web cũng vậy. IE6 ra đời ngay sau khi bong bóng dot-com sụp đổ và lượng người dùng Internet ở Mỹ tăng nhanh. Với nhiều người, Internet Explorer là cách duy nhất để vào mạng và logo màu xanh cũng đồng nghĩa với Internet. Vào thời điểm cao nhất, IE6 thống trị 90% thị trường trình duyệt.

Microsoft kiểm soát cách người dùng truy cập web và bằng Internet Explorer 6, họ bắt đầu vươn tay ra xa. Khi web phổ biến hơn, các tiêu chuẩn dần được đặt ra để giúp các nhà phát triển tạo trang và ứng dụng có thể chạy trên nhiều thiết bị và trình duyệt. IE6 phớt lờ hầu như tất cả các chuẩn đó, khiến Microsoft và các nhà phát triển rơi vào khó khăn nhiều năm về sau.

Phớt lờ chuẩn web nghĩa là các nhà phát triển phải code trang của mình dựa theo IE và khuyến khích người dùng truy cập trang bằng IE. IE6 tồn tại 5 năm với một số lỗi bảo mật và hoàn toàn bỏ qua các chuẩn web, cho tới khi có đối thủ xuất hiện.

Năm 2004, Mozilla Foundation, do một người trước đây phát triển Netscape sáng lập, phát hành Firefox 1.0. Nó duyệt web bằng các tab, có công cụ chặn pop-up và fan còn kêu gọi quyên góp để trả quảng cáo cho Firefox trên tờ New York Times. Đây là điềm báo cho cái chết của Internet Explorer và là đối thủ cạnh tranh thực sự kể từ Netscape.

Microsoft quay trở lại với Internet Explorer 7 vào năm 2006, thêm tính năng duyệt web bằng tab và các tính năng khác, khiến hầu hết mọi người vẫn dùng nó làm trình duyệt mặc định trên Windows. IE7 không có nhiều cải thiện về chuẩn web và những chỉ trích xung quanh việc này bắt đầu gia tăng. Ngay cả người cha của World Wide Web, Tim Berners-Lee cũng lên tiếng chỉ trích.

Về sau Google mới tham gia vào thị trường trình duyệt

Khi Firefox phát hành, Google đang nhanh chóng phát triển công cụ tìm kiếm và ngành kinh doanh quảng cáo. Thay vì tạo ra một trình duyệt của riêng mình, họ còn bận tạo ra Google Toolbar. (Đây là một trong những dự án lớn đầu tiên do CEO hiện tại là ông Sundar Pichai dẫn dắt). Toolbar là một add-on cho Internet Explorer và Firefox, giúp thêm công cụ chặn pop-up và dễ dàng truy cập tính năng tìm kiếm của Google.

Nó giống như một con ngựa thành Troia, bổ sung thêm tính năng cho trình duyệt và hướng người dùng tới các dịch vụ của Google. Họ đã quảng bá rất nhiều trên các trang của bộ tìm kiếm và công cụ chặn pop-up trở nên rất phổ biến với người dùng IE6.

Khi Firefox phát triển lớn mạnh và những mối lo ngại về IE ngày càng tăng, Google bước vào thị trường năm 2008 với trình duyệt Chrome. Google tập trung vào các chuẩn web và tôn trọng HTML5, vượt qua 2 bài kiểm tra Acid1 và Acid2 với bản phát hành đầu tiên - điều mà Microsoft đã không thể làm được.

Các nhà phát triển chuyển sang Chrome bởi nó cho phép họ tạo website dễ hơn dựa trên các chuẩn web, và từ đó bắt đầu cuộc chiến tranh giành thị phần giữa Internet Explorer, Firefox và Chrome.

Không được 90% nhưng Chrome vẫn đang thống trị thị trường trình duyệt

Dù Chrome chẳng bao giờ chiếm được 90% thị phần trình duyệt nhưng hiện giờ, họ vẫn thống trị trên tất cả các thiết bị. Netmarketshare, W3Counter và StatCounter đều đặt ngưỡng thị phần của Chrome ở mức quanh 60%, còn Safari, Firefox, IE và Edge nằm xa phía sau với tối đa là 14%.

Dù bạn chọn tin theo số liệu của ai, Chrome cũng đang có được vị trí thống trị của IE trước đây. Vậy mà chúng ta lại thấy các ứng dụng của Google rời xa khỏi chuẩn web, y như cách Microsoft đã làm hơn một thập kỉ trước.

Tạm biệt Chrome, chúng ta chuyển sang Firefox thôi

Làm việc tốt nhất (hoặc chỉ có thể làm việc) trên Chrome

Dù bạn trách Chrome hay World Wide Web Consortium (W3C), kết quả cũng đã rất rõ ràng trong năm 2017 vừa qua. Chúng ta đã thấy rất nhiều tin nhắn “làm việc tốt nhất trên Chrome” trên web. Google Meet, Allo, YouTube TV, Google Earth và YouTube Studio Beta đều chặn trình duyệt mặc định của Windows 10 - Microsoft Edge - và buộc người dùng phải tải Chrome. Google Meet, Google Earth và YouTube TV cũng không hỗ trợ Firefox với tin nhắn yêu cầu người dùng tải Chrome. Google đã hứa sẽ hỗ trợ Earth trên Edge và Firefox và “sẽ đưa YouTube TV lên nhiều trình duyệt hơn” trong tương lai.

Nhiều ứng dụng của Google phải dùng trên Chrome

Hangouts, Inbox và AdWords 3 đều như vậy khi mới phát hành. Nó khiến một nhà phát triển tại Microsoft mô tả hành động của Google như một chiến thuật. “Khi công ty web lớn nhất trên thế giới chặn các đối thủ của mình thì việc đó không phải ngẫu nhiên mà sẽ là một chiến thuật”.

Googole không đơn độc trong chiến thuật “làm việc tốt nhất trên Chrome” này vì cũng có các công ty khác bắt đầu nói rằng website của họ chạy tốt nhất trên Chrome. Croupon, Airbnb và Seamless đều như vậy, thậm chí một thành viên trong nhóm Chrome còn nói rằng “xin đừng tạo trang web chỉ dành cho Chrome nữa”. Đây là một lời khuyên hữu ích nhưng Google lại không lắng nghe.

Vậy tại sao lại có chuyện như vậy? Trong số rất nhiều dự án web ở Google, chỉ một phần nhỏ yêu cầu có Chrome trong một giai đoạn nào đó của quá trình phát triển, chủ yếu là do những giới hạn về nguồn lực và công nghệ”, Ben Galbraith, giám đốc Chrome Web Platform cho biết. “Chúng tôi luôn cố gắng vượt qua những giới hạn này vì chúng tôi tin rằng web mở là rất quan trọng để có được thế giới web tốt đẹp hơn”.

Nhiều khả năng đây chỉ đơn thuần là vấn đề về nguồn lực tại Google và các công ty khác chứ không phải một âm mưu lật đổ Firefox hay Edge. Nhân viên Google vẫn dùng Gmail, Google và Chrome, hầu hết khách hàng của họ cũng vậy. Nên cũng có thể hiểu vì sao họ tối ưu hóa cho Chrome. Nhóm Chrome của Google vẫn là một đối thủ lớn trên web nhưng nếu tất cả các dịch vụ khác của Google đều tối ưu cho Chrome thì trông thật không hay chút nào.

“Có một vấn đề là các nhà phát triển Google thường tạo ra nhiều chuẩn web mới, họ rất năng động khi phát triển các tính năng mới cho web”, Jason Ormand, một kỹ sư tại Vox Media cho hay. “Họ gửi đề xuất và đưa lên các tổ chức chuyên về chuẩn web như W3C để biến chúng thành chuẩn”.

Điều đó có nghĩa là Google là những người đầu tiên sử dụng các chuẩn web đó. Cùng với việc rất nhiều nhà phát triển đang dùng Chrome để phát triển web, vấn đề trở nên rõ ràng hơn nhiều.

Thật khó để tình trạng chỉ-có-Chrome này trở nên khấm khá hơn. Google đã thôi dùng WebKit và chuyển sang engine Blink của riêng họ mấy năm trước, với nhiều tối ưu cho thư viện mã nguồn, framework và nhiều yếu tố khác có thể gây ra lỗi trên trình duyệt khác.

Lời mời gọi chuyển sang Chrome khi đang dùng Edge

Bạn sẽ thấy điều này nếu dùng Safari, Firefox hay Edge để mở những trang mà nhà phát triển chỉ định dùng trên Chrome, khuyến khích tải Chrome sẽ dễ hơn nhiều việc viết lại hoàn toàn. Nhà phát triển cũng dành nhiều năm tối ưu hóa cho Chrome và đưa ra những thay đổi, sửa chữa chỉ có trên Chrome.

Google cũng kiểm soát các trang phổ biến nhất trên thế giới, thường dùng để thúc đẩy việc dùng Chrome. Nếu truy cập trang Google.com trên trình duyệt không phải Chrome, bạn sẽ thấy tới 3 lần thông báo mời gọi tải Chrome. Google còn mở rộng cho thông báo đó hiển thị toàn trang khi cần thúc đẩy Chrome ở một khu vực nào đó. Microsoft cũng đang dùng chiến thuật tương tự để thuyết phục người dùng Windows 10 dùng Edge.

Vấn đề với những ai hướng tới web mở là Google đang bắt đầu phớt lờ chính nguyên tắc khiến họ có được ngày hôm nay, bằng cách giới hạn dịch vụ chỉ trên Chrome mà thôi. Đây mới chỉ là khởi đầu và những ứng dụng Google hay YouTube TV chỉ dùng trên Chrome gần đây sẽ không phải những ứng dụng cuối cùng.

“Điều này là không thể chấp nhận được”, Jen Simmons, thành viên của nhóm CSS và nhà phát triển tại Mozilla, nói khi nhắc tới việc Groupon tối ưu hóa trang cho Chrome. “Các nhà phát triển web, các bạn có thể làm tốt hơn. Phát triển trên web chứ không phải trên một trình duyệt. Nếu không các bạn sẽ làm khó người dùng của mình”.

John Gruber, tác giả trang blog Daring Fireball, sáng lập định dạng phát hành Markdown, cảnh báo sẽ còn nhiều điều nữa. “Giờ đã có quá nhiều thứ chỉ dùng trên Chrome rồi”, ông nói, “nếu bạn không nghĩ Google đang xây dựng một nền tảng độc quyền Chrome thì đầu bạn chắc đang ngập trong cát”.

Dù vậy vẫn còn có hy vọng. “Giúp tạo ra thói quen hỗ trợ sự phát triển của web mở vẫn là điều mà nhóm Chrome và Google nói chung hướng tới trong năm 2018”, Ben Galbraith nói. Đó là thứ mà Chrome và nhóm phát triển web tại Google cần theo sát để tránh tạo ra các trang chỉ dùng được trên Chrome.

Microsoft có lẽ đã ăn mừng sự ra đi của Internet Explorer 6 nhưng nếu không cẩn thận, Google cũng sẽ bước vào vết xe đổ đó.

Xem thêm:

Thứ Hai, 24/09/2018 08:52

3,4 ★ 5 👨 934