'Internet chết', viễn cảnh tưởng xa lạ nhưng đang được báo trước

AI là bước tiến công nghệ lớn và hiện đang nắm giữ một vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực và đời sống của con người. Tuy nhiên, công nghệ này có thể trở thành cỗ máy sản xuất tin giả, thư rác, trộm cắp dữ liệu… hủy hoại Internet.

Vào hồi cuối tháng 5, khi đăng nhập vào HBO Max, để xác nhận "Tôi không phải robot" người dùng phải giải một loạt câu đố phức tạp, như thêm dấu chấm vào xúc xắc, nghe âm thanh… thay vì lựa chọn các ô chứa ảnh liên quan đến chủ đề như trước đây. Trên một số nền tảng khác cũng yêu cầu người dùng phải thực hiện những "nhiệm vụ" phức tạp như vậy. Nguyên nhân là do AI đã dễ dàng vượt qua bài kiểm tra thông thường nên để chứng minh không phải bot con người phải nỗ lực nhiều hơn.

Ví dụ trên chỉ là phần nổi của tảng băng trôi nếu nhìn vào cách AI đang tác động đến cơ chế hoạt động của Internet.

Mối họa tiềm ẩn và dấu hiệu báo trước

Khi ChatGPT ra mắt, nó đã mở ra cuộc đua AI quy mô lớn. Chatbot này được rất nhiều công ty tích hợp nó vào nền tảng của mình để có thể tạo văn bản và hình ảnh dễ dàng chỉ bằng một cú click chuột.

Tuy nhiên, khi AI chiếm ưu thế trên website, các nguy cơ tiềm ẩn của nó với Internet đã dần xuất hiện như tin giả, quyền riêng tư, thư rác... tràn ngập.

Diễn đàn Reddit sau gần 20 năm tồn tại đã trở thành một trong những tượng đài của Internet. Điều đặc biệt của nền tảng này là cho bên thứ ba truy cập dữ liệu miễn phí thông qua API để lấy dữ liệu để làm phần mềm, ứng dụng.

Vào hồi tháng 4, khi ChatGPT được cả thế giới chú ý, Reddit đã thay đổi quan điểm đưa ra kế hoạch thu phí các công ty truy cập dữ liệu của mình. Steve Huffman, Giám đốc Reddit khẳng định kho dữ liệu của Reddit rất có giá trị trong việc đào tạo AI và sẽ không biếu không cho Google, OpenAI, Microsoft.

Apollo, ứng dụng cung cấp công cụ kiểm duyệt nâng cao cho các tình nguyện viên của Reddit trong hàng chục năm qua, cũng tuyên bố dừng dịch vụ trên nền tảng. Mối quan hệ bền chặt hàng thập kỷ của Apollo - Reddit bị rạn nứt. Một ví dụ cho thấy AI đã phá vỡ các mối liên kết lâu đời giữa các công ty công nghệ.

AI còn khiến cho tin giả tràn ngập những trang web tin cậy bậc nhất Internet. Theo NewsGuard, công ty theo dõi thông tin sai lệch và đánh giá độ tin cậy của các website, cho biết, họ phát hiện gần 350 trang tin trực tuyến với nội dung gần như hoàn toàn do AI tạo trong đó có nhiều tin giả, thuyết âm mưu và trò lừa bịp. Các trang web này hầu như không có sự giám sát của con người.

Theo một báo cáo từ Europol, cơ quan thực thi pháp luật của Liên minh châu Âu, dự đoán trong vài năm tới AI sẽ tạo ra 90% nội dung trên Internet.

Dù các trang tin này chưa có lượng độc giả đáng kể, nhưng số lượng của chúng đang gia tăng nhanh chóng. Đây là dấu hiệu báo trước về việc Internet sẽ ngập tràn tin không được kiểm chứng.

Giáo sư Filippo Menczer của Đại học Indiana cho biết, đang xuất hiện ngày càng nhiều bot bắt chước con người một cách tinh vi và có thể vượt qua hàng rào kiểm duyệt nội dung để đăng bài trên nền tảng X và Facebook.

Trên các nền tảng thương mại điện tử như Amazon, Etsy cũng xuất hiện nhiều nội dung tổng hợp từ AI. Christopher Cowell từ Portland (Mỹ) đã phát hành một cuốn sách giáo khoa kỹ thuật nhưng trước đó hai tuần, một cuốn tương tự được viết bằng AI đã có mặt trên Amazon. Hàng loạt bài tóm tắt, đánh giá xuất hiện ồ ạt khiến người dùng hoang mang, không thể phân biệt đâu là thật, đâu là giả.

Tin giả từ lâu đã là vấn đề lớn của Internet nhưng AI đã góp sức khiến tình trạng trở nên tồi tệ, mất kiểm soát hơn, vượt qua dự tính của nhiều người.

"Internet chết"

Sự trỗi dậy của AI khiến vấn đề bảo mật và quyền riêng tư người dùng càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Sự ra đời của ChatGPT giúp cho các vụ lừa đảo trực tuyến khó bị phát hiện và nhắm trúng mục tiêu hơn. Một người không chuyên về kỹ thuật có thể sử dụng AI để tạo được công cụ, kịch bản lừa đảo chỉ với vài câu lệnh.

Darktrace, công ty an ninh mạng của Anh thông báo, các chiến dịch lừa đảo trên Internet từ đầu năm 2023 đã đã tăng 135% so với cùng kỳ năm ngoái. Bằng cách sử dụng các bot, tội phạm dễ dàng đánh lừa và đánh cắp thông tin của người dùng. Thậm chí AI còn có thể đánh cắp mật khẩu từ tiếng gõ bàn phím.

Khi những sáng kiến do cộng đồng dẫn dắt như Reddit và Wikipedia, Internet bị trí tuệ nhân tạo xé nát nó sẽ tạo cảm giác như nó được thiết kế bởi máy móc và dành cho máy móc.

Toby Walsh, giáo sư AI tại Đại học New South Wales, cho rằng khi nội dung AI lấn át trên Internet, các công ty công nghệ như Microsoft và Google sẽ có ít dữ liệu gốc để cải thiện mô hình. Khi đó, AI sẽ dùng chính dữ liệu của AI để huấn luyện các hệ thống AI khác khiến nó xuống cấp và cuối cùng là sụp đổ.

John Licato, giáo sư tại Đại học Nam Florida cho rằng các dấu hiệu hiện tại của các trang web cho thấy "Internet đang chết". Khi những website có lượng truy cập lớn như Reddit bị xâm chiếm bởi bot, con người sẽ không thực hiện việc tạo và tiêu thụ nội dung trên Internet nữa. Những gì diễn ra hiện nay chính là điềm báo cho cái chết của Internet.