10 bài học để đời của Steve Jobs

“Sẽ không có một ai như Steve Jobs. Chúng ta không thể trở thành một người đặc biệt như ông ấy. Chúng ta là chúng ta và cần phải cảm kích sự vĩ đại của ông ấy.” - Larry Ellison, CEO Oracle.

Nhìn lại, Steve đã ra đi hơn 1 năm rồi. Và ông chưa hề bị lãng quên. Chúng ta vẫn luôn nhắc đến ông mỗi khi nhắc đến Apple. Là một con người, một CEO, một founder, một lãnh đạo đáng kính, Steve đã truyền cảm hứng đến hàng trăm nghìn con người trên toàn thế giới. Và dù đã ra đi, nhưng những gì Steve đã làm, những thành tựu ông đạt được, những sản phẩm ông tạo ra..., tất cả mang đến những bài học tuyệt vời cho chúng ta. Dưới đây là 10 bài học từ cuộc đời Steve Jobs mà tác giả Eric Jackson của Forbes đã tổng kết lại.

1. Steve làm việc mà ông đam mê – công ty, những con người làm việc ở đó, những sản phẩm của họ - và sẽ không làm bất cứ điều gì khác.

Ông ấy đúng là đã rất thành công khi vực dậy Apple từ nguy cơ phá sản, và có lẽ nếu được làm lại, ông cũng sẽ không làm bất kỳ điều gì khác. Apple chính là toàn bộ tâm trí của ông, thậm chí cả sau khi bị đuổi khỏi công ty. Chúng ta đều có những công việc tệ hại tại thời điểm nào đó trong cuộc sống. Nhưng câu hỏi lớn mà bạn cần trả lời cho bản thân là ta có đang làm đúng việc phù hợp với mình không? Ta đã tìm được công ty phù hợp chưa? Ta đã tìm đươc những người ta cần chưa? Liệu điều này có đem đến sự thỏa mãn trong công việc và sau đó là sự thỏa mãn trong sự nghiệp? Nếu câu trả lời là có, thì chúc mừng bạn. Nếu câu trả lời lại là không thì hãy cố gắng thay đổi nhanh đi. Cuộc sống có giới hạn của nó. Hãy chọn đúng con đường mình muốn.

2. Đừng để những tên ngốc ngáng đường bạn.

Trong suốt đời mình, Steve có một khả năng phát hiện “tên ngốc” tuyệt vời. Ông đã làm rất tốt trong việc ngăn chặn những tên ngốc phát triển trong những công ty của ông. Ông quét sạch tất cả bọn họ nếu tồn tại cho đến khi không còn kẻ nào nữa. Bạn sẽ không bao giờ làm được việc này một cách hoàn hảo cả và Steve cũng vậy nhưng điều quan trọng là những tên ngốc sẽ bòn rút năng lượng từ bạn và những người giỏi nhất của công ty đang làm việc với bạn. Những tên ngốc này sẽ có những quyết định ngu ngốc. Những tên ngốc này sẽ thuê những người còn ngốc hơn họ để làm việc cho bản thân. Hãy phát hiện và loại bỏ chúng. Đừng để chúng bén rễ quanh bạn.

3. Bạn không thể làm việc một mình.

Từ lúc ban đầu đến những ngày cuối cùng của bản thân tại Apple, Steve Jobs càng ngày càng quản lý nhân sự tốt hơn. Ông vẫn quát mắng nhân viên nếu anh ta không làm được việc, nhưng sự bộc phát của ông ít hơn nhiều và có ít người thù hằn ông hơn nhiều so với quá khứ. Ông đã hiểu được rằng một người không thể làm tất cả mọi thứ để gây dựng sự nghiệp, ít nhất là không nếu bạn muốn chứng kiến sự thành công rực rỡ trong công việc mình đang làm. Bạn cần nhân lực. Họ phải là những người có tài. Họ cần phải được truyền cảm hứng. Họ cần phải được chịu trách nhiệm. Họ cần phải được trao cho cơ hội để thành công và thất bại với chính sức của bản thân chứ không phải trở thành những con rối cho bạn điều khiển. Ngắn gọn lại, bạn phải học được cách trở thành một người lãnh đạo tài giỏi và quản lý con người thật tốt nếu bạn muốn chứng kiến những ý tưởng tuyệt vời của bản thân và sự nỗ lực đạt được ảnh hưởng thực sự tới thế giới.

4. Nếu bạn muốn bán một ý tưởng, sản phẩm hay dịch vụ, hãy đặt bản thân vào vị trí của người mua.

Nếu bạn chọn lấy một điều đặc biệt về Steve và Apple so sánh với tất cả các công ty khác ra đời trước nó, bạn phải thú nhận là Apple, hơn bất kỳ công ty nào trong thời đại của chúng ta, luôn giỏi nhất trong việc tạo nên những sản phẩm như mơ, những sản phẩm mà chúng ta thậm chí không thể tưởng tượng được nhưng vẫn thật gần gũi với chúng ta chỉ sau một lần chạm vào. Đó chính là sự thấu hiểu. Đó chính là cách nhìn thế giới không phải là theo cách nó hiện ra mà theo cách nó đáng lẽ ra phải như vậy. Điều đó xảy ra từ lần chạm đầu tiên của người dùng với sản phẩm. Apple đã xây dựng nên một sản phẩm cần có, những thứ có thể chả giống bất cứ thứ gì trên thị trường ngày nay.

5. Hãy là người giỏi nhất trong phân khúc thị trường nhưng đừng độc quyền mà khiến cho phần lớn thế giới không thể được trải nghiệm sản phẩm của bạn.

Một trong những điều mà Steve đã học được trong quãng thời gian đầu tiên ở Apple và sau đó là ở NeXT là ông có thể tạo nên những công nghệ đáng kinh ngạc, và đáng giá quá lớn cho hầu hết mọi người để có thể mua được nó. Những công nghệ này thật sự rất tuyệt vời. Những người yêu Mac luôn rất trung thành với nó. Và cho đến bây giờ Microsoft vẫn tiếp tục thống trị phần lớn thị trường vì sản phẩm của họ có chi phí thấp mà vẫn đủ tốt để dùng. Jobs đã thực sự nhận thức được việc này khi quay lại với Apple. Không chỉ iPod, iPhone, và iPad là những sản phẩm hoàn toàn mới và cực kỳ ấn tượng, chúng cũng được định giá rất cạnh tranh. Mọi người thường nghĩ new iPad sẽ có giá lên tới hơn 1000 USD. Khi nó được định giá với chỉ gần một nửa mức giá dự kiến đó, mọi người thực sự ngạc nhiên. Các đối thủ cạnh tranh chỉ có thể dành lại thị phần của mình bằng việc bán ra các máy tính bảng mà không ăn lãi. Apple vẫn tìm được cách để kiếm tiền dù bán với giá thấp. Bạn có thể có những ý tưởng tốt nhất trên thế giới với bất kỳ phân khúc thị trường nào nhưng nghĩ cũng sẽ không có tác dụng gì nếu bạn không thể tìm cách để đem chúng đến trước mặt mọi người. Với Internet ngày nay, bạn có thể chỉ là một kẻ làm mũ ở tỉnh nhưng, nếu may mắn, vẫn sẽ có người tìm đến bạn. Chỉ cần đảm bảo là hàng của bạn không bị định giá quá cao khi họ tìm đến.

6. Bạn không cần phải đánh bại đối thủ trong cuộc chơi của họ. Bạn định nghĩa lại cả cuộc chơi.

Làm thế nào mà Apple từ việc sắp phá sản sau 3 tháng nữa, tới việc giới thiệu iPhone tại 10 năm sau? Họ không chơi theo cách mà mọi người nói với nhau. Napster được thành lập và khiến âm nhạc gần như miễn phí. Apple tạo ra thế hệ nối tiếp “Walkman” với iPod, và khiến người dùng phải trả tiền để mua các bài hát. Dell là kẻ thống trị trong thị trường PC, bán những chiếc máy tính thiết kế đơn giản và không sử dụng các mắt xích trung gian để giảm giá thành. Apple tạo ra hàng loạt các cửa hàng Apple. Điều này cũng sáng suốt như thể là Google quyết định mở hàng loạt cửa hàng Google vậy. Những chiếc smart phone ra đời trước iPhone đều có bàn phím vật lý như BlackBerry, Palm Treo, Good technology, và những phiên bản đầu tiên của Android từ Google. Apple đã làm được những điều hoàn toàn khác biệt. Khác biệt đến nỗi mà hầu hết mọi người đã nói về nó trong một vài năm đầu sau khi ra mắt là “Jesus Phone”. Đừng chỉ tập trung cạnh tranh với đối thủ. Hãy nghĩ theo một cách khác và tạo ra cuộc chơi cho riêng mình.

7. Đừng đùa nghịch với sức khỏe của chính mình.

Một lần tôi đang chat với một người bạn về những bài học và cuộc đời của Steve Jobs có thể dạy cho chúng ta. Tôi lướt qua một danh sách các ý tưởng kinh doanh. Người bạn của tôi đã ngăn tôi lại và nói “anh đang quên mất bài học quan trọng nhất từ cuộc đời của Steve đấy: đừng đùa nghịch với sức khỏe của chính mình, nhất là khi bác sĩ đã đưa ra những lời khuyên nghiêm túc.” Và người bạn của tôi đã đúng. Việc kỷ niệm cuộc sống của Steve Jobs và học tập từ nó là rất tuyệt, nhưng sự thực là ông ấy đáng lẽ ra vẫn có thể còn sống. Và ông chắc sẽ vẫn còn đây nếu ông quyết tâm chống lại căn bệnh ung thư của mình, như bác sĩ của ông muốn khi mới phát hiện ra bệnh. Nhưng thay vào đó, Steve đã không để ý đến mà sử dụng những liệu pháp tự nhiên và không có hiệu quả. Khi ông quyết định làm theo lời khuyên của bác sĩ, đã không còn nhiều thời gian cho ông.

8. Đừng bao giờ ngủ quên trong chiến thắng.

Apple đã đi lên từ cửa địa ngục đến trở thành kẻ thống lĩnh thị trường di động trong gần 10 năm. Và, một khi họ đã đạt được đỉnh, những đối thủ của họ có vẻ như bị đánh bại thảm hại bao gồm cả Research In Motion (RIM), Motorola, Sony và HTC. Hầu hết các công ty trong trường hợp đó sẽ nới lỏng dần. Các CEO và những quản lý cấp cao sẽ dành thời gian để xuất hiện nhiều hơn trên trang bìa của tạp chí Fortune và nói liên tiếp về 8 trụ sở quốc tế của họ để nâng tần suất xuất hiện của công ty và đầu tư cho thành công tiếp theo. Khi cả thế giới đang tôn thờ bạn, bạn sẽ rút chân mình khỏi thị phi. Bạn cho rằng mình nên nghỉ ngơi một chút, nhất là sau 10 năm vất vả xây dựng lại công ty. Apple không hề làm những điều đó. Và dù rằng họ không làm, họ vẫn lao vào trong cuộc đấu tranh với Samsung và Google.

9. Không chỉ là về sản phẩm mà còn cả cách trình bày.

Cách thuyết trình của Steve Jobs đã gần như trở thành một truyền kỳ. Gần như không có ai có thể bằng ông trong vòng 50 năm trở lại đây, theo như tôi nhớ. Giới phê bình Apple không thích cách mà Apple và Jobs được quan tâm nhiều như vậy. Họ sẽ liên tiếp đề cập đến những sản phẩm mà họ yêu thích (Microsoft hay Google) và liệt kê một danh sách những tính năng của sản phẩm và hiệu suất tốt hơn so với Apple theo quan điểm của họ. Họ nói rằng Jobs đã yểm bùa lên những người khác và nếu bạn thoát khỏi lời nguyền đó, bạn sẽ thấy sản phẩm của họ tốt hơn của Apple. Thay vì ghét bỏ cách yểm bùa của Jobs, hãy trân trọng nó. Tất cả đều liên quan đến miếng bít tết và những lời nói hấp dẫn. Bạn cần phải có miếng bít tết thật ngon, bất kể ngành nghề mà bạn đang làm việc. Tuy nhiên, chỉ là phản xạ tự nhiên của con người khi họ bị cuốn theo những lời nói cuốn hút. Jobs không phải là người đầu tiên phát hiện ra điều này. Thay vì than phiền rằng thật không công bằng khi mọi người không cho bạn đủ sự tôn trọng chỉ bởi vì công ty bạn không có được những lời giới thiệu cuốn hút, tại sao không thử cổ gắng tạo nên những dấu ấn cá nhân cho sản phẩm của bạn?

10. Bạn có đang làm công việc mà bạn có thể tự hào khi cho bạn bè và gia đình biết?

Tất cả các công ty lớn đều cho phép nhân viên của họ che giấu những trách nhiệm và công việc của bạn trong công ty. Đó là lý do tại sao mà rất nhiều công ty lớn lại sụp đổ, lãnh đạo của họ bị mất liên lạc với những gì đang xảy ra trong nền móng của công ty và không có thể chỉ ra vấn đề ở đâu. Apple đã có cách rất hay để truyền trách nhiệm xuống cho mỗi lĩnh vực và để họ chịu trách nhiệm cho những lĩnh vực đó. Điều này không có nghĩa là nó sẽ xảy ra một cách hoàn hảo. Tuy nhiên, hãy chú ý những sự kiện xảy ra sau khi sản phẩm thất bại và một số cá nhân sẽ phải ra đi. Quy tắc lớn nhất ở đây là: bạn có đang làm việc mà bạn có thể tự hào và cho gia đình và bạn bè biết không? Giữa các nhóm sản phẩm và các chức năng nghiệp vụ, điều tuyệt vời về Apple là họ có thể đạt được độ cao đó trên rất nhiều người trong cả công ty khổng lồ của mình.