Comic Sans: Vì sao phông chữ nổi tiếng nhất thế giới lại bị ghét và gây tranh cãi?

Trong nhiều thập kỷ, không ít người vốn dĩ rất điềm đạm cũng có thể "nổi giận" chỉ vì nhìn thấy một phông chữ tưởng chừng vô hại và vui vẻ: Comic Sans . Từ thiệp sinh nhật, poster, thiệp cưới cho đến biển báo đường, sự xuất hiện của Comic Sans gần như luôn tạo ra tranh cãi.

Comic Sans ra đời thế nào?

Năm 1994, khi Vincent Connare thiết kế Comic Sans, có lẽ ông không ngờ rằng hơn 30 năm sau, phông chữ này vẫn còn là tâm điểm của những cuộc “đại chiến bàn phím”.

Câu chuyện bắt đầu khi Tom Stevens – quản lý chương trình tại Microsoft – bước vào văn phòng Connare để hỏi ý kiến về font chữ dùng trong phần mềm Microsoft Bob vừa ra mắt. Trong đó, nhân vật chú chó hoạt hình Rover được vẽ với bong bóng thoại... nhưng lại dùng Times New Roman. Connare liền đùa: “Chó không thể nói chuyện bằng Times New Roman” .

Từ đó, ông lấy cảm hứng từ các truyện tranh, đặc biệt là nét vẽ của Dave Gibbons trong bộ Watchmen, và bắt đầu phác thảo từng ký tự để tạo ra Comic Sans – một kiểu chữ giống nét viết tay, vui vẻ và thân thiện, đúng chất truyện tranh.

Comic Sans không kịp góp mặt trong Microsoft Bob, nhưng lại xuất hiện trong Microsoft 3D Movie Maker và sau đó trở thành một trong những font mặc định của Windows 95, lan rộng khắp thế giới qua Microsoft Word.

Điều khiến Connare bất ngờ là di sản của mình lại bị dùng sai chỗ quá nhiều: từ album ảnh chính thức của Giáo hoàng Benedict XVI, sơ đồ hạt Higgs của CERN, cho đến chiếc cúp Copa del Rey danh giá. Rõ ràng, ai đó đã chủ động chọn Comic Sans để dùng trong những tài liệu cực kỳ trang trọng – điều khó có thể hiểu nổi.

Comic Sans vẫn có giá trị riêng

Dù bị “ghét cay ghét đắng”, Comic Sans vẫn có chỗ đứng trong một số trường hợp đặc biệt.

• Khả năng hỗ trợ người mắc chứng khó đọc (dyslexia): Nhiều tổ chức, trong đó có Hiệp hội Dyslexia Anh Quốc, khuyến nghị dùng Comic Sans vì các chữ cái được thiết kế thoáng, đơn giản, dễ phân biệt, ít gây nhầm lẫn. Phong chữ này cũng được nhiều người mắc ADHD và rối loạn học tập ưa thích.
• Giáo dục tiểu học: Comic Sans giống nét chữ viết tay một nét đơn giản mà trẻ em đang tập viết, đặc biệt ở các chữ “a” và “g”. Vì vậy, nó thường được dùng trong tài liệu giảng dạy.
• Chiến dịch xã hội: Năm 2014, phong trào Comic Sans for Cancer đã dùng font này để gây quỹ nghiên cứu ung thư, thu hút nghệ sĩ từ 38 quốc gia và hàng triệu lượt quan tâm.

Vì sao Comic Sans gây chia rẽ?

Một phần vì mọi người thích có thứ gì đó để tranh luận. Comic Sans trở thành biểu tượng dễ chế giễu, được cả những trang web như Comic Sans Criminal lập ra để “giáo dục” người dùng cách dùng đúng.

Ngược lại, nhóm Comic Sans Project lại đứng ra “bảo vệ”, thậm chí chỉnh sửa các logo nổi tiếng thành phiên bản Comic Sans cho vui.

Sự mâu thuẫn này khiến phông chữ trở thành hiện tượng văn hóa đại chúng. CERN từng “troll” cả thế giới bằng cách tuyên bố sẽ dùng Comic Sans cho toàn bộ tài liệu. Google cũng góp vui khi cho hiển thị kết quả tìm kiếm “Comic Sans” bằng chính phông chữ này.

Tóm lại, Comic Sans có thể bị ghét bỏ, chế giễu, nhưng cũng mang lại nhiều giá trị bất ngờ. Nó không chỉ là một phông chữ, mà đã trở thành một biểu tượng văn hóa – thứ mà chúng ta công nhận và đồng thời cũng gây nên những tranh cãi.

Dù bạn yêu hay ghét, Comic Sans vẫn tồn tại. Và biết đâu vài chục năm nữa, phông chữ này lại xuất hiện trên biển báo giao thông, biển hiệu cửa hàng hay giấy tờ hành chính, tiếp tục nuôi sống một cuộc tranh luận không hồi kết.