Chưa "tóm" hết lỗi giao dịch trên TTCK

Thời gian qua, CNTT đã có tác dụng nhất định trong việc phát hiện các lỗi trong giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, việc ứng dụng này vẫn còn những điểm yếu nhất định…

Ông Trần Đình Quốc, Phó Giám đốc tin học và thống kê Uỷ ban chứng khoán (UBCK) Nhà nước đã có cuộc trao đổi với Phóng viên Báo Bưu điện Việt Nam.

Gần đây UBCK tăng cường giám sát hoạt động của thị trường chứng khoán (TTCK), xin ông cho biết thêm về những đóng góp của CNTT trong giám sát?

Hiện tại Sở Hose và HASTC đã có chương trình giám sát đặc biệt, có phần mềm riêng và căn cứ vào những tiêu chí đã được UBCK phê duyệt. Hiện các đơn vị này thực hiện giám sát hàng ngày và nhiều ngày. Trên cơ sở báo cáo hàng ngày của hai cơ quan này, khi phát hiện những vi phạm trong giao dịch, hay vi phạm các quy định chung thì đều có những báo cáo về UBCK và các cơ quan chức năng liên quan để có biện pháp xử lý.

Nhìn chung, hệ thống giám sát tại Hose và HASTC có những bước tiến dài so với thời gian đầu.

Đã có một nhà đầu tư thao túng cổ phiếu của Sacombank trong thời gian dài mới bị phát hiện và sau đó bị phạt 100 triệu đồng. Vậy việc ứng dụng CNTT trong giám sát có đóng góp như thế nào trong trường hợp này?

Tôi nghĩ hệ thống giám sát Hose đã có đóng góp trên cơ sở số liệu kết hợp với theo dõi nhiều ngày. Tuy nhiên, tôi không trực tiếp theo dõi nên không thể trả lời chi tiết.

Với hệ thống tin học hiện tại thì điểm yếu nhất trong việc phát hiện các lỗi giao dịch là gì?

Hiện tại, tại Hose và HASTC đã có thể giám sát từ thực tiễn, tuy nhiên từ những kết quả đó để đưa ra phân tích tổng hợp đang gặp khó khăn. Vì cái đó đòi hỏi cả một quá trình nhưng hệ thống của mình chưa đáp ứng được. Việc theo dõi này là dựa trên kết quả của nhiều ngày và dựa vào thông tin khác, mà không chỉ riêng giao dịch. Riêng giao dịch thì có thể người ta đưa vào dạng nghi ngờ, sau đó tiến hành điều tra để xem đó có phải là hành vi thao túng thị trường hay không. Có thể đó chỉ là ngẫu nhiên và đưa vào dạng cảnh báo sau khi kết hợp với yếu tố khác. Có thể đó chưa phải là hành vi vi phạm… Tuy nhiên, TTCK thời gian qua có những thay đổi thất thường nên khó phát hiện. Ví dụ, sau bao nhiêu phiên tăng giảm liên tục thì đưa vào khả nghi. Nhưng thời gian vừa rồi có sự thay đổi về biên độ giá, hay những thay đổi khác.

Một điều nữa rất quan trọng là muốn giám sát thì phải có tiêu chí thật đầy đủ. Tuy nhiên, tiêu chí chúng ta vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.

Có nhiều cảnh báo về lỗ hổng các webtise chứng khoán, trong đó có cảnh báo của Trung tâm tin học bách khoa. Vậy những lỗ hổng đã được khắc phục như thế nào, thưa ông?

Xây dựng các webtise là trách nhiệm của các công ty chứng khoán. Các công ty phải có biện pháp, có thể mua phần mềm nước ngoài hoặc thuê những công ty tư vấn chuyên về an toàn bảo mật để nâng cấp về khả năng an toàn bảo mật cho hệ thống website của họ. UBCK chỉ khuyến cáo các công ty tăng cường khả năng đó.

Thời gian qua, UBCK đã có những đoàn kiểm tra, trong đó có cán bộ tin học và đã có những yêu cầu đối với các công ty nâng cao khả năng an toàn bảo mật. Các công ty đã có công văn báo cáo UBCK về tình trạng webtise của công ty mình. Tuy nhiên, việc hacker tấn công các webtise là khó tránh khỏi, bởi hacker hoạt động ngày càng tinh vi. Ngay cả hệ thống lớn của những cơ quan ở Mỹ cũng bị tấn công. Vì vậy, việc làm này cần phải làm thường xuyên rà soát lại hệ thống và vá lỗ.

Qua việc kiểm tra và theo dõi thường xuyên ông có đánh giá gì về các lỗ hổng của website chứng khoán hiện nay?

Ở VN có những đơn vị chuyên về an toàn bảo mật như công ty Microsoft hay Trung tâm tin học Bách khoa thì họ có nghiên cứu sâu hơn. Còn chúng tôi chú trọng hơn vào việc nâng cấp, trang bị hệ thống an ninh bảo mật.

Các công ty chứng khoán đã mua nhiều công nghệ đắt tiền của nước ngoài. Tuy nhiên khi có yêu cầu về kết nối với ngân hàng trong việc tách tài khoản NĐT thì nhiều công ty than phần mềm không tương thích. Phải chăng do UBCK chưa đưa ra một quy hoạch chuẩn trong quá trình hiện đại hóa CNTT, nên mỗi công ty đi một hướng?

Trên thực tế là nhiều công ty đã mua nhiều phần mềm khác nhau và thực tế là không phải phần mềm nào cũng tương thích. Vì thế phải xây dựng phần mềm có tính mở và có khả năng tích hợp. Tại Hose và HASTC cũng đã có những yêu cầu chung để các CTCK biết để kết nối, tối thiểu phải đáp ứng phầm mềm, phần cứng như thế nào theo quy định.

Để việc ứng dụng CNTT trong giám sát giao dịch hiệu quả hơn trong thời gian tới, UBCK cần có giải pháp gì?

Hiện tại, UBCK đã mời công ty tư vấn nước ngoài, cụ thể là công ty của Lucxămbua, tiến hành lập dự án tư vấn, xây dựng hệ thống giám sát và công bố thông tin về thị trường (khoảng 10 triệu USD). Hiện đã có kết quả bước đầu trong dự án nghiên cứu khả thi. Sắp tới UBCK sẽ tổ chức đấu thầu, có thể sẽ mua dự án này áp dụng cho TTCK VN.