Những chi phí “ẩn” khi dùng Chromebook làm máy tính duy nhất

Chromebook đã tiến một chặng đường rất dài kể từ lần đầu tôi sử dụng. Một phần là vì ngày nay, phần lớn công việc hằng ngày của chúng ta đều xoay quanh trình duyệt web, nên theo một cách nào đó, chính người dùng cũng đã “đi về phía Chromebook”. Xét cho cùng, việc dùng Chromebook như chiếc máy tính duy nhất hoàn toàn khả thi. Vấn đề nằm ở chỗ: bạn đang đánh đổi những gì?

Giới hạn với phần mềm chuyên nghiệp và ứng dụng cũ

Dù ChromeOS đã trưởng thành hơn rất nhiều, nhưng nếu bạn là người làm việc chuyên môn, cần các phần mềm đặc thù trong lĩnh vực kỹ thuật, khoa học hay thiết kế chuyên sâu, thì Chromebook đơn giản là không phải lúc nào cũng đáp ứng được. Một số mẫu Chromebook hiện nay có thể chạy ứng dụng Android hoặc Linux, nhưng đi kèm với đó là hàng loạt hạn chế.

Ví dụ điển hình là tăng tốc GPU trong máy ảo Linux trên ChromeOS: việc kích hoạt đã không dễ, mà kể cả khi làm được thì hiệu năng cũng không ổn định hoặc không đúng như kỳ vọng. Với nhiều phần mềm chuyên nghiệp, đây vẫn là rào cản lớn.

Trần hiệu năng sẽ lộ rõ theo thời gian

Tôi đang dùng một chiếc Chromebook Plus chạy chip Core i3, và phải thừa nhận rằng hiệu năng tổng thể của nó khá ấn tượng so với những gì tôi kỳ vọng ban đầu. Tuy nhiên, ngay cả với cấu hình “nâng cấp” này, Chromebook vẫn chỉ phù hợp với đa nhiệm nhẹ đến trung bình.

Chiếc MacBook hay laptop Windows dùng cho công việc của tôi có thể mở hàng chục ứng dụng cùng lúc, kèm theo hàng trăm tab trình duyệt mà không gặp vấn đề lớn. Trong khi đó, Chromebook sẽ bắt đầu hụt hơi chỉ với một phần nhỏ khối lượng công việc đó.

Phần lớn người dùng không thường xuyên cần mức hiệu năng cao như vậy. Nhưng nếu Chromebook là máy tính duy nhất của bạn, đến một thời điểm nào đó khi công việc đòi hỏi nhiều hơn, bạn sẽ chạm trần hiệu năng. Khi ấy, giải pháp phổ biến là thuê máy tính hiệu năng cao trên nền tảng đám mây, nhưng điều đó đồng nghĩa với chi phí phát sinh ngoài số tiền bạn đã bỏ ra mua Chromebook.

Tất nhiên, vẫn có Chromebook cấu hình cao, nhưng cá nhân tôi từng nhiều lần cho rằng việc mua Chromebook cao cấp không thực sự hợp lý do giới hạn cố hữu của ChromeOS. Google có kế hoạch hợp nhất ChromeOS và Android, nhưng hiện vẫn chưa rõ điều đó sẽ giúp Chromebook cao cấp trở nên “đáng tiền” đến đâu.

Khả năng nâng cấp phần cứng và giới hạn thiết bị ngoại vi

Trong bối cảnh laptop Windows và Mac ngày càng hàn chết RAM hay dùng SoC tích hợp bộ nhớ không thể nâng cấp, việc phê phán Chromebook ở khía cạnh này có thể hơi khắt khe. Dù vậy, thực tế là ngoài khe cắm thẻ SD hoặc dùng ổ lưu trữ USB ngoài, bạn gần như không thể nâng cấp dung lượng lưu trữ cho Chromebook.

Một số mẫu Chromebook đời cũ từng cho phép nâng cấp RAM, nhưng hiện nay RAM hàn chết đã trở thành tiêu chuẩn. Điều này cũng xảy ra trên laptop Windows và Mac, nhưng ở phân khúc giá mà Chromebook thường nhắm tới, nhiều laptop khác vẫn cho phép thay SSD hoặc nâng RAM dễ dàng hơn.

Ngoài ra, khả năng tương thích thiết bị ngoại vi cũng là vấn đề. Không phải thiết bị USB nào cũng có driver phù hợp để hoạt động trơn tru trên ChromeOS, khiến lựa chọn phụ kiện của bạn bị thu hẹp.

Độ tin cậy khi làm việc offline không cao như nhiều người nghĩ

Chromebook ngày nay không còn phụ thuộc internet như thuở ban đầu, nhưng không thể phủ nhận rằng chúng vẫn cần kết nối mạng nhiều hơn so với máy chạy Windows hay macOS. Nguyên nhân chính là thiếu ứng dụng native, buộc người dùng phải sử dụng phiên bản web.

Ngay cả với phần mềm “chính chủ” của Google, bạn cũng phải chủ động thiết lập dữ liệu để dùng offline, chẳng hạn đánh dấu tài liệu Google Docs nào sẽ khả dụng khi không có Wi-Fi trước khi lên máy bay hay tàu hỏa. Trong khi đó, dung lượng lưu trữ trên Chromebook thường khá hạn chế, nên bạn không thể đơn giản là đồng bộ mọi thứ rồi yên tâm sử dụng.

Dù vậy, khi internet ngày càng phủ sóng rộng khắp, đây là vấn đề có thể sẽ dần trở nên ít nghiêm trọng hơn theo thời gian.

Sự khóa chặt hệ sinh thái và bài toán chi phí dài hạn

Điều này không chỉ riêng Chromebook, nhưng xét ở một góc độ nào đó, Chromebook không đơn thuần là sản phẩm bán phần cứng. Chúng còn là cách Google “bán” các dịch vụ thuê bao về lâu dài.

Chiếc Chromebook Plus của tôi đi kèm một năm dùng Google Gemini và một năm dung lượng lưu trữ đám mây miễn phí. Nghe có vẻ hào phóng, nhưng thực chất đây là cách để người dùng làm quen với hệ sinh thái dịch vụ. Khi các gói thuê bao này hết hạn, bạn sẽ nhanh chóng nhận ra Chromebook trở nên hạn chế ra sao nếu thiếu các dịch vụ đám mây tích hợp của Google.

Với MacBook hoặc PC Windows, bạn vẫn có thể xoay xở mà không cần thuê bao, hoặc chọn dịch vụ của bên thứ ba. Trong khi đó, mức độ “khóa chặt” trên Chromebook rõ ràng cao hơn.

Chromebook là thiết bị rất đáng tiền nếu được dùng đúng mục đích. Nhưng trước khi chọn nó làm chiếc máy tính duy nhất, bạn nên hiểu rõ mình đang đánh đổi điều gì và tổng chi phí thực sự trong suốt vòng đời sử dụng sẽ ra sao.