Na Uy trở thành quốc gia đầu tiên có nhiều xe điện hơn xe xăng, lý do tại sao?

Na Uy vừa đạt được một cột mốc cực kỳ quan trọng trong lĩnh vực xe điện: Lần đầu tiên trong lịch sử ghi nhận một quốc gia có nhiều xe điện lưu thông trên đường hơn xe chạy bằng xăng truyền thống. Và không chỉ chứng kiến ​​doanh số bán xe điện tăng cao — Nauy còn ghi nhận xu hướng ngày càng có nhiều tài xế lái xe điện hơn xe động cơ đốt trong (ICE).

Theo báo cáo mới nhất từ hội đồng thông tin đường bộ Na Uy (OFV), tính đến tháng 9/2024, có 754.303 xe điện được đăng ký, chiếm 26,6% trong số 2,8 triệu ôtô con đã đăng ký. Con số này nhỉnh hơn một chút so với lượng xe xăng đăng ký mới là 753.905 xe.

Vào giữa những năm 2000, Na Uy đã thực hiện một động thái lớn đối với nhiên liệu diesel cùng với các ưu đãi về thuế. Do đó, ô tô chạy bằng dầu diesel vẫn là loại xe phổ biến nhất tại quốc gia này (999.715 xe), chiếm hơn một phần ba số xe đăng ký. Tuy nhiên, giới chức tại Na Uy cho rằng đến năm 2026, số lượng xe điện sẽ vượt xa cả số xe chạy bằng dầu diesel — điều này không có gì đáng ngạc nhiên vì báo cáo mới nhất đã nêu rõ rằng tính đến hết tháng 8, xe điện chiếm tới 94,3% số xe đăng ký mới tại quốc gia Bắc Âu này. Trong đó Model Y của Tesla là mẫu xe bán chạy nhất.

Na Uy đặt mục tiêu dừng bán xe xăng vào năm 2025, trong khi nhiều quốc gia và các khu vực khác chỉ dám đặt mục tiêu vào năm 2035. Tuy nhiên, họ đã đạt mục tiêu sớm, với tỷ lệ xe chỉ dùng động cơ đốt trong chiếm dưới 10% tổng doanh số ô tô ở nước này ngay từ năm 2021.

Vậy tại sao lại có nhiều xe điện ở Nauy đến vậy? Có nên coi quốc gia này là động lực để hướng tới quá trình điện khí hóa toàn cầu nói chung không?

Mấu chốt nằm ở chính sách

Na Uy đã rất nhanh chóng áp dụng các chính sách xung quanh việc thúc đẩy người dân chuyển sang xe điện. Trên thực tế, nhiều ưu đãi đã có từ những năm 1990 — thậm chí trước khi đất nước này thúc đẩy sử dụng dầu diesel. Vào thập niên 90, chính phủ Na Uy đã cung cấp cho chủ sở hữu xe điện bãi đậu xe miễn phí, sử dụng làn xe buýt và nhiều đặc quyền nữa. Nhưng có lẽ quan trọng hơn những đặc quyền đó tác động trực tiếp đến ví tiền của người mua xe. Chẳng hạn, chính phủ không chỉ miễn phí cầu đường cho những chiếc xe không phát thải khí nhà kính, mà còn ngừng đánh thuế đối với loại phương tiện này. Cho đến ngày nay, ô tô và xe tải điện vẫn được miễn thuế tiêu thụ và thuế khí thải.

Tất nhiên, vào thời điểm đó, những chính sách này có tác động tối thiểu — đơn giản bởi vào những năm 90, xe điện vẫn là một khái niệm mới mẻ. Và thậm chí đến đầu những năm 2000, xe điện thường đi kèm với những sự đánh đổi lớn. Nhưng khi Tesla làm cho xe điện trở nên tuyệt vời và thúc đẩy một thế hệ cạnh tranh hoàn toàn mới, chúng trở nên dễ chấp nhận hơn nhiều đối với tầng lớp thu nhập trung bình.

Tương tự, chính phủ Hoa Kỳ cũng đã ban hành các chính sách riêng của mình. Người mua đủ điều kiện tại Hoa Kỳ có thể nhận được ưu đãi thuế lên tới 7.500 đô la, điều này đã có tác động lớn đến việc áp dụng EV. Một số tiểu bang cũng đã ban hành các chính sách riêng — chủ yếu dưới hình thức hoàn thuế bổ sung.

Tuy nhiên, phần lớn tác động của các chính sách tại Hoa Kỳ chỉ mới bắt đầu được cảm nhận. Với sự khởi đầu mạnh mẽ của Na Uy, nhận thức về các lợi ích về thuế sẽ cao hơn và tỷ lệ áp dụng cao hơn.

Vấn đề về lưới điện

Phần lớn cái gọi là mối quan tâm về lưới điện liên quan đến EV thường bị thổi phồng. Các chuyên gia hầu hết đều đồng ý rằng mặc dù lưới điện cần một số cải tiến và có thể thông minh hơn, nhưng nó sẽ có thể xử lý hoàn toàn tốt tỷ lệ áp dụng EV đang tăng. Nhưng điều đó không nhất thiết đúng nếu mọi người đột nhiên chuyển sang EV vào ngày mai.

Na Uy cũng là quốc gia dẫn đầu về sản xuất năng lượng. Hầu hết điện của Na Uy thực sự được tạo ra từ các nhà máy thủy điện và Na Uy đã dẫn đầu về công nghệ thủy điện. Đứng thứ hai sau thủy điện là điện gió, tiếp theo là điện mặt trời và cuối cùng là điện than. Năng lượng hạt nhân nói riêng rất hứa hẹn — nhưng phải đối mặt với những thách thức về nhận thức của công chúng, mặc dù thực tế là công nghệ này đã trở nên an toàn hơn nhiều trong khoảng một thập kỷ trở lại đây.

Nhìn chung, doanh số bán xe điện đang tăng trên toàn cầu, và điều đó có khả năng sẽ tiếp tục khi chúng ta có các mẫu xe rẻ hơn và cơ sở hạ tầng sạc tốt hơn. Tuy nhiên, hy vọng rằng ưu đãi của chính phủ cũng sẽ được đưa ra một cách hợp lý, giúp những người mua xe điện lần đầu với sự chênh lệch về chi phí giữa xe điện và xe chạy bằng xăng.