Người Anh Lớn độc tài ở đây và tên anh là Facebook

Cuốn sách phát hành năm 1949 và giờ đã là năm 2017 nhưng dù không thực sự có một Anh Lớn nhưng kịch bản mà Orwell mô tả lại khá giống tình trạng hiện tại. Điều này không nói về một chính phủ phát xít hay các đảng phái chính trị mà về việc mất đi tự do cá nhân và ảnh hưởng của Anh Lớn lên chúng ta lại bắt nguồn từ không ai khác mà chính bởi cách chúng ta chia sẻ trên mạng xã hội.

• 5 thiết lập quyền riêng tư trên Facebook bạn nên biết

Quyền riêng tư là gì?

Năm 2013, Vint Cerf - người được cho là cha đẻ của Internet, nói rằng “quyền riêng tư thực ra có thể là một việc không bình thường”. Trong suốt lịch sử, con người ưa thích ở trong cộng đồng, khái niệm riêng tư hay một mình là thứ gì đó giới hạn trong các tu viện.

Greg Ferenstein vạch ra lịch sử 3000 năm của quyền riêng tư qua 46 tấm ảnh, cho thấy con người đã luôn làm mọi việc trong cộng đồng như thế nào. Chỉ tới cách mạng công nghiệp chúng ta mới bắt đầu muốn có sự riêng tư. Với sự gia tăng của mạng xã hội, chúng ta đang dần bước tới việc mất đi quyền riêng tư.

Hãy tưởng tượng có bao nhiêu người đang chia sẻ trực tuyến với bạn bè và cả công chúng, từ hình ảnh, dòng trạng thái, địa điểm, rồi đánh dấu bạn bè vào đó - những người có thể còn không liên quan tới những hình ảnh, địa điểm đó.

Điều này không giới hạn chỉ riêng Facebook. Dù bạn chia sẻ ít thế nào, tất cả dữ liệu về bất cứ việc gì bạn làm đều tạo nên một lý lịch kỹ thuật số của bạn. Những điều này vẽ nên bức tranh về chúng ta, nơi bất kì bot hay chiếc máy nào, hoặc cả các nhà khoa học dữ liệu đều có thể lấy được. Cùng với công nghệ tiên tiến của nhận dạng khuôn mặt và machine learning, các công ty công nghệ có thể làm nhiều điều hơn chúng ta nghĩ.

Điều này cực kì hữu ích với những ai cần hướng tới khách hàng mục tiêu. Hãy hỏi những công ty quảng cáo và nhà tiếp thị. Hãy hỏi Facebook. Bạn có biết mạng xã hội còn có thể lắng nghe ngay cả khi chúng ta không chủ động chia sẻ thông tin hay dùng ứng dụng di động?

Facebook đang âm thầm lắng nghe bạn

Với những quyền mà chúng ta cho phép mạng xã hội khi cài nó trên điện thoại, chúng ta đã trao cho họ quyền bước vào đời sống riêng. Ví dụ như bằng công nghệ lắng nghe thụ động, Facebook có thể đang nghe những cuộc trò chuyện của bạn.

Năm 2016, giáo sư về truyền thông đại chúng tại đại học Nam Florida Kelli Burns chia sẻ những quan sát cho thấy Faecbook đưa nội dung dựa trên những điều cô đề cập khi nhắn tin. Việc Facebook do thám người dùng đã bị phủ nhận nhưng điều này không phủ nhận việc Facebook đã thừa nhận sử dụng microphone trên điện thoại khi nào cần thiết. “Chúng tôi chỉ sử dụng microphone nếu bạn cấp quyền cho ứng dụng và sử dụng chức năng đặc biệt cần tới âm thanh”.

Điều này hàm ý các tính năng như nhận diện bài hát hay quay lại video… Nhưng nó không bỏ đi sự thực là Burns đã thấy những quảng cáo liên quan tới một số từ khóa quan trọng mà cô đề cập.

Ứng dụng “nghe” điện thoại của bạn

Tất cả đều quay trở về với quyền hạn mà bạn trao cho ứng dụng khi cài đặt. Trong hầu hết trường hợp, đây là việc được ăn cả ngã về không. Bạn không thể chọn lựa các quyền, chỉ có thể chấp nhận hoặc từ chối.

Bạn có thể làm gì?

Điều này không có nghĩa là chúng ta cứ để Facebook hay các ứng dụng khác nhòm ngó chúng ta trò chuyện để “phục vụ quảng cáo tốt hơn” được. Các lựa chọn sẽ bao gồm:

• Gỡ ứng dụng.
• Tìm cách khác để chạy ứng dụng hoặc tìm ứng dụng thay thế.
• Tìm ứng dụng có thể chặn các ứng dụng mạng xã hội khỏi ghi âm.
• Chuyển sang các mạng xã hội riêng tư và an toàn hơn.

Giải pháp đầu tiên có vẻ cực đoan nhưng với những ai thực sự khó chịu thì đây là giải pháp tốt. Facebook rất ngốn tài nguyên thiết bị, nhanh hết pin do cần phải cập nhật liên tục. Gỡ các ứng dụng như Facebook có thể giúp tăng quyền riêng tư và giảm tiêu hao pin.

• Đây là cách lướt Facebook, nhắn tin không tốn pin và 3G

Giải pháp thứ hai có lựa chọn cho Facebook và Messenger, bạn có thể vào mạng xã hội bằng trình duyệt web di động và chuyển sang chế độ desktop.

Chuyển sang chế độ desktop trên di động

Có các ứng dụng thay thế khác như Fast, Friendly hoặc Telegram nơi tin nhắn được mã hóa và tính bảo mật cao hơn.

Chuyển sang các ứng dụng chat bảo mật hơn

Với cách thứ 3, trên Android có ứng dụng RYL hay Record Your Life có thể giúp kiểm soát mic của điện thoại bằng những cách khác. Nó ghi âm trực tiếp cho phép bạn theo dõi hoạt động thường ngày (ít nhất là qua âm thanh) trong tối đa 7 ngày. RYL khóa mic để dùng nên các ứng dụng khác sẽ không thể nghe được.

Giải pháp thứ 4 cũng rất quyết liệt và có thể không khiến người dùng Facebook hài lòng. Sẽ phải làm gì khi Facebook dường như là ông vua của các ứng dụng mạng xã hội?

Có lẽ khi công nghệ mang tới sự minh bạch, an toàn và bảo đảm lợi ích người dùng thì sẽ có giải pháp tốt hơn. Khi công nghệ blockchain đang được dùng cho các giao dịch, trao đổi, hợp đồng điện tử thì các ứng dụng mạng xã hội cũng có thể sử dụng như một cách trao đổi thông tin an toàn. Đây là điều mà Nexus, một mạng xã hội đa nền tảng phi tập trung và an toàn đang định thực hiện.

Bằng cách chạy trên công nghệ blockchain, Nexus tích hợp mạng xã hội, gọi vốn cộng đồng và cả thương mại điện tử. Nexus đang hướng tới “loại bỏ việc vi phạm quyền riêng tư mà nhiều công ty lớn đang làm”, Jade Mulholland, người sáng lập Nexus cho hay.

Tương lai của mạng xã hội

Chúng ta đang ở kỉ nguyên phải lựa chọn từ bỏ quyền riêng tư để nhận lấy sự thuận lợi của việc chia sẻ với bạn bè. Càng chia sẻ nhiều, thế giới riêng tư của bạn càng nhỏ lại. Thế nhưng mạng xã hội cũng chưa dừng ở đó và chúng ta cũng không cần gửi gắm tất cả hoạt động mạng xã hội cho một công ty duy nhất.

Nexus là mạng xã hội tích hợp nhiều chức năng dựa trên blockchain

Có lẽ phi tập trung sẽ là chìa khóa để đảm bảo mạng xã hội an toàn dài lâu. Nexus đã ICO đợt đầu, hướng tới gọi vốn và cho người dùng cơ hội trở thành 1 phần của mạng xã hội qua token được mã hóa. Chưa biết mạng xã hội dựa trên blockchain sẽ đưa ra tới đâu nhưng dường như tương lai đang hướng tới tính phi tập trung, có thể kiểm tra và linh hoạt của blockchain.