Microsoft lý giải tại sao Windows 11 không cho di chuyển taskbar như Windows 10?

Kể từ khi Windows 11 ra mắt, một trong những phàn nàn lớn nhất từ người dùng lâu năm là việc không thể di chuyển thanh taskbar. Trên Windows 10, bạn có thể đưa taskbar lên trên, sang trái hoặc sang phải màn hình một cách dễ dàng.

Đã bốn năm trôi qua kể từ thời điểm Windows 11 được phát hành, nhưng Microsoft vẫn chưa từng lên tiếng rõ ràng về việc liệu taskbar có bao giờ được phép di chuyển trở lại hay không. Tuy nhiên, dựa trên những gì Microsoft từng giải thích, có thể thấy rằng hãng không mấy mặn mà với việc đầu tư tài nguyên kỹ thuật cho một tính năng mà họ cho là không mang lại lợi ích cho số đông người dùng.

Vài tháng sau khi Windows 11 ra mắt, các nhóm kỹ sư và quản lý sản phẩm của Microsoft đã đăng tải một số video để trả lời câu hỏi về thiết kế hệ điều hành mới. Trong số đó, họ trực tiếp nhận được câu hỏi vì sao taskbar không còn di chuyển được. Phần trả lời của đại diện Microsoft khi đó khá thẳng thắn.

Windows Latest mới đây đã xem lại các video này (một số đã bị chuyển sang chế độ ẩn) và phát hiện ra nhiều chi tiết đáng chú ý.

Vì sao Windows 11 không cho di chuyển taskbar lên trên hoặc sang hai bên?

Câu trả lời ngắn gọn là: Windows 11 không có sẵn phần mã cần thiết cho việc này. Microsoft đã xây dựng taskbar mới hoàn toàn từ đầu và không tái sử dụng mã cũ từ Windows 10, nên khả năng di chuyển taskbar đơn giản là không tồn tại trong kiến trúc ban đầu.

Trong một buổi AMA với đội ngũ Windows, các quản lý sản phẩm được hỏi rằng liệu trong tương lai người dùng có thể di chuyển taskbar sang vị trí khác trên màn hình hay không. Tali Roth, khi đó là quản lý sản phẩm phụ trách trải nghiệm người dùng cốt lõi của Windows (bao gồm Start menu, taskbar và thông báo), đã trực tiếp trả lời câu hỏi này.

Bà cho biết việc xây dựng taskbar từ con số 0 buộc nhóm phát triển phải chọn lọc rất kỹ những tính năng được ưu tiên đưa vào trước. Và khả năng di chuyển taskbar đã không vượt qua được vòng chọn lọc đó, vì nhiều lý do liên quan đến định hướng của Microsoft.

Theo bà Roth, nhóm phát triển phải cân bằng trách nhiệm phục vụ hơn một tỷ người dùng Windows, những người đã quen với một tập hợp tính năng nhất định. Để làm được điều đó, Microsoft áp dụng cách tiếp cận dựa trên dữ liệu nhằm xác định tính năng nào cần làm ngay, tính năng nào để sau và tính năng nào nên bỏ hẳn.

Đáng tiếc cho những người từng sử dụng taskbar dọc hoặc căn trái trên Windows 10, dữ liệu của Microsoft cho thấy nhóm người dùng này quá nhỏ so với số lượng người đang yêu cầu các tính năng mới khác cho taskbar.

Điều trớ trêu là trên Feedback Hub của Microsoft, phản hồi liên quan đến “taskbar” có số lượt ủng hộ cao nhất lại chính là yêu cầu mang khả năng di chuyển taskbar trở lại Windows 11. Không rõ Microsoft đã dựa vào bộ dữ liệu nào để đi đến kết luận ngược lại như vậy.

Thách thức kỹ thuật khi cho phép di chuyển taskbar

Bà Tali Roth giải thích thêm:

Khi bạn đặt taskbar sang trái hoặc phải, toàn bộ cách các ứng dụng sắp xếp và hiển thị giao diện sẽ phải thay đổi. Khối lượng công việc để đảm bảo trải nghiệm mượt mà trong những trường hợp đó là cực kỳ lớn.

Nói một cách dễ hiểu, khi taskbar nằm ở cạnh dưới, Windows và các ứng dụng bên thứ ba đều biết chính xác chúng còn bao nhiêu không gian ngang để hiển thị nội dung. Nhưng khi taskbar được đưa sang trái hoặc phải, toàn bộ phép tính này bị phá vỡ.

Ứng dụng lúc đó phải liên tục điều chỉnh bố cục, thay đổi kích thước nội dung, xử lý lại cơ chế snap cửa sổ và vô số tình huống phát sinh khác, đặc biệt trên các kích thước màn hình, độ phân giải DPI và cấu hình đa màn hình khác nhau. Quan trọng hơn, cơ chế này phải hoạt động hoàn hảo với cả ứng dụng Win32 cũ lẫn ứng dụng UWP hiện đại.

Đáng chú ý là Windows 10 từng làm được điều này mà gần như không gặp vấn đề rõ ràng nào. Lý do rất có thể nằm ở chỗ Windows 10 nhẹ và đơn giản hơn Windows 11, trong khi Windows 11 mang theo nhiều lớp giao diện và logic mới phức tạp hơn đáng kể.

Theo Microsoft, để mọi thứ hoạt động nhất quán và không gặp lỗi hiển thị khi di chuyển taskbar sẽ cần một lượng công sức kỹ thuật rất lớn. Và dựa trên dữ liệu nội bộ của họ, số người dùng thực sự sử dụng taskbar dọc hoặc đặt ở phía trên màn hình là quá ít để biện minh cho chi phí đó ở thời điểm hiện tại.

Điều khiến tôi thấy khó hiểu là người dùng không hề thay đổi vị trí taskbar mỗi ngày. Hầu hết mọi người chỉ thiết lập nó một lần theo thói quen làm việc của mình rồi tiếp tục sử dụng lâu dài.

Như Paul Barr, một quản lý sản phẩm khác có mặt trong buổi AMA, từng chia sẻ: “Taskbar là một thứ mang tính cá nhân rất cao trong quy trình làm việc. Đôi khi bạn thay đổi cách sắp xếp, rồi nhận ra mình làm việc hiệu quả và năng suất hơn theo cách đó.”

Vì vậy, lý do cho rằng các ứng dụng phải liên tục reflow giao diện theo tôi là chưa thực sự thuyết phục, nhất là khi người dùng thường chọn một vị trí taskbar cố định mà họ thích và dùng nó lâu dài, chứ không liên tục thay đổi.

Điều này khiến tôi tin rằng, trong mắt Microsoft, khả năng di chuyển taskbar được xem là một tính năng độ phức tạp cao nhưng tác động thấp, dù nó vẫn nằm trong nhóm những yêu cầu được power user nhắc đến nhiều nhất.

Thay vì tập trung vào việc cho phép di chuyển taskbar, Microsoft chọn ưu tiên những tính năng mà họ cho là gây “đau đớn” cho số đông người dùng hơn.

Một ví dụ điển hình mà Tali Roth nhắc tới là kéo thả (drag-and-drop) trên taskbar. Đây là một trong những thay đổi gây phản ứng dữ dội nhất khi Windows 11 mới ra mắt, và cuối cùng Microsoft cũng phải mang nó trở lại sau khi đã loại bỏ ban đầu. Từ góc nhìn của Microsoft, việc khôi phục những luồng làm việc bị phá vỡ quan trọng hơn so với việc bổ sung các tùy chọn cá nhân hóa chỉ một nhóm nhỏ người dùng sử dụng.

Một hướng ưu tiên khác là cải thiện trải nghiệm taskbar trên màn hình nhỏ và thiết bị cảm ứng. Theo Roth, Microsoft nhận được rất nhiều phản hồi cho rằng taskbar chiếm quá nhiều không gian hoặc hoạt động chưa tối ưu trên tablet và các thiết bị gọn nhẹ. Đây cũng là lý do dẫn tới việc taskbar trên Windows 11 có khả năng tự giãn ra hoặc thu gọn khi sử dụng cảm ứng.

Microsoft đang làm gì với taskbar hiện nay?

Trớ trêu ở chỗ, Microsoft từng biện minh cho việc loại bỏ khả năng di chuyển taskbar bằng lý do muốn tập trung vào các tính năng phục vụ số đông. Thế nhưng trong các bản cập nhật gần đây, hãng lại liên tục đưa vào những thay đổi mà không ít người dùng tỏ ra khó chịu.

Taskbar trên Windows 11 hiện đang được “nâng cấp” theo hướng AI-first. Microsoft đang phát triển thanh Ask Copilot, có khả năng sẽ thay thế Windows Search trên taskbar.

Gần đây hơn, Microsoft còn bắt đầu thử nghiệm việc tích hợp các AI agent trực tiếp vào taskbar, với mục tiêu biến taskbar thành một trung tâm AI đúng nghĩa.

Nói cách khác, trong khi một tính năng cũ, quen thuộc và được yêu cầu suốt nhiều năm vẫn bị bỏ ngỏ, taskbar lại đang được đẩy theo một hướng hoàn toàn mới — không phải ai cũng mong muốn.