Giáo dục an ninh mạng hiện không được giảng dạy rộng rãi tại Mỹ. Bộ Giáo dục Mỹ có cung cấp tài liệu và cổng thông tin dành cho giáo viên, nhưng bấy nhiêu là không đủ.

Theo báo cáo Cybersecurity in Schools 2024 của Keeper, chỉ 21% phụ huynh cho biết trường học của con họ có hướng dẫn cách tạo mật khẩu an toàn. Cùng lúc đó, 19% thừa nhận họ dùng lại mật khẩu cho cả tài khoản cá nhân lẫn tài khoản trường học — một dấu hiệu cho thấy việc thiếu kiến thức an ninh mạng không chỉ đến từ phía nhà trường.

Trẻ em tiếp cận công nghệ rất nhanh, nhưng điều đó không đồng nghĩa chúng biết cách sử dụng an toàn khi thiếu hướng dẫn. Tội phạm trực tuyến có thể nhắm vào trẻ thông qua nền tảng game, trong khi thông tin sai lệch được tạo bởi AI lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Muốn bảo vệ con, cha mẹ phải giúp trẻ có kỹ năng, công cụ và tư duy để tránh kẻ xấu, lừa đảo, đồng thời rèn khả năng nhận diện thông tin, không bị cuốn theo nội dung độc hại hay quảng cáo tinh vi.

5 cách giúp trẻ học an toàn mạng ngay tại nhà

Nhiều phụ huynh không biết phải bắt đầu từ đâu. Tin vui là bạn không cần chuyên môn kỹ thuật hay bằng cấp khoa học máy tính. Dưới đây là những phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để xây dựng “giáo trình an toàn mạng tại gia” cho trẻ.

1. Tìm nguồn học an toàn mạng phù hợp với trẻ

Hãy dành thời gian tìm kiếm các tài liệu uy tín. Có rất nhiều lời khuyên về bảo mật trên mạng, nhưng phần lớn lỗi thời hoặc không phù hợp với trẻ .

Một trong những nguồn đáng tin cậy là cyber.org , nơi cung cấp nhiều hoạt động và khóa học miễn phí dành cho phụ huynh và giáo viên muốn dạy trẻ về an ninh mạng.

2. Ngừng chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân

Nếu bạn không muốn con chia sẻ đời sống riêng tư với người lạ trên mạng, bạn cũng cần làm gương.

Thông tin cá nhân đăng trên mạng xã hội có thể bị kẻ xấu lợi dụng để đánh cắp danh tính. Hãy bắt đầu bằng việc:

• Chỉ cung cấp tối thiểu thông tin khi mua hàng online
• Không đăng ảnh con lên tài khoản mạng xã hội công khai
• Không nhập ảnh hoặc thông tin nhạy cảm vào ChatGPT hay các mô hình AI khác

Theo thời gian, những thói quen này giúp hình thành lối sống an toàn hơn.

3. Tạo “hộp công cụ” an ninh mạng cho trẻ

Giúp con làm quen với trình quản lý mật khẩu , rồi tạo một “kho” mật khẩu riêng cho trẻ. Công cụ này giúp lưu mật khẩu mạnh mà không cần ghi nhớ.

Khi trẻ đã sử dụng thành thạo, bạn có thể bổ sung thêm:

• Ứng dụng xác thực hai lớp (authenticator)
• Ứng dụng nhắn tin bảo mật

Những công cụ này giúp trẻ hình thành hàng rào bảo vệ khi sử dụng Internet.

4. Theo dõi thói quen dùng mạng xã hội của trẻ

Không dễ để kiểm soát toàn bộ hoạt động online của trẻ, nhưng mạng xã hội là nơi cha mẹ nên chú ý nhất.

Trẻ thường dùng Internet để chơi game, trò chuyện hoặc xem nội dung. Chỉ cần quan sát hành vi của con, cha mẹ có thể phát hiện dấu hiệu bất thường như trò lừa đảo, tin nhắn không phù hợp…

Các công cụ kiểm soát miễn phí như Google Family Link hoặc Apple Screen Time có thể giúp bạn theo dõi tổng quan hoạt động của trẻ.

Với trẻ nhỏ, nên để máy tính hoặc thiết bị online của con ở khu vực chung trong nhà để dễ trao đổi và quan sát.

5. Dạy trẻ kỹ năng nhận biết thông tin thật – giả

Trẻ không thể tin mọi người trên mạng, và cũng không thể tin mọi thứ chúng thấy.

Ngày nay, ảnh – video – giọng nói đều có thể bị làm giả bằng công nghệ AI. Nội dung văn bản cũng có thể bị sao chép, chỉnh sửa bằng chatbot. Phụ huynh hãy chỉ cho trẻ cách:

• Kiểm tra xem media có bị chỉnh sửa hay không
• Xác minh nguồn tin trước khi tin hoặc chia sẻ
• Đối chiếu thông tin với các trang uy tín

Đây là những kỹ năng sống quan trọng trong thời đại số.

Thiết lập quy tắc sử dụng Internet trong gia đình

Khi trẻ có thiết bị kết nối Internet đầu tiên, cha mẹ nên đặt ra bộ quy tắc rõ ràng, đồng thời duy trì trao đổi thường xuyên. Một số nguyên tắc gợi ý:

• Không lưu thông tin nhạy cảm như thẻ tín dụng trên tài khoản online
• Luôn đọc chính sách quyền riêng tư trước khi tải ứng dụng
• Lưu toàn bộ mật khẩu trong trình quản lý mật khẩu
• Giữ phần mềm diệt virus luôn hoạt động
• Không tải ứng dụng ngoài Google Play hoặc App Store
• Không bấm vào link lạ từ người không quen biết

Phần mềm kiểm soát có thể giúp hạn chế truy cập nội dung người lớn, nhưng không thể dạy trẻ nhận biết lừa đảo, phishing, hoặc đối phó kẻ xấu trên Discord hay mạng xã hội.

Cho tới khi trường học dạy về an ninh mạng một cách bài bản, trách nhiệm này vẫn thuộc về người lớn, đặc biệt là cha mẹ.