Vi phạm bản quyền: Bài toán khó giải

Dân chơi dữ liệu trong tuần nay đã sốc nặng khi hay tin Demonoid.me, một trang chia sẻ BitTorrent thuộc hàng đại thụ đã bị cảnh sát đóng cửa.

Giao thức BitTorrent là giao thức chia sẻ ngang hàng, giúp mọi người có thể chia sẻ dữ liệu với nhau, và trên server ấy không hề có bất kỳ dữ liệu nào, mà chỉ có thông tin của những người chia sẻ mà thôi. Theo thống kê, Demonoid có khoảng 380,000 nội dung chia sẻ, với dung lượng chia sẻ lên đến vài chục PB (1 PetaByte = 1024 Terabyte).

Demonoid đã thay đổi địa điểm đặt máy chủ khá nhiều lần, để tránh vi phạm luật chia sẻ quyền sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm vi phạm bản quyền do người dùng chia sẻ với nhau. Vấn đề là trong tình huống này, cảnh sát Ucraina đã phong tỏa máy chủ của Demonoid đặt tại nước này.

Và nguyên nhân cho việc này, theo giới thạo tin, là sau khi Phó Thủ Tướng Ucraina viếng thăm Nhà Trắng, đã cam kết cùng Đại Diện Thương Mại Hoa Kỳ là “tăng gấp đôi việc kiểm soát sở hữu bản quyền”. Demonoid chỉ còn cách lật ngược thế cờ với việc tìm một nước khác để đặt máy chủ, tuy nhiên, đây không phải là vấn đề đơn giản.

...Demonoid, nay còn đâu...

Mặt bằng chia sẻ dữ liệu hiện nay thật eo sèo. Cũng phải thừa nhận một thực trạng, đó là tình trạng vi phạm bản quyền cực kỳ nghiêm trọng trong giới chơi dữ liệu. Phim ảnh, sách vở, ca nhạc,... tất cả đều được chia sẻ vô tội vạ mà không phải tốn một đồng phí.

Giá trị của lượng dữ liệu khổng lồ truyền tải giữa hàng triệu máy tính hằng ngày trong một tracker hoành tráng như Demonoid có thể lên đến con số vài triệu dollar. Và việc các nước lớn can thiệp và kiểm soát tình trạng này là điều dễ hiểu để nhằm đảm bảo quyền lợi cho những nhà sản xuất nội dung số.

Bên cạnh việc chia sẻ ngang hàng, mô hình chia sẻ dạng download hoster cũng đã bước qua thời kỳ hoàng kim của mình. Nếu cách đây vài năm, Megaupload, Rapidshare, FileSonic, FileServe... còn làm mưa làm gió, và bạn có thể dễ dàng kiếm được mọi thứ trên đời từ các hoster này, thì bây giờ, chuyện không còn dễ dàng như thế nữa.

Megaupload đóng cửa, và ông chủ của hoster này phải đối diện án tù. FileSonic và FileServe “dẹp ngay” chương trình hợp tác (affiliate program) với các người upload, và giờ đây 2 hoster này mang ý nghĩa là nơi lưu trữ dữ liệu cá nhân, chứ không còn mang tính chia sẻ nữa. Vô số hoster khác được lập nên để chia sẻ, tuy nhiên dữ liệu rất hỗn tạp và manh mún, không còn hoành tráng và bài bản như thuở hoàng kim. Những trang chia sẻ lớn lần lượt đóng cửa, như projectw.org, gigapedia.org,... khiến dân sưu tầm dữ liệu và những ai muốn thi thoảng tìm tư liệu mình cần gặp khó khăn hơn bao giờ hết.

Cảnh báo của FBI khi vào Megaupload

Việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là hết sức quan trọng, nhất là khi Việt Nam đang tìm đường ra biển lớn. Thu nhập của dân Việt vẫn chưa cao, và vẫn chưa có cơ chế siết chặt tình trạng vi phạm bản quyền, nên tình trạng này vẫn đang tiếp diễn. Tuy nhiên, đứng ở góc độ nhà quản lý và sản xuất sản phẩm, chắc chắn việc vi phạm bản quyền phải được kiểm soát thật chặt, vì sản phẩm đó có thể bảo đảm nguồn thu nhập cho một tập thể rất lớn, hay cho sự vận hành của cả một guồng máy gồm rất nhiều thành viên.

Thời đại số hóa đang đến, việc thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ quyền tác giả là xu thế tất yếu mà người dùng cần phải tôn trọng và gìn giữ. Đó cũng là nét văn hóa của thế giới ảo – thế giới mạng.